«Μία χώρα χωρίς επιστήμη είναι σαν ένα αυτοκίνητο χωρίς μηχανή». Με τα λόγια αυτά ξεκίνησε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, Ελευθέριος Διαμαντής, σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο Παγκόσμιος Ελληνικός Βιοϊατρικός Σύλλογος (WHBA), με θέμα τη διαφυγή πνευματικού δυναμικού από την Ελλάδα και πώς το πρόβλημα αυτό μπορεί να γίνει αξιοποιήσιμο.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, επαγγελματίες και φοιτητές, εξέφρασαν τον προβληματισμό τους για το φαινόμενο της διαφυγής πνευματικού κεφαλαίου (brain drain) της Ελλάδας στο εξωτερικό, εκφράζοντας την ανησυχία τους για το μέλλον της χώρας και βάζοντας στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου προτάσεις για συζήτηση, σε μια προσπάθεια να βρεθούν λύσεις και να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για το ζήτημα.
Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης έως σήμερα, καταγράφεται ραγδαία αύξηση της διαφυγής επιστημόνων και άλλων επαγγελματιών, κυρίως των νέων (κάτω από 35 ετών) και σύμφωνα με στοιχεία, το μέγεθος του φαινομένου εκτιμάται σε περίπου 500.000 Έλληνες που αντιστοιχούν στο 5% του συνολικού πληθυσμού της χώρας και στο 10% του εργατικού δυναμικού.
«Μισό εκατομμύριο δολάρια, κόστισα στην Ελλάδα για να σπουδάσω. Ο Καναδάς με βρήκε τζάμπα, η Ελλάδα έχασε το κεφάλαιο της και εγώ είμαι μετανάστης», ανέφερε ο κ. Διαμαντής. Περιέγραψε την ζωή του μετανάστη με μελανά χρώματα, λέγοντας ότι είναι πάντα πολίτης χαμηλότερου επιπέδου, υποτιμάται, περιθωριοποιείται, δέχεται επιθέσεις, υποβιβάζεται, προσβάλλεται, έχει κατάθλιψη, άγχος, αισθάνεται χαμένος και ανάξιος. Πρότεινε «να μελετήσουμε τι έκαναν άλλες χώρες που αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα όπως η Πολωνία και να κάνουμε το θέμα εθνικό»: «Ας βοηθήσουμε αυτούς που αποφάσισαν να φύγουν. Μην τους αναθεματίζουμε. Να κρατήσουμε επαφή μαζί τους μήπως επιστρέψουν και ας βοηθήσουμε τους νέους, ώστε να μην φύγουν άλλοι και γίνει η Ελλάδα γηροκομείο», κατέληξε.
Τον προβληματισμό τους για το φαινόμενο κατέθεσαν κατά τη διάρκεια των ομιλιών τους οι καθηγητές Γεώργιος Χρούσος (πρόεδρος του Νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία»), Νεκτάριος Ταβερναράκης (διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης), Μενέλαος Μανουσάκης (γενικός διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ) και Νίκος Κατσάνης (διευθυντής του Center for Human Disease Modeling του Duke University).
Παρέμβαση έκανε και ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστας Φωτάκης, ο οποίος μίλησε για το χαρτοφυλάκιο έρευνας και καινοτομίας της κυβέρνησης, και για τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται ώστε να δημιουργηθούν ευκαιρίες για επιστημονική έρευνα.
Όπως είπαν οι ομιλητές, η σχετική συζήτηση πρέπει να εστιάσει, εκτός από τις δυσμενείς επιπτώσεις για την ελληνική κοινωνία, στις θετικές παραμέτρους που αφορούν την αύξηση της επιρροής των Ελλήνων του εξωτερικού στις οικονομίες και κοινωνίες όπου ζουν και τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει η Ελλάδα. Μίλησαν για συντονισμένη κινητοποίηση όλων και έθεσαν τον εαυτό τους στην υπηρεσία της Ελλάδας για ανάπτυξη δράσεων οικουμενικής συνεργασίας των Ελλήνων του κόσμου, ώστε να επιτευχθεί η αναστροφή της διαφυγής πνευματικού και εργατικού δυναμικού και η επιστροφή της Ελλάδας σε άξονα προόδου και ευημερίας. Στόχος του οργανισμού WHBA, είναι η έκδοση Διακήρυξης, η οποία θα μπορεί να υπογραφεί από κάθε ενδιαφερόμενο στην Ελλάδα και τη διασπορά, στην οποία θα εκφράζεται η υποστήριξη πρωτοβουλιών στην κατεύθυνση ανάδρασης της πνευματικής αποψίλωσης της χώρας.
O WHBA έχει έδρα στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ και στα 25 χρόνια ιστορίας του έχει αναπτύξει ένα δίκτυο με περίπου 3.000 Έλληνες ιατρούς και βιοεπιστήμονες σε 40 χώρες των 5 ηπείρων του πλανήτη. Έχει οργανώσει 13 διεθνή συνέδρια και πέντε θερινά σχολεία ιατρικής και βιοεπιστημονικής έρευνας και διαχείρισης, που πραγματοποιούνται στη Μάνη της Λακωνίας. Σε αυτά έχουν συμμετάσχει συνολικά 200 Έλληνες και ξένοι φοιτητές ιατρικής και βιοεπιστημών, ειδικευόμενοι ιατροί και μεταδιδακτορικοί ερευνητές από την Ελλάδα και περισσότερες από 15 χώρες του εξωτερικού.
Το θερινό σχολείο του WHBA έχει δημιουργήσει ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο δίκτυο αριστείας ανάμεσα σε νέους επιστήμονες ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων και αναδεικνύει την Ελλάδα ως χώρο συνάντησης φορέων και αντιπροσώπων εκπαιδευτικής και επιστημονικής αριστείας. Στις 14-21 Μαΐου του 2017, o WHBA οργανώνει το έκτο κατά σειρά θερινό σχολείο στο οποίο περισσότεροι από 20 διακεκριμένοι Έλληνες καθηγητές από πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και φαρμακευτικές εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Αγγλία, την Ελβετία και την Ελλάδα, διδάσκουν αφιλοκερδώς.
