Πανελλήνιες 2019: Αρχαία και Μαθηματικά σήμερα

Στα πρώτα μαθήματα προσανατολισμού θα εξεταστούν σήμερα Δευτέρα, οι υποψήφιοι των ΓΕΛ στις πανελλήνιες εξετάσεις.

Οι υποψήφιοι της Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών θα εξεταστούν στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, ενώ οι υποψήφιοι της Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής θα εξεταστούν στα Μαθηματικά.

Το newsit.gr θα δημοσιεύσει τα θέματα και τις προτεινόμενες απαντήσεις για το εξεταζόμενο μάθημα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Μαθηματικά για τους υποψήφιους στις Πανελλήνιες 2019 ΓΕΛ.

Οι υποψήφιοι θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά τη διάρκεια της εξέτασης, καθώς η βαθμολογία στα δύο αυτά μαθήματα, ανάλογα με την κατεύθυνση που έχει επιλέξει ο καθένας και η καθεμία, θα είναι πιθανότατα καθοριστικά και για την επιτυχία ή μη των υποψήφιων φοιτητών. Υπενθυμίζεται πάντως, ότι από του χρόνου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει, μεταξύ άλλων, ο πρόσφατα ψηφισθείς νόμος Γαβρόγλου για το νέο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ, θα υπάρχει δυνατότητα εισαγωγής σε ορισμένες σχολές χωρίς Πανελλαδικές Εξετάσεις.

Πρόγραμμα εξετάσεων ημερήσιων και εσπερινών λυκείων

ΔΕΥΤΕΡΑ 10-6-2019: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
ΑΥΡΙΟ ΔΕΥΤΕΡΑ 10-6-2019: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ – Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ Ο.Π. ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ &ΠΛΗΡ/ΚΗΣ,
ΤΕΤΑΡΤΗ 12-6-2019: ΙΣΤΟΡΙΑ – Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
ΤΕΤΑΡΤΗ 12-6-2019: ΦΥΣΙΚΗ – Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
ΤΕΤΑΡΤΗ 12-6-2019: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – Ο.Π. ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΠΛΗΡ/ΚΗΣ,
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14-6-2019: ΛΑΤΙΝΙΚΑ – Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
ΠΑΡΑΣΚΕΥH 14-6-2019: ΧΗΜΕΙΑ – Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14-6-2019: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ – Ο.Π. ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΠΛΗΡ/ΚΗΣ,
ΤΡΙΤΗ 18-6-2019: ΒΙΟΛΟΓΙΑ – Ο.Π. ΘΕΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
ΤΡΙΤΗ 18-6-2019: ΒΙΟΛΟΓΙΑ – ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ.
Ως ώρα έναρξης εξέτασης ορίζεται η 08:30 π.μ., κοινή για τους υποψηφίους ημερήσιων και εσπερινών Λυκείων. Οι υποψήφιοι πρέπει να προσέρχονται στις αίθουσες εξέτασης μέχρι τις 08.00 π.μ. Η διάρκεια εξέτασης κάθε μαθήματος είναι τρεις (3) ώρες.

Ως ώρα έναρξης εξέτασης ορίζεται η 08:30 π.μ., κοινή για τους υποψηφίους ημερήσιων και εσπερινών Λυκείων. Οι υποψήφιοι πρέπει να προσέρχονται στις αίθουσες εξέτασης μέχρι τις 08.00 π.μ.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2018 – ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – ΑΡΧΑΙΑ ΓΕΛ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πλάτωνος Πολιτεία 519c-520a

Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται. Τὸ ποῖον δή; Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ’ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι.
Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον; Ἐπελάθου, ἦν δ’ ἐγώ, πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τοὺς πολίτας πειθοῖ τε καὶ ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἣν ἂν ἕκαστοι τὸ κοινὸν δυνατοὶ ὦσιν ὠφελεῖν καὶ αὐτὸς ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ’ ἵνα καταχρῆται αὐτὸς αὐτοῖς ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως.
Ἀληθῆ, ἔφη· ἐπελαθόμην γάρ. Σκέψαι τοίνυν, εἶπον, ὦ Γλαύκων, ὅτι οὐδ’ ἀδικήσομεν τοὺς παρ’ ἡμῖν φιλοσόφους γιγνομένους, ἀλλὰ δίκαια πρὸς αὐτοὺς ἐροῦμεν προσαναγκάζοντες τῶν ἄλλων ἐπιμελεῖσθαί τε καὶ φυλάττειν.

Α. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του χωρίου: «Ἡμέτερον δὴ ἔργον […] ὂνἄμεινον;».
Μονάδες 10

Β1. Ο Πλάτων, για να παρουσιάσει το αγαθό και την πορεία προς την κατάκτησή του, χρησιμοποιεί, μεταξύ άλλων, τις παρακάτω φράσεις: α) «ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον», β) «ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν» και γ) «ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν». Να αναλύσετε το νόημα αυτών των φράσεων στο κείμενο του Πλάτωνα.
Μονάδες 15

Β2. Αφού διαβάσετε το χωρίο «Ἐπελάθου […] τῆς πόλεως», να απαντήσετε με βάση αυτό στα δύο επόμενα ερωτήματα:
α. Ποιος είναι ο σκοπός του νόμου; (μονάδες 3)
β. Με ποιους τρόπους προσπαθεί να τον επιτύχει; (μονάδες 12)
Μονάδες 15

Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στον αριθμό καθεμιάς από τις προτάσεις της στήλης Α, τη σωστή λέξη ή πρόταση της στήλης Β:

1.
Στήλη Α
Δικαιοσύνη είναι η εντιμότητα στις συναλλαγές σύμφωνα με τον

Στήλη Β
Γλαύκωνα.
Θρασύμαχο.
Κέφαλο.

