Το παρασκήνιο των συναντήσεων που έγιναν μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν, στο ξενοδοχείο Μπέρκλεϊ του Λονδίνου τον Νοέμβριο του 2021 με θέμα την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα δημοσιεύουν οι Financial Times.
Το δημοσίευμα αναφέρει πως ο Όσμπορν, διορισμένος πρόσφατα στη θέση του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου, θέλησε να δείξει πως το Μουσείο εισέρχεται σε μια νέα φωτισμένη εποχή και είναι έτοιμο να συμμετάσχει στη συζήτηση για τον επαναπατρισμό αντικειμένων τέχνης. Μάλιστα, υπογραμμίζει πως ο Όσμπορν είδε απέναντί του έναν άντρα (τον Κυριάκο Μητσοτάκη), με τον οποίο μπορούσε να συνεργαστεί.
«Λίγα είναι τα πράγματα για τα οποία ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλά με πάθος. Μετά από 3,5 χρόνια στο τιμόνι της χώρας του, είναι γνωστός για την αποτελεσματικότητά του, τις οργανωτικές του ικανότητες και τις μεταρρυθμίσεις υπέρ των επιχειρήσεων […] Ο Όσμπορν δεν γνώριζε σχεδόν καθόλου τον Μητσοτάκη πριν από τη συνάντησή τους. Αλλά οι δύο το πέτυχαν.
Ο Μητσοτάκης είπε στους συναδέλφους στη συνέχεια ότι υπήρχε “εμπιστοσύνη και σεβασμός”, ενώ ο Όσμπορν είδε τον Έλληνα πρωθυπουργό ως έναν αποτελεσματικό τεχνοκράτη, αστειευόμενος μάλιστα σε συναδέλφους ότι ο Μητσοτάκης, ένας Αγγλόφιλος, ήταν “ο Ρίσι Σουνάκ της Ελλάδας”» αναφέρει.
Ο Όσμπορν δεν μίλησε δημόσια για τις συνομιλίες του με τον Μητσοτάκη, φοβούμενος ότι οτιδήποτε πει θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του πρωθυπουργού, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές τους επόμενους μήνες.
Στο σημείο αυτό τονίζεται στο δημοσίευμα πως η Ελλάδα πιστεύει ακράδαντα πως τα Γλυπτά εκλάπησαν από τον Έλγιν ανήκουν στον ελληνικό λαό και πρέπει να επιστραφούν άμεσα στο υπέροχο νέο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα. Ο Όσμπορν, εν τω μεταξύ, περιορίζεται από την Πράξη του 1963 του Κοινοβουλίου, η οποία απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να επιστρέψει οριστικά τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
Η Βρετανία δεν αλλάζει τον νόμο
Η βρετανική κυβέρνηση δεν πρόκειται να αλλάξει το νόμο, παρά τις εκκλήσεις της Unesco το 2021. Η αποτυχία εξεύρεσης συμφωνίας είναι μια πολύ πραγματική πιθανότητα.
Η πρόταση του Όσμπορν χρησιμοποιεί μια σειρά από στρατηγικές για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των πλευρών, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής. Σύμφωνα με άτομα που ενημερώθηκαν για το σχέδιο, θα προέβλεπε μια σειρά συμφωνιών δανεισμού που θα αφορούσαν τα Γλυπτά, οι οποίες σταδιακά θα χτίσουν εμπιστοσύνη.
Η Ελλάδα δεν θα απαρνηθεί την αξίωσή της – θα ήταν μεγάλο πρόβλημα για τον Μητσοτάκη να δεχτεί ένα ‘δάνειο’ αυτού που θεωρείται ελληνική περιουσία – αλλά το Βρετανικό Μουσείο θα συμφωνούσε να στείλει στην Αθήνα το ένα τρίτο ή περισσότερα από τα Γλυπτά για καθορισμένο χρονικό διάστημα, όπως 10 χρόνια.
Υπάρχει μάλιστα και προηγούμενο. Ένα από τα Γλυπτά – ο ημίθεος Ιλισσός – είχε δανειστεί στον Βλαντιμίρ Πούτιν, για να εκτεθεί στο μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης το 2014.
Προφανώς αυτό που ανησυχούσε τους Βρετανούς είναι αν θα το επέστρεφαν στο τέλος της περιόδου δανεισμού. Ο Ρίτσαρντ Λάμπερτ, προκάτοχός του Όσμπορν στο Βρετανικό Μουσείο και πρώην συντάκτης των FT, λέει: “Υπέθεσα ότι αν δανείζονταν, δεν θα επέστρεφαν”.
Πηγή του Βρετανικού Μουσείου παραδέχεται: “Η κατοχή είναι τα εννέα δέκατα του νόμου όσον αφορά τα αρκετά μεγάλα μαρμάρινα γλυπτά”.
Το σχέδιο Όσμπορν περιλάμβανε ότι σε αντάλλαγμα για μερικά από τα Γλυπτά του Παρθενώνα, η Αθήνα θα δάνειζε ελληνικούς θησαυρούς στο Λονδίνο ως ‘αντιστάθμισμα’. Οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες της Σαντορίνης, που χρονολογούνται από το 1700 π.Χ., έχουν αναφερθεί στην Αθήνα ως μεταξύ των πιθανών υποψηφίων για μια τέτοια ανταλλαγή.
Σολομώντεια λύση
Το Βρετανικό Μουσείο φαίνεται να επιθυμεί μια κατάσταση κατά την οποία τα μισά Γλυπτά του Παρθενώνα θα μπορούσαν να βρίσκονται στο Λονδίνο και τα άλλα μισά στην Αθήνα ανά πάσα στιγμή.
Συνομιλίες βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη για μια νομική συμφωνία, η οποία θα προβλέπει ότι μια συμφωνία της Ελλάδας με το Βρετανικό Μουσείο δεν θα εξανάγκαζε την Αθήνα να αποδεχθεί κατ’ αρχήν το ιδιοκτησιακό καθεστώς των Γλυπτών».
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163