Οι Σπέτσες είναι από τα ομορφότερα και πιο κοσμοπολίτικα νησιά του Αργοσαρωνικού.
Αναμφισβήτητα, τα αρχοντικά των Σπετσών, κτισμένα τον 18ο αιώνα και 19ο αιώνα, μαγνητίζουν τα βλέμματα των επισκεπτών.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ωστόσο, τις εντυπώσεις κλέβει και η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου με το τεράστιο βοτσαλωτό προαύλιο και το επιβλητικό καμπαναριό, που βρίσκεται στο Παλιό Λιμάνι στην περιοχή Μπίτιζα, 2 χιλιόμετρα ανατολικά της Ντάπιας.
Ξεκίνησε ως μοναστήρι το 1700 και από το 1800 λειτούργησε ως μητροπολιτικός ναός, ενώ έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, καθώς από το σημείο ξεκίνησε η εξέγερση των Σπετσιωτών κατά των Τούρκων.
Η βασική εκκλησία της Μονής φιλοξενεί εικόνες του Αγίου Νικολάου, ο οποίος είναι ο πολιούχος του νησιού, αλλά και των ψαράδων και των ναυτικών.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Επίσης, σε χώρο του κτιριακού συγκροτήματος του Αγίου Νικολάου στεγάζεται το Τοπικό Αρχείο Σπετσών, που ιδρύθηκε το 1925 ως Ιστορικό Αρχείο Σπετσών και καλύπτει με το υλικό του την ιστορία του νησιού από το 1786.
Κατά τα προεπαναστατικά έτη το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου ήταν μετόχι της τότε Μητροπόλεως των Σπετσών, Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Καστέλλι.
Ο Επαναστατικός Αγώνας
Στην αυλή της Μονής του Αγίου Νικολάου συγκεντρώθηκαν το βράδυ της 2ας Απριλίου 1821 όλοι οι πρόκριτοι των Σπετσών, μαζί με τους ιερείς του νησιού και μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Λίγες μέρες νωρίτερα σε πόλεις της Πελοποννήσου είχε κηρυχτεί η Επανάσταση και οι Σπέτσες καλούντο να λάβουν και αυτές μέρος, όπως είχαν κάνει σε κάθε ξεσηκωμό εναντίον των Τούρκων στο παρελθόν.
Τα ξημερώματα της Κυριακής των Βαΐων, 3ης Απριλίου 1821, κήρυξαν, πρώτοι απ’ λα τα νησιά, την Επανάσταση στις Σπέτσες, και στον Άγιο Νικόλαο υψώθηκε η επαναστατική σημαία του νησιού.
Στο ναό του Αγίου Νικολάου φιλοξενήθηκε η σορός του ανιψιού του Ναπολέοντα
Ο πρίγκιπας Paul Marie Bonaparte, γιος του Lycien Bonaparte, μικρού αδερφού του Ναπολέοντα, το 1827 και ενώ φοιτούσε στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια το σκάει και χρησιμοποιώντας ξένο όνομα περνάει στην Ελλάδα μέσω Αγκώνας. Έρχεται να πολεμήσει στο πλάι της Ελλάδος και εντάσσεται στις διαταγές του Άγγλου ναυάρχου Κόχραν, επιτετραμμένου του ελληνικού στόλου από τα τέλη Μαρτίου του 1827 και υπηρετεί στη ναυαρχίδα «Ελλάς».
Όταν ο στολίσκος του Κόχραν ήταν αγκυροβολημένος στο στενό έξω από τις Σπέτσες, στις 25 Αυγούστου/ 6 Σεπτεμβρίου 1827, ο άτυχος Paul Marie Bonaparte, αυτοτραυματίστηκε θανάσιμα την ώρα που καθάριζε το όπλο του.
Το άψυχο σώμα του νεαρού πρίγκιπα μεταφέρθηκε από τους ναύτες απέναντι στις Σπέτσες στη μονή Αγίου Νικολάου και εκεί οι μοναχοί της Μονής φυλάξανε τη σορό του επί μία πενταετία μέσα σε ένα βαρέλι με ρούμι. Το 1832, η σορός παραδόθηκε στο γαλλικό ναυτικό.
Μεταφέρθηκε στη Σφακτηρία – το μικρό νησάκι που κλείνει τον κόλπο του Ναυαρίνου – όπου και ετάφη κοντά στον τάφο του επίσης φιλέλληνα Σανταρόζα και κοντά στα μαυσωλεία των πεσόντων της ναυμαχίας του Ναυαρίνου.
Αντικείμενο ιδιαίτερης μελέτης έχει γίνει το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου, που έχει χαρακτηριστεί ως αριστουργηματικής τέχνης. Κατασκευάστηκε από τηνιακό μάρμαρο και Τηνιακούς τεχνίτες το 1805. Αντίστοιχα καμπαναριά κατασκευάστηκαν την ίδια εποχή στην Ύδρα και την Τήνο. Το καμπαναριό του Αγίου Νικολάου έχει ύψος 10 μέτρα και μαζί με τη βάση του φθάνει τα 16 μέτρα.
Στο θαυμάσιο βοτσαλωτό προαύλιο μπροστά από την Μονή του Αγίου Νικολάου υπάρχει μνημείο πεσόντων – χάλκινο έργο του γλύπτη Β. Κεσσέ, πλαισιωμένο από δύο κανόνια της εποχής της Επαναστάσεως.
