Η νήσος Πρώτη είναι ένα πανέμορφο μικρό νησί ακριβώς απέναντι από την Μαραθόπολη Μεσσηνίας. Υπήρξε ορμητήριο των πειρατών στην Πελοπόννησο.
Από τον 16ο αιώνα και μετά, η πειρατεία στα παράλια της Πελοποννήσου γνώρισε μεγάλη ακμή, καθώς ήταν ένας τρόπος κερδοφορίας και ελέγχου των θαλάσσιων οδών, οι πειρατές έβγαιναν με τα σκάφη τους και ρήμαζαν όσα εμπορικά καράβια περνούσαν από την περιοχή τους, αδιαφορώντας για την εθνικότητα τους.
Πειρατές από κάθε τόπο και θρησκεία, Μπαρμπαρέζοι, Μουσουλμάνοι, Αλγερινοί, Λατίνοι και αργότερα και Έλληνες, κυρίως Μανιάτες και Ιόνιοι, ληστεύουν, κουρσεύουν αλλά και διοικούν σαν πραγματικοί ηγεμόνες ολόκληρες περιοχές.
Η νήσος Πρώτη απέχει μόλις ένα μίλι από την ακτή και είναι άνυδρο και ακατοίκητο. Το μοναδικό οίκημα που υπάρχει στο νησί είναι το μοναστήρι της Κοίμησης της Γοργοπηγής, που βρίσκεται βόρεια της παραλίας Βουρλιάς.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, στο παρελθόν το νησί αυτό χρησιμοποιούνταν ως ένα καταφύγιο για τους ναυτικούς, καθώς και ένα θαλάσσιο κρησφύγετο – ορμητήριο για τους πειρατές, οι οποίοι λέγονταν πως συχνά έκρυβαν τους θησαυρούς τους εκεί.
Το νησί παραμένει μέχρι και σήμερα ένα μέρος μεγάλης ιστορικής σημασίας, καθώς ένα σημαντικό κομμάτι από τα ερείπια του τείχους και των κυκλικών πυργίσκων από την Ακρόπολη της μυκηναϊκής ή προκλασικής εποχής εξακολουθούν να υπάρχουν στο νησί.
Συχνά τα πειρατικά πλοία έβρισκαν καταφύγιο απ’ τη θαλασσοταραχή στον βόρειο κόλπο του νησιού. Εκεί συνήθιζαν να χαράζουν επιγραφές στα βράχια για καλή πλεύση. Οι επιγραφές αυτές, εμφανείς ακόμα και σήμερα, ήταν η αιτία που ο κόλπος αυτός ονομάστηκε “Γραμμένο”.
Ένας από τους πιο φημισμένους Μανιάτες πειρατές ήταν και ο Κατούλιας. Έχοντας τη νήσο Πρώτη ως ορμητήριο, τρομοκρατούσε και λυμαινόταν όλη την δυτική ακτή της Μεσσηνίας και όχι μόνο. Στο πίσω μέρος της Πρώτης υπάρχει ακόμα το “αυλάκι του Κατούλια”, μια μεγάλη εσοχή στους βράχους όπου ο πειρατής έκρυβε το πλοίο του για να μην φαίνεται από τη θάλασσα και να μπορεί να αιφνιδιάζει τα άλλα πλοία.
Η δράση των πειρατών ήταν που ανάγκασε τους κατοίκους των παραθαλάσσιων οικισμών της να μεταφερθούν στα ηπειρωτικά και να ιδρύσουν την πόλη των Γαργαλιάνων σε ένα ορεινό πλάτωμα που δεν φαινόταν από τη θάλασσα αλλά λειτουργούσε και ως φυσικό παρατηρητήριο.
Στον κόλπο Γραμμένο είναι χαραγμένες στα βράχια περίπου 26 σκαλιστές επιγραφές μετακλασικής, ρωμαϊκής και Βυζαντινής εποχής Κάποιες επιγραφές εκφράζουν ευχές των, κατά διαφόρων εποχών, ναυτιλλομένων που καταφεύγανε με τα καράβια τους στον ορμίσκο του νησιού για να σωθούν από την τρικυμία και εύχονταν στους θεούς να τους χαρίσουν εύπλοια κατά το υπόλοιπο ταξίδι τους. Κάποιες άλλες επιγραφές εκφράζουν προειδοποιήσεις για τους πειρατές.
Αρκετές από αυτές τις επιγραφές αναφέρουν ονόματα πόλεων όπως : Έφεσος, Σμύρνη, Μίλητος, Αθήνα, Μέγαρα, Μυτιλήνη, Άσσος, Νίσυρος, Σάμος, Κάμειρος, Ρόδο, Λέβεδος, Σελεύκεια και η Σικελία. Χαρακτηριστική είναι η (πρώτο βυζαντινή) επιγραφή για εύπλοια πλοίου με το όνομα Μαρία και με κυπριακό πλήρωμα. Συχνά αναγράφεται το όνομα του ναυτικού ή του ταξιδιώτη, όπως Κλείτων, Λεύκιος, Γαλατίας, Ερμόδωρος, Φιλάδελφος. Υπάρχουν ακόμα και λίγα διακοσμητικά χαράγματα και συμπιλήματα.
Η επικρατέστερη άποψη πάντως θέλει η νήσος Πρώτη να ονομάστηκε έτσι λόγω του Πρωτέα. Ο Πρωτέας ήταν αρχαία θεότητα που μπορούσε να πάρει ό,τι μορφή ήθελε. Επειδή όμως ήταν θεότητα της θάλασσας συνήθιζε να παίρνει μορφή θαλάσσιου τέρατος. Το σχήμα του νησιού θυμίζει κατά άλλους κροκόδειλο, κατά άλλους χελώνα και σίγουρα μοιάζει σαν ένα πλάσμα που αναδύεται. Άλλοι πιστεύουν πως η ονομασία της είναι μία εξέλιξη της λέξης “πλωτή” αφού το νησί φαίνεται να επιπλέει.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163