2.
Στήλη Α
Ο δεύτερος κύκλος εκπαίδευσης των φυλάκων δεν περιλαμβάνει

Στήλη Β
τη στερεομετρία.
την αρμονική.
τον χορό.

3.
Στήλη Α
Το πρώτο ταξίδι του Πλάτωνα στις Συρακούσες είχε δραματικές εξελίξεις, γιατί

Στήλη Β
γνώρισε τον Πυθαγορισμό.
εκδιώχθηκε κακήν κακώς από το νησί.
ενεπλάκη στην εμφύλια διαμάχη Δίωνα-Διονυσίου.

4.
Στήλη Α
Οι φύλακες επίκουροι είναι υποχρεωμένοι να συντηρούν τις δύο άλλες τάξεις.

Στήλη Β
επωμίζονται στρατιωτικά και διοικητικά καθήκοντα.
μεριμνούν για την ευδαιμονία
ολόκληρης της πολιτείας.

5.
Στήλη Α
Όταν ο κακούργος κηφήνας αναλάβει με τη βοήθεια του Δήμου την εξουσία, εγκαθιστά

Στήλη Β
τη Δημοκρατία.
την Ολιγαρχία.
την Τυραννίδα.
Μονάδες 10

Β4.α. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμία αρχαία ελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. (Στη στήλη Β περισσεύει μία λέξη.)

Στήλη Α Στήλη Β
ἀφικέσθαι ανικανοποίητος
εἶπον αφαιρετικός
ἰδεῖν ιδέα
μεταδιδόναι παράδοση
ρήμα
(μονάδες 4)

Β4.β. Για καθεμία από τις τρεις παρακάτω λέξεις να γράψετε μία περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη, σε οποιαδήποτε μορφή της (πτώση, αριθμό, γένος, βαθμό, μέρος του λόγου), θα χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο: «ἀγαθόν», «πόνων», «φαυλότεραι».
(μονάδες 6)
Μονάδες 10

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Αριστοτέλους Ρητορική, Α ́ 1-2 (έκδ. του R. Kassel)
Η σχέση ρητορικής και διαλεκτικής
Ἡ ῥητορική ἐστιν ἀντίστροφος 1 τῇ διαλεκτικῇ ̇ ἀμφότεραι γὰρ περὶ τοιούτων τινῶν εἰσιν ἃ κοινὰ τρόπον τινὰ ἁπάντων ἐστὶ γνωρίζειν καὶ οὐδεμιᾶς ἐπιστήμης ἀφωρισμένης 2. Διὸ καὶ πάντες τρόπον τινὰ μετέχουσιν ἀμφοῖν 3 ̇ πάντες γὰρ μέχρι τινὸς καὶ ἐξετάζειν καὶ ὑπέχειν λόγον καὶ ἀπολογεῖσθαι καὶ κατηγορεῖν ἐγχειροῦσιν. Τῶν μὲν οὖν πολλῶν οἱ μὲν εἰκῇ4 ταῦτα δρῶσιν, οἱ δὲ διὰ συνήθειαν ἀπὸ ἕξεως 5. Ἐπεὶ δ’ ἀμφοτέρως ἐνδέχεται, δῆλον ὅτι εἴη ἂν αὐτὰ καὶ ὁδῷ6 ποιεῖν ̇ δι’ ὃ γὰρ ἐπιτυγχάνουσιν οἵ τε διὰ συνήθειαν καὶ οἱ ἀπὸ ταὐτομάτου, τὴν αἰτίαν θεωρεῖν ἐνδέχεται, τὸ δὲ τοιοῦτον ἤδη πάντες ἂν ὁμολογήσαιεν τέχνης ἔργον εἶναι.

1 ἀντίστροφος: ανάλογη.
2 ἀφωρισμένης: (εδώ) διακριτή.
3 ἀμφοῖν: γενική δυϊκού αριθμού του ἄμφω: και οι δύο.
4 εἰκῇ: τυχαία, χωρίς σχέδιο.
5 ἀπὸ ἕξεως: ως αποτέλεσμα άσκησης.
6 ὁδῷ: (εδώ) τρόπος, μέθοδος.

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου.
Μονάδες 20

Γ2.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

ἀφωρισμένης : το τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού στην οριστική του παθητικού αορίστου
ὑπέχειν : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού στην προστακτική του αορίστου β ́ στην ίδια φωνή
πολλῶν : τη δοτική πληθυντικού αριθμού του θηλυκού γένους στον υπερθετικό βαθμό
δρῶσιν : τη γενική πληθυντικού αριθμού του αρσενικού γένους της μετοχής ενεστώτα στην ίδια φωνή
(μονάδες 4)

Γ2.β. «τὸ δὲ τοιοῦτον ἤδη πάντες ἂν ὁμολογήσαιεν τέχνης ἔργον εἶναι»: Να μεταφέρετε όλους τους κλιτούς τύπους της πρότασης στον άλλον αριθμό.
(μονάδες 6)
Μονάδες 10

Γ3.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω τύπους: τῇ διαλεκτικῇ, ἐξετάζειν, θεωρεῖν, ἔργον.
(μονάδες 4)

Γ3.β. «Ἐπεὶ δ’ ἀμφοτέρως ἐνδέχεται»: Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδα 1).
(μονάδες 2)

Γ3.γ. «Τῶν μὲν πολλῶν οἱ μὲν εἰκῇ ταῦτα δρῶσιν, οἱ δὲ διὰ συνήθειαν ἀπὸ ἕξεως»: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους όρους.
(μονάδες 4)
Μονάδες 10.