Ιδρωμένα χέρια, ταχυπαλμία, υπερένταση. Να αισθάνεσαι ότι όσα θυμόσουν, μέχρι πριν από λίγο, έχουν ανακατευτεί στο μυαλό σου και έχουν γίνει κουβάρι. Αρχίζει και ο πονοκέφαλος που σε πιάνει πάντα τέτοιες ώρες. Οι δικοί σου προσπαθούν να σε ηρεμήσουν, αλλά δεν θες να ακούσεις κουβέντα. “Μπα, δεν θα τα καταφέρω”. Να δεις που θα μπει “αυτό”. Όπου “αυτό” είναι εκείνο το κεφάλαιο, το θέμα, η άσκηση που αισθάνεσαι λιγότερο προετοιμασμένος.
Άγχος λέγεται αυτό και υπάρχει από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος, μολονότι άρχισε να μελετάται συστηματικά από την ψυχολογία, στη δεκαετία του 1930. Στα αρχαία Ελληνικά, “άγχω” σημαίνει σφίγγω τον λαιμό κάποιου, πνίγω. Από αυτό το ρήμα προέρχεται και η αγχόνη, η θηλειά. Όμως το άγχος δεν είναι θηλειά. Είναι μια βιοχημική αντίδραση του οργανισμού όταν αισθάνεται αβεβαιότητα ή φόβο.
Στις πανελλήνιες εξετάσεις, το άγχος προκαλείται από την απειλή της αποτυχίας. Οι μαθητές αντιμετωπίζουν τις εξετάσεις σαν να διακυβεύεται σ΄ αυτές όλη τους η ζωή. Αισθάνονται πως αν αποτύχουν, θα απογοητεύσουν τους γονείς, τους καθηγητές και τους φίλους τους.
Την πίεση συχνά επιτείνει και το οικογενειακό περιβάλλον, που εκλαμβάνει την επιτυχία στις πανελλήνιες ως ένα είδος οικογενειακού θριάμβου. Αυτός ο φόβος δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο αρνητικών συναισθημάτων, που ενισχύουν το άγχος και μπορεί, όντως, να γίνει αιτία αποτυχίας.
Για να αντιμετωπίσετε το άγχος, δείτε το σαν μια ακόμα άσκηση. Γράψτε τους λόγους που σας κάνουν να αισθάνεσθε άγχος, ως δεδομένα ενός προβλήματος. Και αξιολογήστε τα, ένα προς ένα, λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω.
Είναι οι πανελλήνιες εξετάσεις η πύλη για την επιτυχία ή την αποτυχία; Όχι! Πολλοί επιτυχόντες διαπίστωσαν, στην πορεία, πως το αντικείμενο που διάλεξαν, συχνά χωρίς να το γνωρίζουν καλά, δεν τους ταιριάζει. Άλλοι τελείωσαν τις σπουδές τους, αλλά ουδέποτε εργάσθηκαν στο αντικείμενο που σπούδασαν. Από την άλλη πλευρά, πολλοί αποτυχόντες στις πανελλήνιες έκαναν επιτυχημένη καριέρα, ακολουθώντας μια άλλη ακαδημαϊκή διαδρομή ή έναν τεχνικό επαγγελματικό τομέα. Σαφώς, οι πανελλήνιες είναι ένα σημείο κρίσης, όμως πολύ λιγότερο σημαντικό από αυτό που συνήθως έχει στο μυαλό του ο υποψήφιος. Άρα, χαλαρώστε, και πάτε να γράψετε ξέροντας πως ό,τι και να συμβεί δεν ήρθε και η συντέλεια του κόσμου. Είναι σίγουρο ότι θα γράψετε καλύτερα.
Όμως, μπορείτε να κάνετε και άλλα πράγματα προηγουμένως. Το σώμα είναι ένα χημικό εργοστάσιο, και το άγχος προκαλείται από τη δράση συγκεκριμενων ορμονών με κυριότερες την κορτιζόλη, την αδρεναλίνη και την νορεπινεφρίνη. Αυτές εκκρίνονται από τα επινεφρίδια, μετά από εντολή του υποθαλάμου του εγκεφάλου. Είναι ορμόνες που τις χρειάζεται ο οργανισμός σε “κατάσταση μάχης”: αυξάνουν τα σάκχαρα στο αίμα, άρα τροφοδοτούν καλύτερα τον εγκέφαλο με καύσιμα, και παράλληλα ανεβάζουν τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και την παροχή ενέργειας. Ως έναν βαθμό, δηλαδή, βοηθούν τον υποψήφιο καθώς τον κινητοποιούν, διατηρώντας σε εγρήγορση το μυαλό και το σώμα του. Γι΄ αυτό, το μέτριο, “δημιουργικό άγχος” ωφελεί. Ενισχύει τη μνήμη και την ικανότητα συγκέντρωσης. Ανεβάζει τις επιδόσεις των γνωστικών λειτουργιών και τη δημιουργικότητα. Το πρόβλημα είναι το υπερβολικό άγχος, που μπορεί να σας αποδιοργανώσει. Οι τεχνικές διαχείρισής του είναι οι εξής:
Υγιεινή ζωή, ειδικά την περίοδο των εξετάσεων. Σωστή διατροφή, με μικρά και συχνά γεύματα, πλούσια σε πρωτεΐνες, χωρίς λίπη. Αποφύγετε τα βαριά γεύματα. Να ασκείστε τακτικά και να κοιμάστε καλά. Το ξενύχτι για διάβασμα δεν είναι παραγωγικό. Τη νύχτα η απόδοσή μας πέφτει, και την άλλη μέρα, αν δεν έχουμε κοιμηθεί, πέφτει ακόμα περισσότερο. Κάντε ένα πρωινό μπάνιο με χλιαρό νερό, για να ξεκινήσει χαλαρά η μέρα.
Εφαρμόστε τεχνικές χαλάρωσης. Αν δεν ξέρετε γιόγκα, οι βαθειές διαφραγματικές αναπνοές βοηθούν πολύ, όπως επίσης και το μασάζ.
Διατηρήστε ισορροπημένο πρόγραμμα. Όσοι έγραψαν καλά, τονίζουν πως την περίοδο του διαβάσματος, αλλά και των εξετάσεων, δεν έβγαλαν από τη ζωή τους αγαπημένες συνήθειες όπως μουσική, ταινίες, αθλητισμό, χόμπι, παρέα με φίλους. Μείωσαν τον χρόνο που αφιέρωναν σ΄ αυτά, υπέρ του χρόνου της προετοιμασίας, αλλά δεν τον μηδένισαν. Όταν το μυαλό δεν σκέφτεται μόνο τις εξετάσεις, αποδίδει καλύτερα σ΄ αυτές!
Γελάστε! Βρείτε τρόπους να αυξήσετε το γέλιο στη ζωή σας. Αν εκείνος ο φίλος, με τον οποίο μοιράζεστε την ίδια αίσθηση του χιούμορ, δεν είναι διαθέσιμος, παρακολουθήστε αστεία βιντεάκια στα social media. To γέλιο είναι φάρμακο!
Ακαδημαϊκή ομάδα σπουδών Ψυχολογίας, BCA College
