Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη εξέφρασε τα συλλυπητήρια της για τον θάνατο του σερ Τζον Μπόρντμαν, του σπουδαίου αρχαιολόγου και ιστορικού τέχνης.
Σε ηλικία 97 ετών έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος αρχαιολόγος, ο οποίος είχε ζήσει πολλά χρόνια στην Ελλάδα και είχε διενεργήσει σε αρχαιολογικές ανασκαφές στη Σμύρνη και την Κρήτη, στον Εμπορειό στη Χίο και στη Λιβύη. Η Λίνα Μενδώνη σε δήλωσή της μετέφερε τα συλλυπητήριά της στην οικογένεια του εκλιπόντος και αναφέρθηκε στο σημαντικό του έργο.
Είχε χαρακτηριστεί ως: «Ο πιο διακεκριμένος ιστορικός της αρχαίας ελληνικής τέχνης της Βρετανίας» και έζησε αρκετά χρόνια στην Ελλάδα, ενώ την τριετία 1952 και 1955 διετέλεσε βοηθός διευθυντής της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών. Ο σερ Τζον Μπόρντμαν, γεννήθηκε στις 20 Αυγούστου 1927 στο Ίλφορντ του Λονδίνου και σπούδασε στο Chigwell School και το Magdalene College, στο Cambridge.
Από το 1955 ανέλαβε επιμελητής στο Μουσείο Ashmolean στην Οξφόρδη και μετά καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας στο Κολλέγιο Μέρτον στην Οξφόρδη. Δίδαξε από το 1978 ως το 1994 κλασική αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συνταξιοδοτήθηκε το 1994. Μελέτησε την ελληνική τέχνη, ιδίως τη γλυπτική και την αγγειογραφία.
Ο John Boardman ήταν μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας, από την οποία έλαβε το Μετάλλιο Kenyon το 1995. Του απονεμήθηκε το Βραβείο Ωνάση για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες το 2009. Υπήρξε κάτοχος πολλών ακαδημαϊκών διακρίσεων. Οι ογκώδεις εκδόσεις του επικεντρώνονται κυρίως στην τέχνη και την αρχιτεκτονική της αρχαίας Ελλάδας, και ειδικότερα στη γλυπτική και την αγγειογραφία.
Το μήνυμα της Λίνας Μενδώνη
«Ο σερ Τζον Μπόρντμαν υπήρξε εξέχων αρχαιολόγος και ιστορικός της Τέχνης, με διακριτή, διαρκή και σημαντικότατη προσφορά στις ελληνικές κλασικές σπουδές. Στη μακρά πορεία του, που υπερβαίνει τις επτά δεκαετίες, συνδύασε γόνιμα την ανασκαφική έρευνα με την πανεπιστημιακή διδασκαλία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου διάπλασε γενιές ολόκληρες αρχαιολόγων. Το συγγραφικό του έργο συγκροτείται από δεκάδες μονογραφίες και εκατοντάδες άρθρα και συμβολές σε συλλογικούς τόμους, πλήθος εκ των οποίων αφορά στη σπουδή της ελληνικής αρχαιολογίας και ιστορίας.
Σπουδαία ορόσημα της ενασχόλησής του με την κλασική Ελλάδα υπήρξαν, αναμφίβολα, οι ανασκαφές που πραγματοποίησε στο Εμπορειό της Χίου και το πέρασμά του από τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας. Αποθησαυρίζω μόνο τη συστηματική συμβολή του στην ελληνική αγγειογραφία και τη μελέτη της αρχαϊκής και κλασικής κεραμικής. Πάνω, από όλα ο σερ Τζον Μπόρντμαν υπήρξε ένα ανήσυχο πνεύμα, που δεν έπαψε να μελετά και να εργάζεται σχεδόν έως το τέλος του, και επέμενε, λόγω και έργω, στην ανάδειξη της κλασικής κληρονομιάς και τη διάχυσή της αρχαιολογικής γνώσης, με τρόπο εύληπτο, αλλά βαθύ, σε όλο και ευρύτερα κοινά. Είχα την πραγματική τύχη να τον συναντήσω πολλές φορές στη Χίο και να παρακολουθήσω τον εμβριθή και διαυγή αρχαιολογικό του λόγο.
