Από τη μια τα κριτήρια και οι δικλείδες ασφαλείας που έχουν συμφωνήσει κυβέρνηση και τράπεζες για να προστατεύσουν την πρώτη κατοικία και από την άλλη εκκρεμότητες και ερωτήματα στο νέο πλαίσιο που θα ψηφιστεί έως τα τέλη του μήνα από τη Βουλή.
Τα έως σήμερα γνωστά, κριτήρια που πρέπει να πληροί κάποιος προκειμένου να προστατεύσει τη πρώτη κατοικία του είναι:
– Το υπόλοιπο της οφειλής, όπως διαμορφώνεται σήμερα, να μην ξεπερνάει τις 130.000 ευρώ.
– Η αξία της πρώτης κατοικίας που θα προστατευτεί να μην ξεπερνά τις 250.000 ευρώ.
– Οι καταθέσεις που έχει ο οφειλέτης να μην είναι πάνω από το 50% της οφειλής του.
– Το σύνολο της ακίνητης περιουσίας που διαθέτει να μην υπερβαίνει το 200% της οφειλής του.
– Το εισόδημά του να μην ξεπερνά τις 12.500 ευρώ όταν πρόκειται για μονομελή οικογένεια και τις 21.000 ευρώ όταν πρόκειται για ζευγάρι, όριο που προσαυξάνεται κατά 5.000 ευρώ για κάθε παιδί, έως τρία.
”Πολλοί δανειολήπτες θα μείνουν απροστάτευτοι”
Βασικό κριτήριο ένταξης στη νέα ρύθμιση το ύψος των δανείων, δηλαδή το υπόλοιπο της οφειλής, όπως διαμορφώνεται σήμερα μαζί με τους τόκους, να μην ξεπερνάει τις 130.000 ευρώ. Παράλληλα, το εισόδημα του δανειολήπτη δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 12.500 ευρώ αν πρόκειται για μονομελή οικογένεια και τις 21.000 ευρώ αν πρόκειται για ζευγάρι. Αυτό το όριο προσαυξάνεται κατά 5.000 ευρώ για κάθε παιδί, έως τρία.
”Αυτές οι 130.000 ευρώ είναι το σύνολο των οφειλών, Δηλαδή, αν κάποιος έχει ένα στεγαστικό δάνειο, ένα καταναλωτικό και μια πιστωτική κάρτα, υπολογίζεται το σύνολο όλων αυτών των οφειλών. Η προσωπική μου εμπειρία λέει ότι είναι πάρα πολλοί οι δανειολήπτες που ξεπερνούν αυτό το όριο” εξηγεί η Αριάδνη Νούκα και προσθέτει ότι αυτό, σε συνδυασμό με το ύψος του εισοδήματος του δανειολήπτη, σε πολλές κατηγορίες δανειοληπτών δημιουργεί αρνητικό περιβάλλον και στερεί την προστασία του νόμου: ”Αν υποθέσουμε ότι κάποιος χρωστάει 130.000 ευρώ και καταφέρνει να ενταχθεί στο νέο νόμο. Η μηνιαία δόση του θα ανέρχεται σε, περίπου, 500 ευρώ μηνιαίως, μαζί με το επιτόκιο και το spread της τράπεζας. Ο άγαμος, λοιπόν, σύμφωνα με τα κριτήρια που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα θα πρέπει να έχει ένα εισόδημα 12.500 ευρώ. Για να πληρώσει τις δόσεις του θα πρέπει να δίνει 6.000 ευρώ το χρόνο. Επομένως, με τις 6.500 ευρώ που απομένουν ποιες δαπάνες θα καλύψει; Το ίδιο συμβαίνει και με τις υπόλοιπες κατηγορίες, ενώ η μόνη κατηγορία που, ίσως θα μπορούσε να ανταποκριθεί είναι μια οικογένεια με τρία παιδιά, αν και αυτή είναι οριακά πάνω από τις εύλογες δαπάνες”.
