Στην αιωνιότητα πέρασε ο Μίκης Θεοδωράκης. Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες όλων των εποχών πήρε τη στράτα για να «συναντήσει» τις άλλες κορυφές που άφησαν κληρονομιά στις νεότερες γενιές ιστορικές παρακαταθήκες.
Μίκης Θεοδωράκης ο μουσικός, ο ποιητής, ο επαναστάτης, ο πολιτικός άφησε βαθιά χαραγμένη τη ματιά του στην ψυχή της Ελλάδας. Μίας Ελλάδας από την εποχή της γερμανικής Κατοχής, του εμφυλίου και των πολιτικών εξόριστων, μέχρι τον αντιδικτατορικό αγώνα, την κυπριακή τραγωδία, τη Μεταπολίτευση και τα Μνημόνια.
Ως ελάχιστη ανταπόδοση στον Μίκη έως και το Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου, οι σημαίες θα κυματίζουν μεσίστιες σε όλα τα δημόσια κτήρια της χώρας, κατά τη διάρκεια του εθνικού πένθους που κήρυξε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Μίκης Θεοδωράκης: Το μουσικό έργο του μεγάλου δημιουργού
Στα 96 χρόνια της ζωής του, ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε όλα τα είδη μουσικής, από όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα και χορωδιακή εκκλησιαστική, έως μουσική για αρχαίο δράμα, θέατρο, κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι και μετασυμφωνικά έργα.
Το έργο του μπορεί να διακριθεί σε τρεις κύριες περιόδους: Στην πρώτη περίοδο (1937 – 1960) συνέθεσε έργα συμφωνικά και μουσικής δωματίου σύμφωνα με δυτικοευρωπαϊκές μορφές και σύγχρονες τεχνικές, στη δεύτερη περίοδο (1960 – 1980) επιχειρεί σύζευξη της συμφωνικής ορχήστρας με λαϊκά όργανα και δημιουργεί νέες φόρμες με βάση τη φωνή, ενώ από το 1981 επιστρέφει στις συμφωνικές μορφές και ασχολείται με την όπερα.
Μίκης Θεοδωράκης: «Έντυσε» τους μεγάλους μας ποιητές
Μίκης Θεοδωράκης και μελοποίηση ποιημάτων είναι στη συνείδηση των Ελλήνων και όχι μόνο έννοιες ταυτόσημες. Άγγελος Σικελιανός, Ανδρέας Κάλβος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, αλλά και Πάμπλο Νερούδα, Λόρκα, Μπέρναρντ Μπίαμ, μελοποιημένοι, τραγουδήθηκαν, τραγουδιούνται και θα τραγουδιούνται.
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης: Με τι καρδιά, με τι πνοή – Τριήμερο εθνικό πένθος για τον χαμό του σπουδαίου Έλληνα
Ο Μίκης ουσιαστικά είναι ο «πατέρας» της μελοποιημένης ποίησης, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση του τραγουδιού, σε όλες του τις διαστάσεις: ερωτικού, πολιτικού, κοινωνικού.
Μίκης Θεοδωράκης – Ας χορέψουμε συρτάκι
Η φήμη του Μίκη Θεοδωράκη ξεπέρασε από νωρίς τα ελληνικά σύνορα. Ο λόγος είναι ο πιο αναγνωρίσιμος ελληνικός ρυθμό παγκοσμίως: το συρτάκι από την ταινία «Αλέξης Ζορμπάς» (1964), ενώ τραγούδια του ερμήνευσαν διάσημοι καλλιτέχνες, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ και η Εντίθ Πιάφ.
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης: Πέθανε όπως ήθελε, στο σπίτι του – Με δάκρυα και χειροκροτήματα τον αποχαιρέτησαν
Υπάρχει όμως και ο Μίκης της 7ης Τέχνης. Το «Ζ» (1969), που τιμήθηκε με το βραβείο BAFTA πρωτότυπης μουσικής, η «Φαίδρα» (1962), με τραγούδια σε στίχους Νίκου Γκάτσου και «Σέρπικο» (1973), για τη μουσική της οποίας ο Μίκης Θεοδωράκης διεκδίκησε το Grammy του 1975, όπως είχε συμβεί νωρίτερα, το 1966, για τη μουσική του «Αλέξη Ζορμπά».
Μίκης Θεοδωράκης ο επαναστάτης
Στην «καρδιά» της γερμανικής Κατοχής, ο Μίκης Θεοδωράκης ασφυκτιά και μπαίνει στην αντίσταση κατά τρων Ναζί. Εντάσσεται στην ΕΠΟΝ και το 1944 στον εφεδρικό ΕΛΑΣ Αθηνών. Παίρνει μέρος σε μάχες κατά των Γερμανών κατακτητών και των Ταγμάτων Ασφαλείας, αλλά και στα Δεκεμβριανά του ’44.
Η πολιτική του δράση συνεχίζεται στη διάρκεια του εμφυλίου. Το 1947 εξορίζεται στην Ικαρία και ένα χρόνο αργότερα στη Μακρόνησο, από την οποία απολύεται τον Αύγουστο του 1949.
