Ένα τεράστιο χαρτοκιβώτιο από συσκευασία τηλεόρασης διακρίνεται δίπλα στον πράσινο κάδο με τα σκουπίδια που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, την ώρα που το απορριμματοφόρο που συλλέγει τα υλικά συσκευασίας σταματάει σε γειτονιά προαστίου της Θεσσαλονίκης.
Ο εργαζόμενος στην καθαριότητα παίρνει το χαρτοκιβώτιο και το μεταφέρει, στον μπλε κάδο με τα υλικά συσκευασίας. Χωρίς να έχει εκπαιδευτεί για κάτι τέτοιο ή χωρίς να τού έχει ποτέ αυτό ζητηθεί, ο ίδιος εργαζόμενος, ακολουθώντας απλώς την περιβαλλοντική του συνείδηση, προσεγγίζει διπλανό μπλε κάδο στον οποίο έχει τοποθετηθεί «κατά λάθος» σακούλα με υπολείμματα κουζίνας. Χρησιμοποιώντας ένα ξύλο καταφέρνει να την βγάλει και να την ρίξει στον πράσινο κάδο, για να μην αλλοιωθεί το περιεχόμενο του μπλε κάδου.
Με την επίκληση στην ίδια ατομική περιβαλλοντική συνείδηση του καθενός, προετοιμάζεται το τελευταίο χρονικό διάστημα η διαδικασία για την αποκομιδή των οργανικών υπολειμμάτων που αναμένεται να ξεκινήσει στη Θεσσαλονίκη, τον Απρίλιο του 2021. Ρόλο – κλειδί στο ταξίδι του οργανικού αποβλήτου θα έχει το κάθε νοικοκυριό, το κάθε σπίτι, από το οποίο παράγονται οργανικά υπολείμματα, τα οποία, μάλιστα, εκτιμώνται στο 40 έως και 50% ακόμη των οικιακών απορριμμάτων.
Υπολείμματα από φρούτα, λαχανικά, τσόφλι αβγού, κουκούτσια ελιάς, δημητριακά, ρύζι αλεύρι, χαρτί κουζίνας και χαρτοσακούλες, μαγειρεμένο κρέας ή ψάρι και άλλα ζωικά προϊόντα, ξηροί καρποί και τα περιβλήματά τους, γαλακτοκομικά προϊόντα καθώς και κλαδέματα, φύλλα, χώμα, γκαζόν, ροκανίδι, πριονίδι και στάχτη από καυσόξυλα θα ακολουθούν πλέον μια νέα διαδρομή, εντελώς διαφορετική από ό,τι ως τώρα.
Η πορεία του οργανικού υπολείμματος
Την πορεία του οργανικού υπολείμματος περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη του Τμήματος Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων και Τεχνικών Μελετών του Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) Κεντρικής Μακεδονίας, Ελένη Μπακιρτζή. Αφού, λοιπόν, κάθε νοικοκυριό συλλέγει τα οργανικά υπολείμματά του σε μια βιοδιασπώμενη σακούλα, αυτή θα απορρίπτεται στους καφέ κάδους, που στις αρχές του 2021 θα κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους κάθε περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας. Θωρακισμένοι ώστε να κρατούν μακριά από το περιβάλλον στραγγίσματα και οσμές, θα αδειάζουν σε τακτά χρονικά διαστήματα στα ειδικά απορριμματοφόρα που θα τα μεταφέρουν στις ΜΕΒΑ, τις μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων.
Οι μονάδες αυτές δεν είναι απλώς περιφραγμένες εκτάσεις. Είναι στεγασμένες δυναμικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ανοιχτού ή κλειστού τύπου, από τις οποίες δεν ξεφεύγουν οι οσμές. Το απορριμματοφόρο που μεταφέρει τα οργανικά υπολείμματα εισέρχεται στη μονάδα και αδειάζει το περιεχόμενό του στο χώρο υποδοχής, σε μια πλατεία από τσιμεντένιο δάπεδο, ενώ συλλέγονται τα στραγγίσματα. Εκεί προστίθεται πριονίδι και τεμαχισμένο υπόλειμμα από κλαδέματα και γκαζόν το οποίο λειτουργεί ως επιταχυντής στη διαδικασία της αποσύνθεσης.
