- Συγκίνηση στην πρώτη λειτουργία στην ιστορική μονή - σύμβολο του Ελληνισμού του Πόντου - μετά το 1922 - "Ο Πόντος", είπε, "έγινε πραγματικά Εύξεινος" - Εμμεση αναφορά στην Γενοκτονία των Ποντίων
ΩΡΑ 12.48 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ευχαριστεί τους πιστούς που προσήλθαν στην Θεία Λειτουργία και εύχεται να επαναλαμβάνεται αυτό κάθε χρόνο. Με τον Πατριάρχη συνλειτούργησαν ο Μητροπολίτης Δράμας κ.Παύλος και ο εκπρόσωπος του Πατριάρχου Μόσχας Επίσκοπος Τύχων. Στη Θεία Θειτουργία ψάλει χορός ιεροψαλτών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπό την διευθυνση του άρχοντα πρωτοψάλτη Λεωνίδα Αστέρη.
ΩΡΑ 12.44 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κάνει έμμεση αναφορά στην Γενοκτονία των Ποντίων μιλώντας για “τους κεκοιμημένους αδελφούς μας Ποντίους”
ΩΡΑ 12.42 Ενας λυράρης συγκλονίζει το πλήθος με τον Μητροπολίτη Δράμας να τραγουδά στα Ποντιακά
ΩΡΑ 12.40 Οι πιστοί μεταλαμβάνουν
ΩΡΑ 11.35 Η Λειτουργία συνεχίζεται
ΩΡΑ 11.30 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης διαβάζει το κήρυγμά του και στην Τουρκική γλώσσσα
ΩΡΑ 11.29 Ολοκληρώνεται το κήρυγμα στα Ελληνικά. Οι πιστοί φωνάζουν : Αξιος, Αξιος!
ΩΡΑ 11.27 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης δακρύζει την ώρα που αναφέρεται στο ιστορικό γεγονός της επιστροφής στην Παναγία Σουμελά των Ποντίων
ΩΡΑ 11.14 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αρχίζει το κήρυγμα με αυστηρά θεολογικό περιεχόμενο και με μήνυμα συναδέλφωσης των λαών
ΩΡΑ 10.51 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κατευθύνεται στην Αγία Τράπεζα και ετοιμάζεται να ψάλλει το Ευαγγέλιο
ΩΡΑ 10.13 Η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία ξεκίνησε στον αύλειο χώρο αφού ο ναός είναι μικρός
ΩΡΑ 10.10 Ολα είναι έτοιμα να αρχίσει η λειτουργία
ΩΡΑ 10.00 Ο Πατριάρχης προσκυνά το αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας Σουμελά και το ιερό Ευαγγέλιο.
ΩΡΑ 09.55 Ο Πατριάρχης εισέρχεται στο καθολικό της μονής που κοσμείται με περίφημες τοιχογραφίες και ενεδύεται την αρχιερατική στολή.
ΩΡΑ 09.55 Δυο άνδρες του ρωσικού στρατού εναποθέτουν συμβολικά δίπλα στην εικόνα της Παναγίας μια εικόνα του Αγίου Νικολάου.
ΩΡΑ 09.50 Ο Πατριάρχης φτάνει στον χώρο και δηλώνει οτι αισθάνεται βαθιά συγκίνηση. Oι πιστοί του φωνάζουν : “Αξιος, άξιος”.
ΩΡΑ 09.40 Ειδικές δυνάμεις της τουρκικής αστυνομίας με δυο σκύλους ελέγχουν εξονυχιστικά τον χώρο
ΩΡΑ 09.30 Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κατευθύνεται στην Παναγία Σουμελά και λίγο πριν φτάσει εκεί συναντά δυο λυράρηδες και κάθεται δίπλα τους κατασυγκινημένος.
Τι είπε στο κήρυγμά του ο Οικουμενικός Πατριάρχης:
“Ας είναι η Παναγία η Σουμελιώτισσα, η κυρία του Πόντου εγγυήτρια καλύτερων ημερών δια τους λαούς μας, οι οποίοι συναντώνται σήμερον εις το εδώ εορτάζον πανίερον σέβασμά της”, ευχήθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά την ομιλία του στην ιστορική ιερά μονή.
