Οι Ιωαννίτες Ιππότες και το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου

Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου αποτελεί το σημαντικότερο ίσως μνημείο της Ιπποτοκρατίας και βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου. Κατασκευάστηκε από τους Ιωαννίτες ιππότες, οι οποίοι κατείχαν τη Ρόδο από το 1309 έως το 1522.

Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου των ιπποτών (Καστέλο) βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου. Είναι στο ψηλότερο σημείο του κάστρου και αποτελεί το σημαντικότερο ίσως μνημείο της περιόδου των ιπποτών. Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου είναι κτίσμα του 14ου αιώνα. Κατασκευάστηκε από τους Ιωαννίτες ιππότες, οι οποίοι κατείχαν τη Ρόδο από το 1309 έως το 1522. Κατασκευάστηκε μάλιστα στη θέση παλαιότερης βυζαντινής ακρόπολης του 7ου μ.Χ. αιώνα.

Το παλάτι εκτός από διοικητικό κέντρο των Ιπποτών και κατοικία του Μεγάλου Μαγίστρου ήταν επίσης έδρα της άρχουσας κοινωνικής και πνευματικής τάξης της Ρόδου καθώς υπήρξε το κέντρο της ζωής του Τάγματος των Ιπποτών. Εκεί συγκαλούνταν οι Γενικές Σύνοδοι του Τάγματος, γίνονταν οι μεγάλες συγκεντρώσεις του λαού και οι τελετές των μεγάλων Μαγίστρων.

Στη Ρόδο άφθονα είναι τα δείγματα της ιπποτικής αρχιτεκτονικής, μνημειακής και οχυρωματικής, μοναδικό σύνολο γοτθικής τέχνης στην Ελλάδα. Στην Οδό των Ιπποτών –που αρχίζει από το Νοσοκομείο των Ιπποτών (σήμερα Αρχαιολογικό Μουσείο)- βρίσκονται τα καταλύματα των Γλωσσών του Τάγματος, διακοσμημένα με θυρεούς. Η οδός καταλήγει στο μεγαλοπρεπές παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου.

Στο ισόγειο του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου υπήρχαν οι βοηθητικοί χώροι, οι κουζίνες, οι αποθήκες και οι στάβλοι ενώ στον πάνω όροφο υπήρχαν οι επίσημες αίθουσες, η μεγάλη αίθουσα του Συμβουλίου, η τραπεζαρία και τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Μεγάλου Μαγίστρου, γνωστά με την ονομασία «Μαργαρίτες». Η είσοδος του Παλατιού είναι εντυπωσιακή και την κοσμούν δύο επιβλητικοί ημικυκλικοί πύργοι με επάλξεις καθώς και ο θυρεός του Μεγάλου Μαγίστρου.

Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου αποτελεί το σημαντικότερο ίσως μνημείο της Ιπποτοκρατίας. Ιωαννίτες Ιππότες είναι η ονομασία του Ordo Hospitalis Sancti Johannis Hierosolymitani («Τάγμα του Ξενώνα του Αγίου Ιωάννη του Ιεροσολυμίτη), ενός ρωμαιοκαθολικού μοναχικού-ιπποτικού τάγματος, που ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα στα πλαίσια της Α’ Σταυροφορίας.

Το Τάγμα των Ιωαννιτών ιδρύθηκε με παπική βούλα το 1113 και έδρασε στους Αγίους Τόπους μέχρι την κατάλυση των σταυροφορικών κρατών. Η πτώση των Ναϊτών Ιπποτών ήταν ένας από τους παράγοντες που ενίσχυσαν τους Ιωαννίτες, οι οποίοι εξελίχθηκαν σε ναυτική δύναμη και προασπιστές της Χριστιανοσύνης. Οι Ναΐτες και οι Ιωαννίτες, με τις τελευταίες φραγκικές δυνάμεις, υποχρεώθηκαν τότε να εγκαταλείψουν τους Αγίους Τόπους, και οι Ιωαννίτες εγκαταστάθηκαν τό 1291 στο νησί της Κύπρου.

