Σκίτσα για τις ρατσιστικές επιθέσεις και τη δίκη της Χρυσής Αυγής

Πενήντα πέντε σκιτσογράφοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό «ενώνουν» τις πένες τους για να στείλουν ένα μήνυμα κατά της ρατσιστικής βίας. Εκατό έργα τους με θέμα χαρακτηριστικές ρατσιστικές επιθέσεις σε όλη τη χώρα, αλλά και τις απολογίες των στελεχών της Χρυσής Αυγής παρουσιάζονται στη δεύτερη και ολοκληρωμένη έκθεση της καμπάνιας «Βαλ’τους Χ- Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας» στην Αθήνα, που θα φιλοξενηθεί στην αίθουσα «Νέοι Φούρνοι» της Τεχνόπολης.

Η δουλειά του Έλληνα σκιτσογράφου John Antono έγινε ευρέως γνωστή το 2015, όταν σε ένα σκίτσο του ένωσε δύο εμβληματικές φυσιογνωμίες για το προσφυγικό, ο θάνατος των οποίων τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς συντάραξε την κοινή γνώμη: τον παπά-Στρατή, τον «άγιο των προσφύγων», όπως τoν αποκαλούσαν στη Λέσβο, και τον Αϊλάν, τον τρίχρονο Σύρο πρόσφυγα που πνίγηκε στην προσπάθειά του να φτάσει στην Ελλάδα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο John Antono αποφάσισε να σχολιάσει ξανά το ρατσισμό, μέσα από τα σκίτσα του για τη δίκη της Χρυσής Αυγής, στην οποία είχε σχεδόν καθημερινή παρουσία. Αφορμή στάθηκε η πρόσκληση που δέχτηκε μαζί με άλλους Έλληνες και ξένους σκιτσογράφους από την οργάνωση HumanRights360 να βρεθούν στη δίκη και να αποτυπώσουν στιγμιότυπά της μέσα από τη δική τους ματιά. «Από τη στιγμή που στη δίκη δεν υπήρχε η δυνατότητα φωτογραφικής καταγραφής και βιντεοσκόπησης, τα σκίτσα μας έγιναν ένα είδος δημοσιογραφικών σημειώσεων», εξηγεί ο ίδιος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

«Αυτό που προσπάθησα να κάνω εγώ», συνεχίζει, «ήταν να αποτυπώσω με ρεαλιστικό τρόπο τις εκφράσεις και τη γλώσσα του σώματος των κατηγορουμένων και το πώς αντιδρούσε η έδρα ειδικά στην απολογία του Ρουπακιά, ενώ ταυτόχρονα κρατούσα σημειώσεις με αποσπάσματα από τις απολογίες και τα ενσωμάτωσα εικαστικά στα σκίτσα μου». Ορισμένα από τα σκίτσα του χρησιμοποιήθηκαν μάλιστα και σε εφημερίδες για να συμπληρώσουν το ρεπορτάζ των δημοσιογράφων.

Σκίτσα για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα

Από την απολογία του κατηγορούμενου για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, Γιώργου Ρουπακιά, τις απολογίες κορυφαίων αλλά και χαμηλόβαθμων στελεχών της Χρυσής Αυγής, μέχρι τις εκφράσεις των οικογενειών των θυμάτων, της Μάγδας και του Παναγιώτη Φύσσα ή του πατέρα τού Σαχζάτ Λουκμάν, ο John Antono επιχείρησε ένα είδος «σκιτσορεπορτάζ», όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος. Αν και η τεχνοτροπία των σκίτσων του είναι περισσότερο γελοιογραφική, ωστόσο στην περίπτωση της δίκης «θέλησα να καταγράψω αντικειμενικά αυτό που έβλεπα», μας λέει. «Δεν πήγα για να καταδικάσω, δεν είμαι δικαστής, πήγα ως πολίτης και με την ιδιότητα του σκιτσογράφου και ήθελα να καταλάβω πώς σκέφτονταν αυτοί οι άνθρωποι. Το ενδιαφέρον μου ήταν περισσότερο για τα μικρά στελέχη που ήταν τα πιόνια ουσιαστικά. Προσπάθησα να καταλάβω πώς ελκύονται απλοί καθημερινοί άνθρωποι από το όργιο της βίας», επισημαίνει. Τα σκίτσα που φιλοτέχνησε είναι κυρίως ασπρόμαυρα, «για τη συναισθηματική μαυρίλα που δημιουργείται υπό το βάρος των απολογιών», όπως εξηγεί.