Το προσκύνημά μας αυτό, είπε ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας, “είναι μια επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα εις τους δύο λαούς”.
Σήμερα ζούμε ένα κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός, επεσήμανε σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο κ. Βαρθολομαίος και πρόσθεσε:
“Σήμερα ο Πόντος γίνεται πραγματικά Εύξεινος, καθώς δέχεται καραβάνια ολόκληρα προσκυνητών που γεμίζουν τις ανηφοριές των βουνών που οδηγούν στον ιερό βράχο της Παναγίας”.
Ολα αυτά τα 88 χρόνια – σημείωσε ο κ. Βαρθολομαίος- η ακοίμητος καντήλα της μνήμης και ευλάβειας προς τη Σουμελιώτισσα έκαιε και επότιζε και καθοδηγούσε την πορεία όλων των Ποντίων, όλων των Ρωμιών, όλων των ορθοδόξων που έλεγαν στην προσευχή τους “Σουμελά μας Παναγία, την εικόνα σου εγώ, τη σεπτή και την αγία έρθα για να προσκυνώ”.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης άρχισε την ομιλία του με τον στίχο του Αγίου Κοσμά του Μελωδού “Πανηγυριζέτωσαν οι θεόφρονες”. Επεσήμανε ότι ο λόγος του ιερού υμνογράφου “προσλαμβάνει εφέτος δια τη μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και τα ανά τον κόσμο τέκνα της, νέας διαστάσεις”.
Υστερα από 88 έτη “ληθάργου και σιωπής κατόπιν της αδείας των εντίμων τοπικών αρχών της Τουρκίας, τας οποίας και επαινούμεν και ευχαριστούμεν”, είπε ο κ. Βαρθολομαίος, “εις το παλλάδιον της ιστορικής ευλάβειας του Πόντου, όλης της Μικράς Ασίας, της Νοτίου Ρωσίας, της Ουκρανίας, εις την πανίερον αυτήν πατριαρχική μονή, ακούστηκε και πάλι, γλυκύτατον, το “πεποικιλμένη τη θεία δόξη ιερά και ευκλεής παρθένε, μνήμην σου“”.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε επίσης ότι σήμερα η Παναγία η Σουμελά κατέστη “κοινό σημείο αναφοράς όλων μας που ήρθαν εδώ εξ Ελλάδος, Ρωσίας, Ουκρανίας και από άλλες χώρες”.
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Πατριάρχης κάλεσε τους προσκυνητές, επιστρέφοντας στις πατρίδες τους, να κρατήσουν σαν αναμμένη πασχαλινή λαμπάδα τη “θεομητορική ελπίδα του Σουμελιώτικου Δεκαπενταύγουστου”.
Είναι η πρώτη μετά το 1922, Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι πύλες της μονής άνοιξαν στις 7 το πρωί και πλήθος ορθοδόξων από την Ελλάδα, τη Ρωσία και άλλα μέρη πήραν το δρόμο για το χιλιοτραγουδισμένο μοναστήρι.
Σε κάποια σημεία του μονοπατιού που οδηγεί στη μονή Πόντιοι με την παραδοσιακή λύρα υποδέχονται με τραγούδια τους προσκυνητές.Οι προσκυνητές όλοι κρατούν κεριά και έχουν μάτια δακρυσμένα. Οι τουρκικές αρχές έχουν λάβει αυστηρά μέτρα ασφαλείας ενώ μεγάλο είναι το ενδιαφέρον των τουρκικών και ξένων μέσων ΜΜΕ για να καλύψουν τη Θεία Λειτουργία. Πάνω από 5.000 πιστοί παρακολούθησαν τη λειτουργία. Μέσα στο μοναστήρι, πάντως, έχει επιτραπεί η είσοδος μόνο σε 500 διαπιστευμένους ταξιδιώτες.