Μετά από μία περίοδο μεγάλων εντάσεων μεταξύ Ιωαννιτών και βασιλείου της Κύπρου, οι Ιππότες το 1307 καέλαβαν το νησί της Ρόδου, το οποίο ανήκε στην Βυζαντινή αυτοκρατορία. Ο μέγας μάγιστρος Γκιγιόμ ντε Βιγιαρέτ το 1307 άρχισε να καταστρώνει το σχέδιο, και λίγο αργότερα το ολοκλήρωσε ο διάδοχός του, Φουλκ ντε Βιγιαρέτ. Σταδιακά, τα επόμενα χρόνια οι Ιωαννίτες Ιππότες κατέκτησαν και άλλα κοντινά νησιά: Κως, Λέρος, Κάλυμνος, Νίσυρος, Χάλκη, Τήλος, Σύμη και Καστελλόριζο πέρασαν στα χέρια των Ιωαννιτών.

Στη Ρόδο οι Ιωαννίτες, γνωστοί πλέον ως “Ιππότες της Ρόδου”, κατέληξαν να είναι μια αξιόμαχη στρατιωτική δύναμη. Μετά όμως την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ήταν φανερό ότι η Ρόδος θα αποτελούσε έναν από τους προσεχείς στόχους των Οθωμανών. Το 1454, τουρκικός στόλος λεηλάτησε τα παράλια του νησιού, ενώ το 1467 οι Ιππότες απέκρουσαν προσπάθεια αποβίβασης των Οθωμανών στο νησί. Ο μέγας μάγιστρος Πιερ ντ’ Ωμπυσόν ηγήθηκε της αντίστασης και απέκρουσε τις επιθέσεις των Οθωμανών.

Το 1521 σουλτάνος των Οσμανιδών έγινε ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής και μέγας μάγιστρος των Ιπποτών εξελέγη ο Φιλίπ Βιλιέ ντε λ’ Ιλ-Αντάμ. Η Ρόδος αποτελούσε πλέον εμπόδιο στις επικοινωνία της Κωνσταντινούπολης με τις νέες επαρχίες της, Αίγυπτο και Συρία, και ο σουλτάνος αποφάσισε να καταλάβει τη Ρόδο. Στόλος 300 πλοίων και στρατός 100.000 ανδρών κατευθύνθηκαν προς την Ρόδο, και τον Ιούλιο του 1522 ο Σουλεϊμάν αποβιβάστηκε στο νησί. Η δύναμη των πολιορκημένων αποτελούνταν από 600 ιππότες και 4.500 στρατιώτες.

Τελικά στις 22 Δεκεμβρίου, μετά από πεντάμηνη πολιορκία, ο μέγας μάγιστρος αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει με ευνοϊκούς για τους Ιππότες και τους κατοίκους όρους. Την 1η Ιανουαρίου 1523 οι Ιωαννίτες εγκατέλειψαν το νησί.

Κατά τη διάρκεια της ιταλικής αναστήλωσης, κατά τη δεκαετία του 1930, το κτήριο έλαβε τη σημερινή του διαρρύθμιση, αποτελώντας το διοικητήριο, αλλά και την κατοικία του Ιταλού διοικητή. Το Παλάτι γνώρισε νέες δόξες όταν κατά τη διάρκεια της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα (1912-1948) ο Ιταλός διοικητής Τσέζαρε Μαρία Ντε Βέκι (Cesare Maria De Vecchi) αποφάσισε να το ανακατασκευάσει με βάση τα αρχικά σχέδια που κατάφεραν να ανακαλύψουν.

Μετά την προσάρτηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα το 1948 ο πρώτος όροφος του παλατιού μετατράπηκε από τις ελληνικές αρχές σε μουσείο το οποίο περιέχει διάφορες καλλιτεχνικές δημιουργίες, είδη λαϊκής τέχνης από την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα, όπλα, μεσαιωνικές ταφόπλακες, κοσμήματα, βιβλία, πίνακες ζωγραφικής, αγάλματα και άλλα ευρήματα ενώ γενικά το όλο κτίσμα αποτελεί τον μεγαλύτερο πόλο έλξης επισκεπτών στη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου.

Σήμερα το κάστρο του Μεγάλου Μαγίστρου λειτουργεί σαν μουσείο, είναι ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά μνημεία στο κόσμο και φυσικά το σημαντικότερο αξιοθέατο της Ρόδου.