Click4more: Κυριάκος Μητσοτάκης για Μίκη Θεοδωράκη: «Όλοι είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός – Τριήμερο εθνικό πένθος»
Εξαιτίας των διώξεων καταφεύγει στο Παρίσι και αφοσιώνεται, πλέον, αποκλειστικά στη μουσική. Από το 1954 μέχρι το 1957 συνθέτει τρεις μουσικές μπαλέτου «Αντιγόνη», «Les Amants de Teruel» και «Le Feu aux Poudres», γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία.
Το 1957 τιμάται με το χρυσό μετάλλιο στο Φεστιβάλ της Μόσχας για την «Πρώτη Συμφωνία για πιάνο και ορχήστρα».
Μίκης Θεοδωράκης: Ο επαναπατρισμός
Το 1960 ο Μίκης επιστρέφει στην Ελλάδα. Είναι η ώρα που συνθέτει τον «Επιτάφιο», σε στίχους Γιάννη Ρίτσου, έργο που έμελλε να επηρεάσει βαθύτατα την εξέλιξη της ελληνικής λαϊκής μουσικής.
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης: «Θέλω να αφήσω αυτό τον κόσμο σαν κομμουνιστής» – Η επιστολή στον Δημήτρη Κουτσούμπα
Το «Άξιον Εστί» θα γίνει το πρώτο μεγάλο έργο του με χορωδία. Αντλεί την έμπνευσή του από την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, αλλά και το δημοτικό τραγούδι. Το 1963 ιδρύει μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι τη Μικρή Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών και δίνει πολλές συναυλίες σ’ όλη την Ελλάδα με τα αριστουργήματα της συμφωνικής μουσικής.
Μίκης Θεοδωράκης: Οι Λαμπράκηδες και η ΕΔΑ
Παράλληλα, ο Μίκης Θεοδωράκης «ξαναπιάνει» το νήμα της πολιτικής δράσης. Γίνεται ιδρυτικό μέλος της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, της οποίας διετέλεσε και πρόεδρος (1964-1967), ενώ το 1963 συλλαμβάνεται επειδή έλαβε μέρος στην 1η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης.
Την επόμενη χρονιά, το 1964, εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής στη Β’ Περιφέρεια Πειραιά με την ΕΔΑ.
Το 1967, ξεσπά η χούντα της 21ης Απριλίου, που απαγορεύει την εκτέλεση, την πώληση και την ακρόαση των τραγουδιών του. Την ίδια χρονιά (1967) γίνεται ιδρυτικό μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης «Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο» (ΠΑΜ) και λόγω της δράσης του συλλαμβάνεται.
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης: «Πανέλληνας και οικουμενικός δημιουργός» – Η ανάρτηση της Κατερίνας Σακελλαροπούλου
Ακολουθούν φυλακίσεις, απεργίες πείνας, εκτόπιση στη Ζάτουνα Αρκαδίας και στρατόπεδο Ωρωπού. Όλο αυτό το διάστημα ο Μίκης Θεοδωράκης συνθέτει συνεχώς, στέλνοντας κρυφά στο εξωτερικό τα επαναστατικά τραγούδια του, που ερμηνεύονται από τη Μελίνα Μερκούρη και τη Μαρία Φαραντούρη.
Στο στρατόπεδο του Ωρωπού η υγεία του επιδεινώνεται επικίνδυνα, προκαλώντας πρωτοφανές κύμα συμπαράστασης από διεθνείς προσωπικότητες, όπως οι Ντμίτρι Σοστακόβιτς, Άρθουρ Μίλερ, Λόρενς Ολίβιε και Ιβ Μοντάν.
Τελικά, το 1970, η δικτατορία τον αφήνει να φύγει στο Παρίσι.
Μίκης Θεοδωράκης της Μεταπολίτευσης και του Canto General
Το 1974 ο Μίκης Θεοδωράκης κατέρχεται υποψήφιος βουλευτής Β΄ Πειραιά με την «Ενωμένη Αριστερά». Το 1975 επανεκλέγεται μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΔΑ, ενώ το 1978 συμμετέχει στις Δημοτικές Εκλογές ως υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων, υποστηριζόμενος από το ΚΚΕ. Έναν χρόνο αργότερα (1979) γίνεται ιδρυτικό μέλος της Κίνησης για την Ενότητα της Αριστεράς (ΚΕΑ).
Μουσικά, στο διάστημα 1967 έως 1980 στρέφεται ιδιαίτερα στη σύνθεση κύκλων τραγουδιών, συνθέτοντας 22 κύκλους, ανάμεσά τους και τα «Τραγούδια του αγώνα», «Ο ήλιος και ο χρόνος», «Μυθιστόρημα», «Αρκαδίες I, II, III, IV, VIII, X, XI», «Μπαλάντες» και άλλα.
