Τα περιοριστικά μέτρα για την νόσο Covid-19 που προκαλεί ο νέος κορονοϊός, έχουν ως αντίκτυπο μια βελτίωση στην κατάσταση του περιβάλλοντος στην Ελλάδα, κάτι που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες, όπως προκύπτει ήδη από πειράματα και μελέτες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ).
Το ΕΑΑ άρχισε την ανάλυση των ατμοσφαιρικών και μετεωρολογικών συνθηκών που σχετίζονται με την πανδημία και των επιπτώσεων των περιοριστικών μέτρων στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στην διαπερατότητα της ατμόσφαιρας, στον υπολογισμό του πραγματικού σεισμικού υποβάθρου (χωρίς την συνεισφορά ανθρωπογενών δράσεων) κλπ.
Ο κορονοϊός και τα στοιχεία
Η ομάδα Μελέτης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης σε Αστικές Περιοχές του ΕΑΑ, που μελετά τα δεδομένα εκπομπών ρύπων (κλασσικών και ”θερμοκηπίου”), έχει ήδη διαπιστώσει ότι η μείωση της χρήσης των οχημάτων σε ποσοστό περίπου 30-50% από το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού λόγω των περιορισμών έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση έως και 40% των εκπομπών μονοξειδίου και διοξειδίου του άνθρακα, των οξειδίων του αζώτου και των μικροσωματιδίων.
Click4more: Κορονοϊός: Έφτασαν τους 100 οι νεκροί στην Ελλάδα – Κατέληξε 84χρονος στο Αττικόν
Παράλληλα, το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του ΕΑΑ παρακολουθεί συνεχώς τα δεδομένα που σχετίζονται άμεσα με τη συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων (αερολυμάτων) στην ατμόσφαιρα, τα οποία μπορεί να έχουν ανθρωπογενή προέλευση (ρύπανση) ή φυσική προέλευση (π.χ. γύρις ή μεταφορά σκόνης), καθώς και την υγρασία. Τα πρώτα αποτελέσματα της ορατότητας της περιόδου 1/3/20 – 10/4/2020 και η σύγκριση τους με τις μέσες τιμές στο παρελθόν (για τη συγκεκριμένη περίοδο του χρόνου) δείχνουν μια σημαντική αύξηση της διαύγειας και της καθαρότητας της ατμόσφαιρας. Για παράδειγμα, έχει αυξηθεί περίπου κατά 3,5 φορές η συχνότητα εμφάνισης ορατότητας άνω των δέκα χιλιομέτρων σε σχέση με τον αναμενόμενο, της περιόδου, μέσο όρο.
Τα πειράματα
Σε εξέλιξη βρίσκονται επίσης τρία πειράματα, που δεν έχουν δώσει ακόμα αποτελέσματα. Το πρώτο αφορά τη μελέτη της πιθανής επίδρασης των μετεωρολογικών συνθηκών στην εξάπλωση της νόσου Covid-19. Η επιχειρησιακή μονάδα ΜΕΤΕΟ του ΙΕΠΒΑ έχει ξεκινήσει μια μεγάλη μελέτη αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη (μηχανική μάθηση), ώστε να αναζητηθούν και να ποσοτικοποιηθούν οι πιθανές σχέσεις μεταξύ των επιδημιολογικών μεταβλητών (πλήθος κρουσμάτων και θανάτων) και των μετεωρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασία, υγρασία, ηλιοφάνεια, κ.α.), λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη την επίδραση της εφαρμογής των μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης (social distancing). Τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν για την εξέταση της σχετικής επίδρασης κάθε μίας από τις εξεταζόμενες μετεωρολογικές μεταβλητές στην εξάπλωση της Covid-19.
Το δεύτερο πείραμα αφορά την παρακολούθηση της διακύμανσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο λεκανοπέδιο Αττικής, σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας. Η Ομάδα Ατμοσφαιρικής Φυσικής και Χημείας του ΙΕΠΒΑ παρακολουθεί τη διακύμανση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο λεκανοπέδιο Αττικής, με εξειδικευμένες μετρήσεις στο σταθμό παρακολούθησης στις κεντρικές εγκαταστάσεις του Αστεροσκοπείου στο Θησείο.
Η παρακολούθηση αφορά βασικούς και εξειδικευμένους ρύπους όπως οξειδίων του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ2, ΝΟx), μαύρου άνθρακα (BC), μονοξειδίου του άνθρακα (CO), αιωρούμενων σωματιδίων PM2.5 και για πρώτη φορά στην Ελλάδα της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε αστικό περιβάλλον. Παράλληλα, παρακολουθείται η αυξομείωση των επιπέδων του διοξειδίου του αζώτου (NO2) πάνω από τις κύριες ελληνικές πόλεις, με χρήση δεδομένων από το δορυφόρο Sentinel-5P της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA).
Οι παράμετροι
Τέλος, γίνεται παρακολούθηση των ατμοσφαιρικών παραμέτρων από το Παρατηρητήριο ΠΑΓΓΑΙΑ του ΕΑΑ στα Αντικύθηρα για την αποτίμηση των επιπτώσεων της Covid-19. Η ομάδα επίγειας τηλεπισκόπησης του Ινστιτούτου ΙΑΑΔΕΤ του EAA, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή ACTRIS (Aerosol Clouds and Trace Gases Research Infrastructure), συμμετέχει σε πανευρωπαϊκό πείραμα συλλογής μετρήσεων της κατάστασης της ατμόσφαιρας και συγκεκριμένα στην κατακόρυφη κατανομή των ατμοσφαιρικών παραμέτρων (αερολυμάτων, νεφών, υγρασίας) που θα διαρκέσει από τις 20 Απριλίου μέχρι το τέλος Μαΐου. Στόχος είναι να μελετηθούν οι συνέπειες της μειωμένης ανθρωπογενούς δραστηριότητας (κυκλοφορία των οχημάτων, βιομηχανική δραστηριότητα, αεροπορικές πτήσεις) λόγω της πανδημίας.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) εξάλλου ανακοίνωσε ότι, στην προσπάθεια του να ενισχύσει την Πολιτεία, ξεκίνησε την ανάπτυξη και παροχή υπηρεσιών για την συνεχή παρακολούθηση της χωρικής κατανομής των κρουσμάτων και θανάτων της πανδημίας, τόσο παγκόσμια όσο και στην ελληνική επικράτεια. Το ΕΑΑ δημιούργησε μια πλατφόρμα ενημέρωσης για την συνεχή χωρική παρακολούθηση της πανδημίας, η οποία αναπτύχθηκε από την Επιχειρησιακή Μονάδα Επιστημών Παρατήρησης της Γης και Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης BEYOND του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του ΕΑΑ.
Ειδικότερα για την Ελλάδα, εξασφαλίζει τη δυνατότητα συλλογής στοιχείων από τους Δήμους και τα Ληξιαρχεία της χώρας, με πρόσθετα δεδομένα που συλλέγονται στην μονάδα BEYOND/EAA Hellenic Mirror Site – Copernicus Satellite data και αφορούν κοινωνικοοικονομικά, περιβαλλοντικά και ατμοσφαιρικά μεγέθη. Η πλατφόρμα είναι προσβάσιμη στο σύνδεσμο http://webgiscovid19.beyond-eocenter.eu/.