Η οργάνωση HumanRights360 προσκάλεσε, μεταξύ άλλων και πέντε ξένους σκιτσογράφους, από το Ιράν, την Ολλανδία, την Αγγλία, την Πορτογαλία και τις ΗΠΑ. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ είχε συναντήσει τον περασμένο Ιούλιο τον Πορτογάλο σκιτσογράφο, Βάσκο Γκαργκάλο, και είχε συνομιλήσει με τον Ιρανό πρόσφυγα, Κιανούς Ραμεζάνι, ο οποίος σήμερα ζει στη Γαλλία και έχει ιδρύσει τον διεθνή οργανισμό «United Sketches» για να αναδείξει την ελευθερία της έκφρασης και τους σκιτσογράφους που ζουν εξόριστοι. Ο Κιανούς έλεγε χαρακτηριστικά στη συνέντευξή του ότι «είναι ευθύνη όλων μας να δίνουμε μεγαλύτερη προβολή σε αυτή την υπόθεση, καθώς η Χρυσή Αυγή είναι μια εγκληματική νεοναζιστική ομάδα, η οποία δυστυχώς είναι επίσημο κόμμα με παρουσία στις εκλογές. Το μήνυμά μου είναι να δείξω το άσχημο πρόσωπό της και να την εμποδίσω από κάθε έδρα και παρουσία στην Ευρώπη. Αυτός ο πλανήτης δεν πρέπει ποτέ να ανέχεται αυτούς τους εγκληματίες».

Η μετάκληση Ελλήνων και ξένων σκιτσογράφων εντάσσεται στο πρότζεκτ που υλοποιούν από κοινού η HumanRights360 και το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ με τίτλο «Βαλ’τους Χ-Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας». Το πρότζεκτ είχε ξεκινήσει τον περασμένο Μάρτιο με την ομότιτλη έκθεση με 50 έργα 25 σκιτσογράφων για χαρακτηριστικές ρατσιστικές επιθέσεις που έγιναν στην Αττική και λιγότερο γνωστές απόπειρες δολοφονίας με ρατσιστικό κίνητρο, όπως οι επιθέσεις σε ζευγάρι αναγνωρισμένων προσφύγων στην Αττική με ξύλο με καρφιά.

Την έκθεση επισκέφθηκαν περισσότερα από 3.000 άτομα στην Αθήνα και στη συνέχεια ταξίδεψε και σε άλλες πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε ο ιστότοπος valtousx.gr, όπου παρουσιάζονται πάνω σε χάρτη της Ελλάδας η κάθε επίθεση με την αντίστοιχη εικόνα και περιγραφή, ενώ τοποθετήθηκαν στα σημεία των επιθέσεων και αυτοκόλλητα με QR Codes, ώστε οι περαστικοί να μπορούν να πλοηγηθούν με το κινητό τους σε ένα «μαύρο χάρτη» της ρατσιστικής βίας.

Σκίτσα με πολιτική σημασία

Στη φετινή, δεύτερη και ολοκληρωμένη φάση της έκθεσης, που εγκαινιάζεται αύριο (24/1) στις 6 μ.μ., στην Τεχνόπολη, ο αριθμός των καλλιτεχνών έχει αυξηθεί στους 55, με τα έργα τους να ανέρχονται σε 100 και να παρουσιάζουν επιθέσεις με ρατσιστικό κίνητρο όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά σε όλη την Ελλάδα. Την έκθεση συμπληρώνει βιντεο-εγκατάσταση με οπτικοακουστικό υλικό και σκίτσα από τη δίκη της Χρυσής Αυγής.

