Την ενοποίηση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας προβλέπει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης το οποίο παρουσιάστηκε σήμερα σε συνέντευξη τύπου του υπουργού Δικαιοσύνης, Γιώργου Φλωρίδη και του υφυπουργού Δικαιοσύνης, Ιωάννη Μπούγα.
Ο κ.Φλωρίδης έκανε λόγο για «μία ιστορική στιγμή για το υπουργείο Δικαιοσύνης και την Κυβέρνηση» ενώ χαρακτήρισε το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου τη «μεγαλύτερη τομή στην ελληνική δικαιοσύνη από τη σύσταση του ελληνικού κράτους.»
Η επίμαχη μεταρρύθμιση όπως τόνισε ο κ. Φλωρίδης εκκρεμεί «114 χρόνια από τότε που Ελευθέριος Βενιζέλος επιχείρησε να τη νομοθετήσει. Στην Ελλάδα οι μεγάλες αλλαγές χρειάζονται δυστυχώς πολύ χρόνο για να ωριμάσουν και να πραγματοποιηθούν.»
Συγκεκριμένα, με το σχέδιο νόμου το οποίο αναμένεται να τεθεί σε ισχύ με το νέο δικαστικό έτος, από τις 16 Σεπτεμβρίου 2024, ενοποιείται ο πρώτος βαθμός δικαιοδοσίας, κάτι που σημαίνει στην πράξη ότι καταργούνται και συγχωνεύονται δικαστικοί σχηματισμοί, οι οποίοι θα μειωθούν από 217 σε 11 και διπλασιάζεται η «δεξαμενή» των δικαστών καθώς θα υπάρχουν συνολικά 2100 πρωτοδίκες.
Ειδικότερα με τις προτεινόμενες διατάξεις:
- Ορίζονται 56 κεντρικά Πρωτοδικεία και 7 παράλληλες έδρες αυτών.
Καταργούνται τα 63 Ειρηνοδικεία που βρίσκονται στις έδρες των 63 Πρωτοδικείων (56 Ειρηνοδικεία των κεντρικών εδρών και 7 Ειρηνοδικεία των παράλληλων εδρών). Τα κτίριά τους θα χρησιμοποιούνται ως χώροι του Πρωτοδικείου. - Από τα εναπομείναντα 91 Ειρηνοδικεία, τα 48 αναβαθμίζονται σε περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείου και τα υπόλοιπα 43 καταργούνται τελείως (κλείνουν και σαν κτίρια).
Στις Περιφερειακές Ενότητες όπου υπάρχουν 2 ή 3 Πρωτοδικεία, οι έδρες των Πρωτοδικείων (πλην της κεντρικής) μετατρέπονται σε παράλληλες με πλήρη καθ’ ύλην αρμοδιότητα.
Συγκεκριμένα, στις Περιφερειακές Ενότητες:
α) Μεσσηνίας (παράλληλη έδρα η Κυπαρισσία)
β) Λακωνίας (παράλληλη έδρα το Γύθειο)
γ) Ηλείας (παράλληλη έδρα η Αμαλιάδα)
δ) Αχαΐας (παράλληλες έδρες το Αίγιο και τα Καλάβρυτα)
ε) Αιτωλοακαρνανίας (παράλληλη έδρα το Μεσολόγγι)
στ) Βοιωτίας (παράλληλη έδρα η Θήβα)
Στις Περιφερειακές Ενότητες:
α) Έβρου διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Αλεξανδρούπολης και Ορεστιάδας,
β) Πέλλας διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Έδεσσας και Γιαννιτσών,
γ) Κυκλάδων διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Σύρου και Νάξου και
δ) Δωδεκανήσου διατηρούνται όπως είναι σήμερα τα Πρωτοδικεία Ρόδου και Κω.
- Οι οργανικές θέσεις Δικαστών, Εισαγγελέων και δικαστικών υπαλλήλων κάθε περιφερειακής ενότητας, μεταφέρονται στο Κεντρικό Πρωτοδικείο.
- Στις Παράλληλες Έδρες εξακολουθεί να δικάζεται το σύνολο των υποθέσεων, όπως σήμερα.
- Στις Περιφερειακές Έδρες δικάζονται α) όλες οι αστικές υποθέσεις αρμοδιότητας Μονομελούς Πρωτοδικείου (Τακτική- Ειδική διαδικασία) που αποτελούν το 80% της δικαστικής ύλης, β) όλες οι ποινικές υποθέσεις αρμοδιότητας Μονομελούς Πλημμελειοδικείου με την προϋπόθεση να υπάρχει κατάλληλη υποδομή (κυρίως αίθουσες ακροατηρίων).
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ (ΑΘΗΝΑ-ΠΕΙΡΑΙΑΣ)
- Τίθεται σε εφαρμογή ο διαχωρισμός του Πρωτοδικείου Αθηνών (υπό ενιαία διοίκηση) σε Ποινικό, που θα στεγαστεί στην Ευελπίδων, και Πολιτικό με έδρα στη Λουκάρεως, στο κτίριο που στεγάζονται σήμερα το Ειρηνοδικείο Αθηνών και τμήμα του Πρωτοδικείου.
- Στην Αθήνα θα λειτουργήσουν από 16/9/2024 τρία (3) περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρες το Μαρούσι, το Κορωπί και το Περιστέρι με πλήρη αρμοδιότητα από 01/01/2026. Μέχρι τότε θα λειτουργούν ως περιφερειακές έδρες Πρωτοδικείων με την καθ’ ύλην αρμοδιότητα των πρώην Ειρηνοδικείων (20.000 ευρώ). Αντίστοιχα στον Πειραιά θα λειτουργήσουν δύο (2) περιφερειακά Πρωτοδικεία με έδρα την Καλλιθέα και τα Μέγαρα.
Σχετικά με την πορεία εξέλιξης των δικαστών α’ βαθμού προβλέπεται ή ύπαρξη παράλληλων (χωριστών) επετηρίδων, πρώην Ειρηνοδικών και Πρωτοδικών.
Οι πρώην Ειρηνοδίκες, εφόσον το επιθυμούν, μπορούν να υποβάλλουν αίτηση προς το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο για ένταξη στην επετηρίδα των Πρωτοδικών και να εισέρχονται στο τέλος της επετηρίδας αυτής.
Τέλος σχετικά με τη διοίκηση των δικαστηρίων, οι προϊστάμενοι δικαστών σχηματισμών, απαλλάσσονται από την ενασχόληση και εκτέλεση πρόσθετων, μη δικαιοδοτικών καθηκόντων διαχειριστικής φύσεως, όπως έλεγχος συμβάσεων προμηθειών, επισκευή και συντήρηση κτιρίων, θέρμανση, κλιματισμός κ.α.