”Να μην είναι στη διακριτική ευχέρεια της τράπεζας – Ο δανειολήπτης που θα πληροί τα κριτήρια να προστατεύεται εκ προοιμίου”
Με πολλή σοβαρότητα θα πρέπει να προσεγγίσουμε και το αν η τράπεζα θα είναι υποχρεωμένη να κάνει ρύθμιση με τον οφειλέτη ή αν κάτι τέτοιο θα εναπόκειται στη διακριτική της ευχέρεια. ‘Όταν ξεκίνησε ο εξωδικαστικός μηχανισμός έλεγαν ότι θα προστατευτούν 400.000 επιχειρήσεις και μετά από σχεδόν δυο χρόνια λειτουργίας του, έχουν προστατευτεί μόνο 1.600 επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες. Αυτό συνέβη διότι οι τράπεζες δεν συνεργάζονταν προς μία λύση μέσω εξωδικαστικού μηχανισμού. Η διακριτική ευχέρεια των τραπεζών αποτέλεσε τροχοπέδη στο συγκεκριμένο νομοθέτημα και, πιθανολογώ, ότι και τώρα οι τράπεζες θα έχουν την ίδια συμπεριφορά. Άρα, θα πρέπει να υπάρξει μια δικλείδα ασφαλείας, έτσι ώστε να μην είναι στη διακριτική ευχέρεια της τράπεζας και ο δανειολήπτης που θα πληροί τα κριτήρια να προστατεύεται εκ προοιμίου” τονίζει η Αριάδνη Νούκα.
Εκτός προστασίας όλα τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο
Μια μεγάλη μερίδα δανειοληπτών που, μέχρι στιγμής, μένει πλήρως εκτός προστασίας από το νέο νόμο, είναι οι 140.000 οικογένειες που εμπλέκονται με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο. ”Έχουμε 70.000 οικογένειες δανειοληπτών και άλλες 70.000 οικογένειες εγγυητών. Αυτοί οι άνθρωποι σε καμία περίπτωση δεν πληρούν το κριτήριο της οφειλής, γιατί τα δάνειά τους, λογιστικοποημένα σε ευρώ, με βάση τη σημερινή ισοτιμία του ελβετικού φράγκου, ξεπερνούν κατά πολύ τις 130.000 ευρώ. Αυτοί οι δανειολήπτες μένουν όλοι απροστάτευτοι, ακόμα κι αν πληρούν τα υπόλοιπα κριτήρια’‘ λέει η Αριάδνη Νούκα.
“Πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη και για αυτούς που δεν κατάφεραν να ενταχθούν στο νόμο Κατσέλη, αν και οικονομικά αδύναμοι”
“Τι θα γίνει με όσους είχαν απορριπτική απόφαση για ένταξη στο νόμο Κατσέλη;” αναρωτιέται η Αριάδνη Νούκα και συμπληρώνει ότι “ανάμεσά τους υπάρχουν λαϊκές οικογένειες και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που σαφέστατα δεν έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους, άνθρωποι που είναι οικονομικά αδύναμοι”.
”Οι κερδοσκόποι θα κάνουν πάρτι αν δεν απαγορευτεί η πώληση σε fund των δανείων που θα λάβουν επιδότηση”
Σύμφωνα με αυτά που προβλέπει το σχέδιο για το διάδοχο νόμο Κατσέλη, το Δημόσιο θα επιδοτεί, σε κάποιες περιπτώσεις, τα δάνεια που θα ενταχθούν στο προστατευτικό πλαίσιο, πληρώνοντας στην τράπεζα έως και το 1/3 της μηνιαίας δόσης.
