Ανοικτή επιστολή για τις αλλαγές στο ΚΕΘΕΑ στέλνουν άνθρωποι που διατέλεσαν στις τάξεις του.
Στην επιστολή αναφέρουν:
Οι θεραπευτικές κοινότητες απεξάρτησης από ναρκωτικά στην Ελλάδα έχουν μακριά ιστορία: Η θεραπευτική κοινότητα Ιθάκη ιδρύθηκε το 1983, ενώ από το 1987 λειτουργεί αδιαλείπτως ως νομικό πρόσωπο το ΚΕΘΕΑ, το οποίο έκτοτε την συμπεριλαμβάνει.
Οι υπογράφοντες έχουμε διατελέσει αιρετά (άμισθα) μέλη των αλλεπάλληλων διοικητικών του συμβουλίων και γενικών συνελεύσεων και αισθανόμαστε την υποχρέωση να εκθέσουμε στην ελληνική και τη διεθνή κοινότητα τα παρακάτω.
Ευρύτερα γνωστό είναι ότι ΚΕΘΕΑ στηρίζει από επιστημονική άποψη τις θεραπευτικές του προσεγγίσεις σε ένα διεθνές μοντέλο, που συνδυάζει κοινωνικές, ψυχολογικές παρεμβάσεις και ιατρικές πράξεις. Το έργο του και ιδίως η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου προτύπου της απεξάρτησης έχουν αξιολογηθεί από διεθνή επιτροπή, ενώ τα μέλη, οι απεξαρτημένοι απόφοιτοί του και οι οικογένειές τους, ανέρχονται σε πολλές χιλιάδες. Στις διεθνείς διακρίσεις του ΚΕΘΕΑ εντάσσονται η ανακήρυξή του ως Οργανισμού- Συμβούλου της επιτροπής κατά των ναρκωτικών του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου (ECOSOC) του ΟΗΕ, καθώς και οι διεθνείς επιστημονικές διακρίσεις του προσωπικού του.
Το πρώτο βαρύ πλήγμα που υπονομεύει την θεραπευτική μέθοδο και αποτελεσματικότητα επήλθε με την ΠΝΠ και τον κυρωτικό νόμο 4638/2019. Ο Νόμος αυτός κατήργησε την αυτοδιοίκηση του ΚΕΘΕΑ, δηλαδή την εκλογή της διοίκησής του αλλά και άλλων εσωτερικών συλλογικών οργάνων του από τα μέλη του. Παραγνωρίστηκε το γεγονός ότι η αυτοδιοίκηση υλοποιεί τη βασική αρχή του ΚΕΘΕΑ, τη δημοκρατική συμμετοχή και ευθύνη για τη θεραπεία. ‘Ότι επιπλέον συμβολίζει την ανάγκη των μελών να κινητοποιηθούν και να συμβάλουν τα ίδια δημιουργικά στη διαμόρφωση της θεραπευτικής αγωγής και στη ζωτική αλλαγή της ζωής τους, αντί να αδρανούν και άκαρπα να ζητούν από άλλους «κάντε κάτι». Με δυο λόγια, καταργήθηκε μια καταξιωμένη επιστημονική μέθοδος και μια ηθική αγωγή ελευθερίας, ευθύνης και αλληλεγγύης.
Τώρα επιχειρείται το επόμενο φθοροποιό βήμα. Πρόσφατα παραδόθηκε στο θεραπευτικό προσωπικό και δημοσιεύθηκε στον Τύπο για διαβούλευση ένα προσχέδιο νόμου. Πρόκειται για πόρισμα επιτροπής που συστάθηκε από το σημερινό ΔΣ και εισάγει ένα νέο «Οργανισμό» του ΚΕΘΕΑ.
Ήδη στο δεύτερο και στο τρίτο άρθρο του σχεδίου αποτυπώνεται η ματαίωση της αποστολής του ΚΕΘΕΑ: ο όρος «απεξάρτηση» απουσιάζει, ενώ οι λειτουργίες του ΚΕΘΕΑ συνδέονται εξαρχής μόνο με την μείωση βλάβης. Παραγνωρίζεται ότι στη χώρα μας υπάρχουν άλλοι Οργανισμοί, όπως ο ΟΚΑΝΑ, με δοκιμασμένο έργο παροχής υποκαταστάτων για μείωση βλάβης.
Κεντρικό στοιχείο αυτής της δήθεν μεταρρύθμισης αποτελεί η εγκατάλειψη και διάλυση των συλλογικών οργάνων του ΚΕΘΕΑ που επιλέγονται από στελέχη με ειδικές γνώσεις και εισφέρουν ιδέες, εμπειρία, μεθόδους και έρευνα. Γενικά εισάγεται μια γραφειοκρατική και 2 άνωθεν ιεραρχημένη δομή, όπου η διοίκηση επιλέγει τα συντονιστικά και τα διευθυντικά όργανα. Δοκιμασμένη δηλαδή συνταγή αποτυχίας απέναντι σε ανθρώπους που αγωνίζονται όχι για απλή συντήρηση αλλά για ριζικές αλλαγές στη στάση ζωής τους.