Λίγα λόγια για την “Κυρία του Πόντου”
Η μονή ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σοφρώνιο, οι οποίοι σύμφωνα με την παράδοση οδηγήθηκαν εκεί από τη χάρη της Παναγίας, βρίσκοντας σε υψόμετρο 1063 μέτρων την εικόνα της Παναγίας της Αθηνιώτισσας, φιλοτεχνημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Ονομάστηκε Σουμελά από παραφθορά της έκφρασης “εις του Μελά” – όνομα του όρους που βρίσκεται σε απόσταση 45 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα του Εύξεινου Πόντου, την Τραπεζούντα. Βυζαντινοί αυτοκράτορες – κυρίως της δυναστείας των Κομνηνών – την προίκισαν με σπάνια κειμήλια και της έδωσαν σημαντικά προνόμια.
Στο μοναστήρι από τον 4ο αιώνα μέχρι τον Ξεριζωμό έζησαν εκατοντάδες μοναχοί και ασκητές, ενώ λειτούργησε και ως φάρος για τη διάσωση της εθνικής ταυτότητας των Ποντίων. Μετά την Γενοκτονία των Ποντίων (213.000-368.000 θύματα) και τη Μικρασιατική Καταστροφή του 22 που επισφραγίστηκε με την “ανταλλαγή πληθυσμών” μέσω της Συνθήκης της Λωζάνης, η μονή ερήμωσε.
Μετά την Καταστροφή η εικόνα της Παναγίας θάφτηκε από τους τελευταίους μοναχούς. Έμεινε θαμένη για δέκα χρόνια μέχρι τη μεσολάβηση του μητροπολίτη Ξάνθης Πολύκαρπου Ψωμιάδου και του υπουργού Λεωνίδα Ιασονίδη στον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο για την απελευθέρωσή της.
Το αίτημα ενεκρίθη από τον τότε τούρκο πρωθυπουργό Ισμέτ Ινονού, με αποτέλεσμα η εικόνα και τα ιερά κειμήλια να μεταφερθούν στην Αθήνα και να παραδοθούν στον μητροπολίτη Τραπεζούντας και κατοπινό αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρύσανθο Φιλιππίδη. Από εκεί παραδίδονται στο Βυζαντινό Μουσείο των Αθηνών.Εκεί η εικόνα παρέμεινε μέχρι το 1951, οπότε και μεταφέρθηκε στο νεόκτιστο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο. Σαράντα χρόνια μετά, εκεί μεταφέρθηκαν και άλλα κειμήλια.
“Πηγαίνω στην Τραπεζούντα ως κήρυκας ειρήνης”
Την πεποίθησή του ότι ο μωαμεθανικός πληθυσμός της Τουρκίας δείχνει τον ίδιο σεβασμό με τους ορθοδόξους χριστιανούς προς την εορτή της Παναγίας, διατυπώνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος σε συνέντευξή του στην εφημερίδα “Σαμπάχ”. “Στη μονή Σουμελά έδειξαν σεβασμό οι σουλτάνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συνεχίζοντας το σεβασμό που έδειξαν στο μοναστήρι οι προηγούμενοι χριστιανοί αυτοκράτορες”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Βαρθολομαίος στη μεγάλης κυκλοφορίας τουρκική εφημερίδα.”Πηγαίνω στην Τραπεζούντα ως κήρυκας ειρήνης” δήλωσε.
Στην σημερινή προσφώνηση του πρέσβη της Ελλάδας στην Άγκυρα, Φώτη Ξύδα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης επισήμανε ότι εκτιμά “τα ανοίγματα της τουρκικής κυβέρνησης και μάλιστα της παρούσης του πρωθυπουργού κ. Ερντογάν , η οποία κάνει περισσότερα από κάθε άλλη για τις μειονότητες και για το Πατριαρχείο” και εξέφρασε την ελπίδα ότι “με τη χάρη του Θεού και με τη δική μας συνετή και σώφρονα συμπεριφορά να καθιερωθεί και να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο η Θεία Λειτουργία στη Μονή Σουμελά, όπως γίνεται επί δέκα χρόνια στην Καππαδοκία και σε άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας”.