”Θα πρέπει να γίνει ειδική πρόβλεψη, η οποία θα απαγορεύει τα δάνεια που θα έχουν επιδότηση να πωληθούν’ σε fund” λέει η Αριάδνη Νούκα και εξηγεί τους λόγους: ”Η επιδότηση της δόσης θα γίνεται με χρήματα του Δημοσίου, άρα με χρήματα των Ελλήνων φορολογούμενων. Τα δάνεια, κατά ένα μεγάλο ποσοστό τους, θα πωληθούν σε fund. Αν θέλουμε να δώσουμε ένα παράδειγμα, ένα fund, όταν αγοράζει ένα δάνειο 100.000, πληρώνει 25.000 ευρώ και ζητάει από το δανειολήπτη 100.000 ευρώ, συν τους τόκους. Αυτά τα χρήματα θα κληθεί να τα πληρώσει ο δανειολήπτης και εφόσον ανήκει, για παράδειγμα, σε μια κοινωνικά ευάλωτη ομάδα, το 1/3, περίπου 33.000 ευρώ, συν τους τόκους, θα το πληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος πολίτης, μέσω της επιδότησης. Αυτές οι 33.000 ευρώ συν οι τόκοι, ξεπερνούν τις 25.000 ευρώ που θα έχει δώσει το fund για να αγοράσει το δάνειο. Με αυτήν την εξέλιξη, οι κερδοσκόποι θα κάνουν πάρτι. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει ειδική πρόβλεψη, η οποία θα απαγορεύει τα δάνεια που θα έχουν επιδότηση να πωληθούν. Σε διαφορετική περίπτωση, οι Έλληνες φορολογούμενοι θα πληρώσουν τους κερδοσκόπους, οι οποίοι δεν έχουν ούτε καν έδρα στην Ελλάδα και δεν φορολογούνται στην Ελλάδα”.
Αναμένεται “κύμα” εξώσεων
Με δεδομένο ότι αναμένονται χιλιάδες πλειστηριασμοί το 2019 και το 2020, αναπάντητο ερώτημα είναι και το τι θα γίνει με τις εξώσεις δανειοληπτών που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για να ενταχθούν στον νέο νόμο και τα σπίτια τους θα βγουν ”στο σφυρί”.
”Σύμφωνα με το νόμο, από τη στιγμή που ένα σπίτι θα βγει σε πλειστηριασμό, μέσα σε έναν μήνα, ο νέος ιδιοκτήτης μπορεί να κάνει έξωση στο δανειολήπτη. Μετά την έξωση, οι άνθρωποι αυτοί δεν θα έχουν τη δυνατότητα να μισθώσουν νέο σπίτι, λόγω του ότι δεν θα επαρκούν τα εισοδήματά τους, γιατί αν επαρκούσαν θα είχαν κάνει ρύθμιση με την τράπεζα. Και πέρα από τους δανειολήπτες είναι και οι εγγυητές, οι οποίοι έχουν φτιάξει τα σπίτια τους με εργασία ετών. Η μείωση της αξίας των ακινήτων θα έχει ως αποτέλεσμα, το σπίτι του δανειολήπτη να βγαίνει στον πλειστηριασμό και επειδή η αξία του μειώθηκε, να μην καλύπτει το χρέος και να έρχεται η τράπεζα να παίρνει και το σπίτι του εγγυητή. Με δεδομένο ότι το 2019 και το 2020, θα υπάρξει μπαράζ εξώσεων, θέλω να επισημάνω τι έχει γίνει, στο παρελθόν, σε χώρες που προηγήθηκαν της Ελλάδας σε τέτοιες καταστάσεις. Όπως είναι η Ισπανία και η Ιρλανδία. Εκεί έγιναν χιλιάδες εξώσεις. Στην Ιρλανδία είχαν γίνει 47.000 εξώσεις σε έναν χρόνο. Η κυβέρνηση βρέθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Οι κερδοσκόποι, τα funds, δηλαδή, έβγαζαν από τα σπίτια τους, τους ανθρώπους, ανέβαζαν τις εμπορικές αξίες των ακινήτων, με αποτέλεσμα, όσοι είχαν χάσει το σπίτι τους σε πλειστηριασμό και είχαν υποστεί έξωση, να μην μπορούν να βρουν νέα στέγη”.
Ακούστε την κα Αριάδνη Νούκα
Ρεπορτάζ: Έφη Κουλοχέρη