Μεταξύ άλλων με τον αναξιοκρατικό αυτό τρόπο αποκλείονται (με βλαπτική μεταβολή της εργασιακής τους κατάστασης) από διευθυντικές και συντονιστικές θέσεις στελέχη που έχουν απεξαρτηθεί και έχουν ειδικές γνώσεις και εμπειρίες για την προσέγγιση και κατανόηση των αναγκών των εξαρτημένων, δηλαδή για ένα έργο ζωής. Εξάλλου πολλές δομές ακόμη και εξυπηρετούν ευρείες περιοχές καταργούνται δια της συγχωνεύσεως και διαγράφονται τα ονόματά τους, θεμελιακά στοιχεία της ταυτότητας και της κινητήριας περηφάνειας μελών και θεραπευτών. Οι υπηρεσίες έρευνας και εκπαίδευσης, με παγκοσμίως αναγνωρισμένο ως τώρα έργο και δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχαν αυθεντίες από όλες τις Ηπείρους της γης, αντί να αναπτυχθούν, συγχωνεύονται αναμένοντας προφανώς την μελλοντική τους κατάργηση. Θεσμοθετούν θέση «τεχνικού συμβούλου», ικανού να προσφέρει σε ποιο άραγε από τους δεκάδες τομείς παρεμβάσεων, έρευνας και εκπαίδευσης;
Ούτε καν μια λογική εξοικονόμησης και λιτότητας θα μπορούσε να εξηγήσει την απορρύθμιση του ΚΕΘΕΑ. Στη θέση των άμισθων Προέδρων, Αντιπροέδρων και Συμβούλων εμφανίζονται πλέον έμμισθα στελέχη με αποδοχές που θα επιβαρύνουν τους φορολογούμενους. Όπως επίσης είναι βέβαιο ότι ένας οργανισμός, μοναδικό παράδειγμα λειτουργίας χωρίς εργολαβίες και δαπάνες για μαγείρεμα, φύλαξη, και δευτερεύουσες αλλά αναγκαίες υπηρεσίες γραμματείας ή καθαρισμού, θα πρέπει πλέον να εκταμιεύει τεράστια κονδύλια για τα σχετικά κόστη. Ποιος θα δίνει παράδειγμα εθελοντικής εργασίας, ώστε να τον μιμούνται τα μέλη που παρέχουν τις δωρεάν υπηρεσίες;
Όσοι προσέφεραν για πολλά χρόνια τις υπηρεσίες τους είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται το μέγεθος της φθοράς. Αν αυτή θα αφορούσε μόνο την ιστορία, θα είχε κάποιο όριο. Δυστυχώς αφορά ζωές και υγεία που και στο μέλλον θα χαθούν, όταν η αποτελεσματική απεξάρτηση θα είναι πια με μαθηματική βεβαιότητα αδύνατη. Αφορά επίσης την εγκληματικότητα, αφού οι εξαρτημένοι εμπλέκονται ύστερα από κάποιο σημείο με τη διακίνηση ναρκωτικών και με το οργανωμένο έγκλημα. Αυτή η ηθική αλλαγή στην καθημερινή συμπεριφορά όμως δεν διασφαλίζεται έτσι απλά, με μόνη την χορήγηση σκευασμάτων που μειώνουν βλάβες αλλά αναγκαστικά αναπαράγουν την ψυχολογική εξάρτηση. Χρειάζονται ανθρώπινες επαφέςμε διάρκεια, εμπιστοσύνη, ευαισθησία, στοργή αλλά και ευθύνη. Χρειάζεται ιδίως προετοιμασία της κοινωνικής επανένταξης από την πρώτη μέρα κι όχι ως «μεταθεραπευτική φροντίδα».
Η φιλοσοφία των στεγνών προγραμμάτων αποτυπώνεται στη φράση «μπορείς αλλά όχι μόνος». Συνάγεται αναγκαστικά και μια άλλη, «φταις αλλά όχι μόνος». Όντως η κοινωνικότητα είναι το κορυφαίο προϊόν, το σωτήριο έργο των θεραπευτικών κοινοτήτων και των οικογενειών. Αποτελεί μια αρετή, που δεν συναντάται σε γραφειοκρατικές και άνωθεν διαχειρίσεις.
Ο Υπουργός Υγείας Β. Κικίλιας που εισηγήθηκε το 2019 την κατάργηση της αυτοδιοίκησης του ΚΕΘΕΑ, είχε υποσχεθεί να στηρίξει την εξέλιξή του. Ωστόσο το νέο «προσχέδιο» μοιάζει να έχει τώρα διαμορφωθεί από ανθρώπους που προσέγγισαν τη λειτουργία του ΚΕΘΕΑ ακριβώς για να κατορθώσουν να το φθείρουν. Στις δύσκολες στιγμές όμως μέλη, στελέχη, οικογένειες φίλες και φίλοι από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό ενώνονται και αγωνίζονται για επιβίωση και αξιοπρέπεια.
Η Γενική Συνέλευση πρέπει άμεσα να συγκληθεί, ως ανώτατο όργανο του Οργανισμού, να εκφράσει τη βούλησή του. Εμείς οι υπογράφοντες ελπίζουμε ότι η επιστολή μας αυτή θα κινητοποιήσει πολλούς για την 3 επιβίωση του ΚΕΘΕΑ. Η Ιθάκη θα μείνει αβύθιστη, θα αντέχει τα κύματα και θα αγναντεύει τους ανοιχτούς ορίζοντες.
Επίτιμοι Πρόεδροι Δ.Σ. ΚΕΘΕΑ
Χάρης Τζάλας, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Προστασίας Ναυτικής Παράδοσης –Συγγραφέας
Γεράσιμος Νοταράς, Διευθυντής Ιστορικού Αρχείου Εθνικής Τραπέζης
Νίκος Παρασκευόπουλος, πρ. Υπουργός – ομ. Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ
Γιώργος Μπαρδάνης, Ψυχίατρος
Επίτιμοι Αντιπρόεδροι ΚΕΘΕΑ
Βασίλης Μαρκής, Αντεισαγγελέας Αρείου Πάγου ε.τ.
Νίκος Μουζέλης, ομ. Καθηγητής κοινωνιολογίας στη Σχολή Οικονομικών
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163