Για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ο κ. Βαρθολομαίος δήλωσε ότι “Είμαστε περισσότερο αισιόδοξοι, παρά στο παρελθόν” και κατέληξε “Θα συνεχίσουμε την Ιστορία μας και μαρτυρία μας ως χριστιανική και ελληνική οντότητα στην Κωνσταντινούπολη, όπου έχουμε βαθύτατες ρίζες”.
Εκ μέρους των Ποντίων από την Ελλάδα και άλλων Ελλήνων προσκυνητών, που παρέστησαν στη Λειτουργία, ο Μητροπολίτης κ.Βαρνάβας πρόσφερε στον Πατριάρχη ως συμβολικό δώρο ένα εγκόλπιο, του οποίου οι πέτρες είναι βγαλμένες από τα βουνά του Πόντου. ” Δείχνουν την ενότητα μας και τον σεβασμό μας στην πορεία Σας και στο Γολγοθά Σας. Στεκόμαστε δίπλα Σας για να μην αισθάνεστε μόνος στους αγώνες Σας”, τόνισε. Επίσης, ο Μητροπολίτης σε ένδειξη ευχαριστιών προσέφερε στον δήμαρχο Μάτσκας (Ματσούκας) ως δώρο μια ξυλόγλυπτη εικόνα της Παναγίας Σουμελά. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ανέφερε ότι ο δήμαρχος είναι “σπουδαίος άνθρωπος” και ότι δήλωσε στον τοπικό τύπο ότι μπορούν να γίνονται Λειτουργίες και τα Χριστούγεννα και το Πάσχα.
Η άφιξη του Πατριάρχη
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έφθασε το βράδυ της παραμονής του Δεκαπενταύγουστου στην Τραπεζούντα, αεροπορικώς απο την Κωνσταντινούπολη. Μιλώντας στους δημοσιογράφους, οι οποίοι τον ανέμεναν στο αεροδρόμιο, ο κ. Βαρθολομαίος, δήλωσε: “Είναι ένα ιστορικό γεγονός για όλους μας, προσωπικό για εμένα που έρχομαι από την Μητέρα Εκκλησία για να ξαναζωντανέψω τις μνήμες των προγόνων μας, να τελέσω την Θεία Λειτουργία, στο ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Να συνδέσω το σήμερα με το χθες, να δοξολογήσουμε όλοι μαζί τον Θεό για την μεγάλη αυτή ευλογία, την οποία επεφύλαξε στη δική μας τη γενιά. Και να ευχαριστήσουμε επίσης την Παναγία, την Θεοτόκο Μαρία, η οποία θα μας υποδεχθεί στο ιστορικό Μοναστήρι της και επικαλούμαι αυτή την στιγμή την χάρη της και την προστασίαν της για όλο τον Γένος μας, για όλο τον κόσμο, για την χώρα αυτή στην οποία εδρεύει το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο και επαναλαμβάνω, για όλο τον κόσμο”.
“Είμαι πολύ συγκινημένος, πολύ χαρούμενος όπως ασφαλώς και όλοι εσείς που ήρθατε από την Ελλάδα, από την Ρωσία, οι Ορθόδοξοι αδελφοί μας που έχουμε τόση ευλάβεια και σεβασμό στην μορφή της Υπεραγίας Θεοτόκου. Αύριο θα ζήσουμε μια ιστορική ημέρα και θα μεταφέρουμε στα σπίτια μας ο καθένας, εγώ στο Πατριαρχείο μας και σε όλο τον Ορθόδοξο κόσμο την χάρη αυτού του θεομητορικού προσκυνήματος της Παναγίας Σουμελά” πρόσθεσε.
Ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στα φιλόξενα αισθήματα των κατοίκων της Μαύρης Θάλασσας και εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι όλα θα εξελιχθούν ομαλά.
Μετά την άφιξη του ο κ. Βαρθολομαίος παρακάθησε σε ιφτάρ (δείπνο για τη λήξη της ημερήσιας νηστείας τού μήνα του ραμαζανιού), το οποίο παρέθεσαν ο μουφτής της Τραπεζούντας και ο Νομάρχης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τι λέει ο τουρκικός Τύπος για την σημερινή λειτουργία