Το πριονίδι αναμειγνύεται επίσης με χώμα, ακολουθεί η διαδικασία της ανάδευσης ώστε το μείγμα να αεριστεί σωστά και η διαδικασία της αποδόμησης ξεκινάει, δίνοντας τη «σκυτάλη» στις χημικές διεργασίες για να κάνουν τη δουλειά τους. Ο ένας μικροοργανισμός εξουδετερώνει τον άλλον και έτσι προκύπτει το τελικό προϊόν, ένα χρήσιμο λίπασμα.
Εξειδικευμένοι επιστήμονες παρακολουθούν συγκεκριμένες παραμέτρους, όπως η θερμοκρασία, η υγρασία, ο επαρκής αερισμός προκειμένου να προχωρούν στις απαραίτητες παρεμβάσεις για να εξασφαλίσουν τη σωστή σύσταση και υγιεινοποίηση του μείγματος.
Ανάλογα με τη σύσταση αυτή και την τήρηση των οδηγιών από τους πολίτες σχετικά με το τι μπαίνει μέσα στον καφέ κάδο, το λίπασμα που προκύπτει μπορεί να ποικίλλει ως προς την ποιότητα. Υψηλής ποιότητας λίπασμα μπορεί να οδηγηθεί προς πώληση στην αγορά ή προς διάθεση σε γεωπόνους και αγρότες ενώ ακόμη και το χαμηλότερης ποιότητας λίπασμα μπορεί να διατεθεί δωρεάν στο κοινό για τη χρήση του σε καλλωπιστικά φυτά.
Δεν πρέπει να απορρίπτονται στους καφέ κάδους όλα τα υλικά συσκευασίας, όπως επίσης και οι φλούδες από τα εσπεριδοειδή ή ωμά υπολείμματα επεξεργασίας κρέατος και αλιευμάτων, γόπες τσιγάρων, τροφές και περιττώματα ζώων και γυαλιστερά χαρτιά.
Ο σχεδιασμός για τους καφέ κάδους
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του ΦΟΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας, τα οργανικά υπολείμματα της Θεσσαλονίκης θα υποδέχονται οι ΜΕΒΑ που έχουν σχεδιαστεί για το νομό, ενώ αντίστοιχες μονάδες θα γίνουν στην Ημαθία, το Κιλκίς, την Πιερία, την Πέλλα και τη Χαλκιδική. Στις Σέρρες λειτουργεί η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων μέσα στην οποία υπάρχει διακριτή γραμμή για την επεξεργασία των βιοαποβλήτων.
Παράλληλα, μέσω της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας έχει γίνει προσπάθεια για τη χρηματοδότηση της προμήθειας των καφέ κάδων από το ΕΣΠΑ. Σύμφωνα με την κ. Μπακιρτζή, με την πρόσφατη απόφαση ένταξης αναμένεται εντός του 2021 να έχει ολοκληρωθεί η προμήθεια και η διανομή 37.000 κάδων, 48 απορριμματοφόρων και 37 κλαδοτεμαχιστών στους Δήμους. Οι ΜΕΒΑ θα είναι έτοιμες στα τέλη του 2021 ενώ, αν στο μεταξύ χρειαστεί, ο ΦΟΔΣΑ θα υλοποιήσει μεταβατική λύση για τη διαχείριση των οργανικών.
Προϋπόθεση η ευαισθησία των πολιτών
Ανεξάρτητα από την πορεία των διαδικασιών, η προϊσταμένη του Τμήματος Περιβαλλοντικών Αδειοδοτήσεων και Τεχνικών Μελετών του ΦΟΔΣΑ, υπογραμμίζει: «η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται σε πολύ υψηλό βαθμό από τη δική μας αφοσίωση στο αντικείμενο αλλά και από την ευσυνειδησία και την εκπαίδευση του κόσμου».
«Το πιο ισχυρό κίνητρο είναι η αγάπη για το περιβάλλον, πόσο αναγκαία είναι πλέον η διαχείριση του οργανικού υπολείμματος για το περιβάλλον, ποιο είναι το περιβάλλον που επιθυμεί κάποιος να αφήσει στα παιδιά του», τονίζει.