Σκοπός του εγχειρήματος είναι να συγκροτήσει την τοπογραφία της ρατσιστικής βίας. Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η αναπληρώτρια διευθύντρια της οργάνωσης HumanRights360, Ελένη Τάκου, «προσπαθούμε να κάνουμε όσο το δυνατόν πιο ορατά αυτά τα εγκλήματα, ώστε να υπάρξει και ενημέρωση προς το κοινό και όσο μπορούμε να πιέσουμε για μια καλή εξέλιξη στη δίκη της Χρυσής Αυγής, καθώς επίκειται η έκδοση της απόφασης». «Μέσα από την έκθεση, συμπληρώνει η κ. Τάκου, αναδεικνύεται επίσης το γεγονός ότι υπάρχει οργανωμένη ρατσιστική βία και από άλλες ομάδες και το φαινόμενο δεν είναι κάτι με το οποίο τελειώσαμε».

Τα παραπάνω μηνύματα μεταφέρονται μέσα από τη δύναμη του σκίτσου, «που έχει ένα τρόπο πάρα πολύ σκληρό και συνάμα πολύ προσιτό, καθώς δίνει μια πάρα πολύ καθαρή εικόνα και οπτικοποίηση της βίας με ένα τρόπο όμως που δεν σε αποξενώνει», όπως παρατηρεί η κ. Τάκου.

Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι Δήμητρα Αδαμοπούλου, Τάσος Αναστασίου, Ευάγγελος Ανδρουτσόπουλος, John Antono, Aspalax, Μάριος Μπόρας, Γιώργος Μπότσος, Bratimoto, Γιώργος Χαλκιάς, Chrispy Sift, Molly Crabapple, Σπύρος Δερβενιώτης, Vasco Gargalo, Δημήτρης Γεωργοπάλης, Τόμεκ Γιοβάνης, Γιώργος Γούσης, Kanellos COB, Βάλια Καπάδαη, Λουίζα Καραγεωργίου, Θανάσης Καραμπάλιος, Θωμάς Κεφαλάς, Σταύρος Κιουτσούκης, Κώστας Κυριακάκης, Μιχάλης Κουντούρης, Άρης Λάμπος, Λέανδρος, Stephen Livanos, Πάνος Μαραγκός, Δημήτρης Μαστώρος, Γιώργος Μικάλεφ, Παναγιώτης Μητσομπόνος, Δήμητρα Νικολαΐδη, No Budget Epics, Noir Captain, Αλεξία Οθωναίου, Γαβριήλ Παγώνης, Πανάγος, Παναγιώτης Πανταζής, Βαγγέλης Παπαβασιλείου, Παύλος Παυλίδης, Θανάσης Πετρόπουλος, Θανάσης Πέτρου, Piotr, Kianoush Ramezani, Tjeerd Royaars, Soloup, Στέλλα Στεργίου, Maria Stoian, Tasmar, Σάββας «The Pack» Αμπατζίδης, Έφη Θεοδωροπούλου, Αντώνης Βαβαγιάννης, Ξανθός Βενιζέλου, Λευτέρης Γιακουμάκης και Γεωργία Ζάχαρη.

Σημειώνεται πως τα σκίτσα από τις επιθέσεις και από τις απολογίες έχουν συμπεριληφθεί στο λεύκωμα «Βαλ’τους Χ-Ο Μαύρος Χάρτης της Ρατσιστικής Βίας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Τόπος» και θα διατίθεται και στο χώρο της έκθεσης. Όλα τα έσοδα του λευκώματος θα δοθούν για την υποστήριξη των δικηγόρων της πολιτικής αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής.

Η έκθεση στην Τεχνόπολη θα διαρκέσει μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.