Αξιομνημόνευτη είναι η σύνθεση του Canto General, το διάσημο έργο βασισμένο στο ποίημα του νομπελίστα Πάμπλο Νερούδα.
Στην Ελλάδα ακούστηκε για πρώτη φορά στις μεγάλες συναυλίες που έγιναν στο Στάδιο Καραϊσκάκη και στο Γήπεδο του Παναθηναϊκού τον Αύγουστο του 1975.
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης: Το κελί του άνοιξε για το κοινό ο δήμος Ωρωπού
Το 1981 εκλέγεται βουλευτής Β΄ Πειραιά με το ΚΚΕ και το 1985 βουλευτής Επικρατείας πάλι με το ΚΚΕ. Το 1987 ιδρύει την Ελληνοτουρκική Επιτροπή Φιλίας.
Το 1989 γίνεται, μαζί με τον σκηνοθέτη Θεόδωρο Αγγελόπουλο, ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, η οποία απονέμει τα βραβεία «Φελίξ».
Στις 16 Οκτωβρίου 1989 συμπεριλήφθηκε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας. Εξελέγη στις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου και επανεξελέγη στις εκλογές του Απριλίου του 1990. Και στις δύο περιπτώσεις κατέθεσε δήλωση ανεξαρτήτου βουλευτή, συνεργαζόμενου με τη ΝΔ. Από τις 29 Νοεμβρίου 1989, έως τις εκλογές της 8ης Απριλίου 1990 υπήρξε ανεξάρτητος βουλευτής συνεργαζόμενος με τη Νέα Δημοκρατία.
Μίκης Θεοδωράκης υπουργός
Τον Απρίλιο του 1990 ανέλαβε για πρώτη φορά κυβερνητικό αξίωμα ως υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, έως τον Αύγουστο του 1991, οπότε ανέλαβε υπουργός Επικρατείας.
Στις 30 Μαρτίου 1992, παραιτήθηκε από το αξίωμα του υπουργού για να αφοσιωθεί, όπως ανέφερε, στο συνθετικό του έργο. Ταυτόχρονα, δήλωσε υποστήριξη στην κυβέρνηση Μητσοτάκη και συμμετοχή στις εργασίες της Βουλής ως ανεξάρτητος βουλευτής συνεργαζόμενος με τη ΝΔ.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1992 υπέβαλε την παραίτησή του από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου, επειδή δέχθηκε στο διαγωνιστικό της τμήμα ταινία προερχόμενη από τη δημοκρατία των Σκοπίων, ως προερχόμενη από τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης: Όταν το «Άξιον Εστί» τραγουδήθηκε στα γερμανικά
Το 1992 συνέθεσε τον ύμνο των Ολυμπιακών Αγώνων της Βαρκελώνης και την ίδια χρονιά, στις 12 Οκτωβρίου, κατέθεσε δήλωση ανεξαρτησίας στο προεδρείο της Βουλής, τερματίζοντας τη συνεργασία του με την κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι στηρίζει την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Στις 9 Μαρτίου 1993 παραιτήθηκε από βουλευτής και ανέλαβε γενικός διευθυντής των μουσικών προγραμμάτων της ΕΡΤ.
Στις 16 Ιουνίου 1994 παραιτήθηκε από τη θέση του γενικού διευθυντή των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ, καταγγέλλοντας την κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου. Τον Ιούνιο του 1996, ορίστηκε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού που συστάθηκε από την υπουργό Ανάπτυξης Βάσω Παπανδρέου.
Μίκης Θεοδωράκης κατά των Μνημονίων
Την 1η Δεκεμβρίου του 2010 ο Μίκης Θεοδωράκης ιδρύει την Κίνηση Ανεξάρτητων Πολιτών με το όνομα «Σπίθα» ενάντια στο καθεστώς του «Μνημονίου». Την 1η Φεβρουαρίου 2012 μαζί με τον Μανώλη Γλέζο και τον καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Γιώργο Κασιμάτη παρουσίασαν την πολιτική κίνηση «ΕΛΑΔΑ» (Ενιαία Λαϊκή Δημοκρατική Αντίσταση) με σκοπό τη συγκρότηση ενός μεγάλου αντιμνημονιακού μετώπου.
Click4more: Μίκης Θεοδωράκης – Η κόρη του κορυφαίου μουσικοσυνθέτη στο Live News: «Αυτός ήταν ο Μίκης»
Στις 19 Σεπτεμβρίου του 2013 ανακοίνωσε την «αποστρατεία» του από την πολιτική ζωή της χώρας, χωρίς ωστόσο να σταματήσει τις παρεμβάσεις ως το τέλος, όπως όταν τον Μάιο του 2017, μαζί με άλλους ανθρώπους του πνεύματος, καλούσε τον κόσμο να κατέβει στο Σύνταγμα για να διαμαρτυρηθεί «ενάντια στο πραξικοπηματικό και καταστροφικό 4ο μνημόνιο».
Σύσσωμη η Ελλάδα θα αποχαιρετήσει τον δικό της Μίκη, και η οικουμένη τον Θεοδωράκη.