Στην οικογένειά του, τους φίλους του και τους μαθητές του απευθύνω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
Τα συλλυπητήρια των συνεργατών του
Ο καθηγητής Αρχαιολογίας Δημήτρης Πλάντζος, έγραψε σε ανάρτησή του: «Γνώρισα τον John Boardman τον Οκτώβριο του 1988, στην (τότε) Ashmolean Library, στην Οξφόρδη, και (κατά ευτυχή σύμπτωση) στα γενέθλιά μου. Ήταν ήδη τότε τόσο διάσημος όσο θα γινόταν ποτέ και έμελλε να λάβει τον ιππότη του λίγους μήνες αργότερα. Ήταν σοφός και ευγενικός, απείρως γνώστης και απίστευτα υπομονετικός με εμάς, τους αξιολύπητους αναποτελεσματικούς μαθητές του (αυτά τα πράγματα, όπως μάθαμε με τον δύσκολο τρόπο, σπάνια αναμειγνύονται). «Αχ, οι Έλληνες του Απόδημου», είπε, ένα αστείο στους νεοεισερχόμενους Έλληνες μαθητές του που μπορεί να είχε κάνει πρόβες μερικές φορές πριν την άφιξή μου στην πόλη των ονειροπόλων. Δεν θα μπορούσαμε να είμαστε πιο διαφορετικοί εκείνος και εγώ, και από πολλές απόψεις περισσότερο ίδιοι. Έπρεπε να με αγαπάει πολύ, νομίζω, και δεν τον φοβόμουν τόσο.
Αυτό που πάντα με εντυπωσίαζε σε αυτόν, «ο καθηγητής» όπως τον λέγαμε, και ίσως ο μόνος καθηγητής που γνώρισα ποτέ στη ζωή μου, είναι ότι ήταν για πάντα σε λειτουργία διδασκαλίας: έστω και όταν συζητούσε τη διαφορά μεταξύ λύρας και kithara, τις περιπλοκές της κοπής (μαλακών) πολύτιμων λίθων με ένα απλό μαχαίρι, ή τα καλύτερα ιταλικά εστιατόρια που υπάρχουν στο Τορόντο. Ήταν τρελά αφοσιωμένος στους μαθητές του και παρόλο που θα μπορούσε κάλλιστα να το κάνει, δεν δημιούργησε ποτέ το δικό του δικαστήριο γύρω του (καθώς οι μαθητές του δεν βρεθήκαμε ποτέ ο ένας απέναντι στον άλλον). Πάντα προσβάσιμος στο γραφείο του (αρκεί να τον πιάσατε πριν τις 8:45 π.μ.), πάντα διαθέσιμος και πάντα ενθαρρυντικός. Ακόμη και όταν συζητούσα τις ύποπτες κλίσεις μου προς τη γαλλική φιλοσοφία (ήταν θετικιστής, αλλά με τρόπο μετα-θετικιστικό). Ενώ μας δίδασκε, μας άφησε στη διαδικασία της σκέψης του και στις τεχνικές γραφής του. Έγραψε πολλά –το ξέρουμε όλοι– αλλά σκέφτηκε περισσότερα. Του άρεσε η Ελλάδα (ή τουλάχιστον ένας αντικατοπτρισμός της που είχε δημιουργήσει στη δεκαετία του 1940 και του 1950) και κατανοούσε την ιστορία με έναν τρόπο που τώρα είναι μάλλον ξεπερασμένος (αλλά μυθικός). Καλλιέργησε επίσης μια βαθιά κατανόηση της τέχνης –χωρίς να είναι εστέτ– και του πολιτισμού– χωρίς να θυμίζει έστω και ελάχιστα λάτρης. Ήταν πολύ οξύς στην κριτική του, αλλά ήταν πολύ λεπτός όταν υποδείκνυε τα λάθη σου.
Την τελευταία φορά που τον είδα, τον Δεκέμβριο του 2019, ήταν στο γραφείο του και δούλευε. Μου έδωσε το τελευταίο του βιβλίο εκείνη την εποχή (υπήρχε ένα ζευγάρι ακόμα). Με πήγε δίπλα στο (νέο) Ashmolean για να μου δείξει μια προσωρινή έκθεση που είχαν για την Πομπηία. Μιλήσαμε λίγο για την αρχαία πολυτέλεια και τη σύγχρονη γοητεία με τους υπερβολικά σκοτεινούς εκθεσιακούς χώρους».
Η επίσης καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Όλγα Παλαγιά, έγραψε: «Δάσκαλος και φίλος πολλών από εμάς, ο John Boardman έχει πλέον ενταχθεί στις τάξεις των αθανάτων. Ήταν παράδειγμα για όλους μας και μόνιμη πηγή έμπνευσης. Ένας γίγαντας, αλλά ευγενικός και ανθρώπινος. Εδώ είναι μια φωτογραφία που τραβήχτηκε στην Οξφόρδη το 2016. Θα ζει πάντα στις καρδιές μας.»
Ο γνωστός αρχαιολόγος απεβίωσε χτες Παρασκευή 23 Μαΐου 2024.