Τεραστίου μεγέθους, με γλυπτές συνθέσεις και πλούσιο εναέτιο διάκοσμο ήταν και η εξωτερική πρόσοψη του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης, όπως αποκαλύπτει με συνέντευξή του στο Βήμα της Κυριακής ο αρχιτέκτοντας της ανασκαφής στον Τύμβο Καστά, κ. Μιχάλης Λεφαντζής.
Σιγά σιγά η ανασκαφική ομάδα με επικεφαλής την Κατερίνα Περιστέρη, ξετυλίγει το κουβάρι και η σπουδαία ανακάλυψη γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακή.
Το περίφημο δίστυλο εν παραστάσι, μπροστά από τις Σφίγγες και τα σκαλοπάτια της εισόδου του τάφου, το οποίο έφτανε ως τον περίβολο, ήταν σε κοινή θέα και αποτελούσε μεγαλοπρεπή κατασκευή όσο λειτουργούσε το ταφικό μνημείος ως ηρώο.
Παράλληλα, ύστερα από έρευνα της ανασκαφικής ομάδας καταδεικνύεται ότι μάρμαρα που ανήκουν στο μνημειακό σύνολο του Τύμβου Καστά της Αμφίπολης έχουν μεταφερθεί, από τον 19ο αιώνα, σε αρχαιολογικές συλλογές στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από την Ευρώπη ως την Αμερική.
Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, τα νέα στοιχεία αποτυπώνουν τη εικόνα της αρχικής χρήσης του λατρευτικού χώρου ως ηρώου προς τιμήν ενός υχηλά ισταμένου αξιωματούχου της Μακεδονίας και ως χρηστηρίου, σχεδιασμένου να λειτουργείται από μια σημαντική ιέρεια, διαθέτοντας δευτερογενείς τελετουργικές ταφές με σκοπό τη χρησμοδοσία.
Όλα συνηγορούν ότι μετά τη ρίψη του σώματος της 60χρονης γυναίκας στην κιβωτιόσχημη θήκη έγινε επίχωση και σφράγιση του νεκρικού θαλάμου με τη μαρμάρινη θύρα. Οι λατρευτικές δραστηριότητες του χώρου με την κιβωτιόσχημη θήκη μεταφέρθηκαν πιο μπροστά στους προηγούμενους θαλάμους και είναι φανερές οι οικοδομικές επεμβάσεις που έγιναν.
Παράλληλα, η γραπτή ζωφόρος, στην οποία πρωταγωνιστούν δελφικοί τρίποδες ανάμεσα στις άλλες σκηνές, είναι η σημαντικότερη μαρτυρία αυτής της ιστορικής επέμβασης υποδηλώνοντας και την αρχική χρήση του λατρευτικού αυτού χώρου ως ηρώου και χρηστηρίου.
Ταυτόχρονα δεν θεωρείται τυχαίο πως υπάρχουν κοινά θέματα (νεκρόδειπνο, ιεροθέσιο κλπ) οι παραστάσεις που είναι αποτυπωμένες στην ανάγλυφη ζωφόρο του βάθρου του λέοντα, ψηλά στον Τύμβο, στα μαρμάρινα τμήματα του διστύλου εν παραστάσει (εξωτερική πρόσοψη του τάφου) και στη ζωραφισμένη ζώνη (θριγγός/γραπτή ζωφόρος) εντός του τρίτου χώρου του τάφου.
Κατά τους μελετητές, ενισχύονται τα στοιχεία που συνηγορούν στο ότι το ταφικό μνημείο κατασκευάστηκε, τουλάχιστον αρχικά, ως ηρώον το τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. Αιώνα και ακολούθησαν μεταλλαγές στη χρήση, όπως δείχνει μεταξύ άλλων η αρχιτεκτονική διερεύνηση του χώρου.
Ταυτόχρονα δεν θεωρούν τυχαίο ότι έχουν κοινά θέματα οι παραστάσεις που είναι αποτυπωμένες στην ανάγλυφη ζωφόρο του βάθρου του λέοντα, ψηλά στον Τύμβο, στα μαρμάρινα τμήματα του διστύλου εν παραστάσι (εξωτερική πρόσοψη του τάφου) και στη ζωγραφισμένη ζώνη εντός του τρίτου χώρου του τάφου.
Αυτό, κατά την ανασκαφική ομάδα, καταδεικνύει τη σχέση των κατασκευών εξωτερικά με τον τάφο εσωτερικά. Εκτιμάται ότι η γραπτή ζωφόρος στο εσωτερικό του τάφου έχει σημείο αναφοράς τις παραστάσεις του βάθρου του λέοντα που είναι προγενέστερες. Κρίσιμη θεωρείται η βασική διαφορεοποίηση των παραστάσεων της γραπτής ζωφόρου εντός του ταφικού μνημείου από τις άλλες, που είναι κυρίως οι δελφικοί τρίποδες. Επαναλαμβάνονται στη ζώνη με τις παραστάσεις που περιτρέχουν ψηλά τους τοίχους του τρίτου χώρου του ταφικού μνημείου, πίσω από τις κόρες.
Μια ρηξικέλευθη πρόταση-μελέτη από τον αρχιτέκτονα της ανασκαφικής ομάδας αφορά το βόρειο τείχος της Αμφίπολης και τον Τύμβο Καστά. Ο κ. Λεφατζής, πριν από δύο εβδομάδες, σε ανακοίνωσή του σε συνέδριο στη Ρωσία παρουσίασε στοιχεία, βάσει των οποίων κομμάτια πωρόλιθου αφαιρέθηκαν από το βόρειο τείχος της Αμφίπολης και χρησιμοποιήθηκαν ως υλικό για τον περίβολο. Όπως σημείωσε κατά την παρουσίαση, τα κομμάτια που λείπουν από το βόρειο τείχος έχουν περίμετρο 498 μέτρα, όσο ακριβώς είναι και η περίμετρος του Τύμβου Καστά. Κατά τον κ. Λεφατζή, επειδή αφαιρέθηκε το βορειότερο τμήμα του τείχους, μπροστά από τη λίμνη, ήταν χαμηλότερο στο σημείο αυτό και χρειάστηκε να γίνουν επιχώσεις, συμπληρώσεις χωμάτων και επισκευές, μετά την αφαίρεση των πώρινων μελών.
Η κατασκευή του τείχους έχει χρονολογηθεί στα 437π.Χ. (τέλος 5ου π.Χ.). Όμως, όπως επισημαίνει, και οι επισκευές και οι συμπληρώσεις των χωμάτων στο βόρειο τείχος έχουν χρονολογηθεί με νομίσματα και κεραμική στα τέλη του 4ου π.Χ. Αιώνα από την αρχαιολόγο κυρία Χάιδω Κουκούλη – Χρυσανθάκη.
Πάντως για πολλούς είναι γαργαλιστική λεπτομέρεια, το βιαστικό -κατά τα φαινόμενα- γκρέμισμα του βόρειου τείχους και το ερώτημα για ποιον θα γκρέμιζαν τείχη. Πόσω μάλλον όταν οι πωρόλιθοι που αφαιρέθηκαν, χρησιμοποιήθηκαν -κατά την εκδοχή του αρχιτέκτονα της ανασκαφής- για να φτιαχτεί ο περίβολος του Τύμβου Καστά, ο οποίος “έκλεισε” μέσα του το ηρώο προς τιμήν, κατά την ανασκαφική ομάδα, τουλάχιστον στην πρώτη φάση ενός σημαντικού άνδρα στρατηγού-άλλο αν στην πορεία φαίνεται να εμπλέκεται στο μνημείο μια γυναίκα…
ΠΗΓΗ: ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163