Ο καπνός που προέρχεται από μια δασική πυρκαγιά μπορεί να επιβαρύνει αρκετά την ανθρώπινη υγεία. Πέρα από τον κίνδυνο της ζωής, της περιουσίας και την καταστροφή του περιβάλλοντος, η πυρκαγιά και καπνός της έχει συνέπειες στην υγεία, ακόμα και για εκείνους που βρίσκονται μακριά από το μέτωπο της φωτιάς.
Με τον καπνό που παράγεται σε μια πυρκαγιά να αποτελείται από ένα πολύπλοκο μίγμα αέριων, υγρών και στερεών συστατικών η έκθεση στα συστατικά μπορεί να προκαλέσει οξείες, βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΕΜΠ, στο τμήμα Χημικών Μηχανικών, και διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δασικών πυρκαγιών, Μιλτιάδη Σταθερόπουλο, σε πρώτη φάση για να αξιολογήσει κανείς τον καπνό από μία δασική πυρκαγιά θα πρέπει να δει την ποσότητα που παράγεται, τη διάρκεια, τη συχνότητα, και τη σύνθεση.
Παράλληλα, όπως τονίζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Μιλτιάδης Σταθερόπουλος, ο καπνός δεν περιορίζεται στο σημείο που βρίσκεται σε εξέλιξη μια δασική πυρκαγιά. «Οι δασικές πυρκαγιές , ιδιαίτερα αυτές που είναι πολύ μεγάλης διάρκειας και έκτασης δεν έχουν τοπικές επιδράσεις, απλώνονται ακόμα και σε μία ολόκληρη ήπειρο ακόμα και σε όλο τον πλανήτη. Η ρύπανση από τον καπνό της δασικής πυρκαγιάς δεν είναι τοπικό φαινόμενο, ούτε του δήμου. Ανάλογα με τη διάρκειά της είναι μιας ολόκληρης γραμμής που κατευθύνεται ο καπνός. Είναι η επίδραση σε όλη την κατεύθυνση του μετώπου του καπνού. Αυτός είναι ο λόγος που κάποιον θα πρέπει να τον ενδιαφέρουν οι δασικές πυρκαγιές και ο καπνός τους, όχι μόνο για οικολογικούς λόγους αλλά γιατί ο καπνός δεν είναι κάτι που περιορίζεται στο σημείο που θα γίνει. Ο καπνός είναι ένα στοιχείο που δεν είναι τοπικό, η ρύπανση μπορεί να είναι περιφερειακή, διασυνοριακή, διακρατική», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οξείες, βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες συνέπειες
Όσον αφορά, λοιπόν, τις συνέπειες μιας δασικής πυρκαγιάς στο επίπεδο της υγείας αυτές χωρίζονται σε οξείες, βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες.
Οι οξείες, σύμφωνα με τον Μιλτιάδη Σταθερόπουλο, προέρχονται από τα αέρια ή από τον καπνό που προσβάλλει κάποιους ανθρώπους πολύ κοντά στο μέτωπο της δασικής πυρκαγιάς. «Κύριοι αποδέκτες αυτών των επιδράσεων είναι οι πυροσβέστες και όσοι συμμετέχουν στην κατάσβεση της φωτιάς. Οι βραχυχρόνιες είναι κυρίως καρδιοαναπνευστικά προβλήματα και οφθαλμολογικές συνέπειες και προσδιορίζονται την πρώτη ή την επόμενη μέρα, ενώ οι μακροχρόνιες έχουν να κάνουν με τη συχνότητα που εισπνέουμε τον καπνό της δασικής πυρκαγιάς- και πραγματικά έχει βρεθεί ότι αυξάνουν στατιστικά και κάποιες παθήσεις αλλά και καρκινογένεση», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Αύξηση τοξικότητας όταν η πυρκαγιά περνά από βιομηχανική ζώνη
Σχετικά με την τοξικότητα των συστατικών του παραγόμενου καπνού, θα πρέπει να εξετάζεται ταυτόχρονα και το σύνθετο σενάριο μιας πυρκαγιάς που περιλαμβάνει τη διαδρομή ενός μετώπου, δηλαδή αν ένα μέτωπο περνάει από μία βιομηχανική ζώνη ή αν μέσα σε μία δασική έκταση υπάρχει παράνομη χωματερή.
«Η κατάσταση με τον καπνό γίνεται ακόμα πιο σύνθετη όταν το μέτωπο της πυρκαγιάς περάσει από βιομηχανική ζώνη, βιοτεχνία πλαστικών ή αν περάσει σε μια μεγάλη χωματερή. Όταν μια δασική πυρκαγιά (η θερμοκρασία της οποίας κυμαίνεται από 600 βαθμούς έως 1.100) περάσει πάνω από μια χωματερή τότε δεν μιλάμε πια για απλή δασική πυρκαγιά μιλάμε για ένα πολύ σύνθετο και επιθετικό στον άνθρωπο μείγμα ουσιών. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο πρέπει να υπάρχει αυστηρή επιτήρηση και να εξαφανιστούν οι παράνομες χωματερές», επισημαίνει ο Μιλτιάδης Σταθερόπουλος.
Μέτρα προστασίας και ευάλωτες ομάδες
Ιδιαίτερα ευάλωτοι στις επιπτώσεις του καπνού από μια δασική πυρκαγιά είναι τα άτομα με αναπνευστικά προβλήματα ή άσθμα, οι πάσχοντες από υπερευαισθησία της αναπνευστικής οδού, άτομα με καρδιοαγγειακές ασθένειες, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, τα βρέφη, οι έγκυες γυναίκες και οι καπνιστές.
Το καλύτερο μέτρο προστασίας σύμφωνα με τον κ. Σταθερόπουλο είναι η πρόληψη, ωστόσο όταν αυτό δεν είναι εφικτό η απομάκρυνση του πληθυσμού από τις περιοχές που έχει εκδηλωθεί αποτελεί μία λύση.
Το πιο σημαντικό ωστόσο για εκείνον είναι οι άνθρωποι να αντιληφθούν άμεσα την επικινδυνότητα μιας δασικής πυρκαγιάς. «Σίγουρα υπάρχει ο κίνδυνος για περιουσία, για περιβάλλον αλλά είναι κι ένας κίνδυνος σημαντικός για την ανθρώπινη ζωή και την ανθρώπινη υγεία», σημειώνει.
Επιπλέον, ο κ. Σταθερόπουλος τονίζει ότι χρειάζεται συγκεκριμένη πρόνοια και πρόβλεψη για τα άτομα ΑμεΑ αλλά και για όσους διαθέτουν κινητικά προβλήματα στην περίπτωση που ξεσπάσει μια δασική πυρκαγιά στην περιοχή που ζουν. Ειδικότερα, όπως λέει, χρειάζεται η οικογένεια ή όσοι εργάζονται σε δομές για ΑμεΑ να είναι πολύ καλά εκπαιδευμένοι. «Εμείς παροτρύνουμε τις δομές για ανθρώπους ΑμεΑ που μπορεί να είναι σε περιοχές που υπάρχει πιθανότητα εκδήλωσης δασικής πυρκαγιάς να πραγματοποιούν ασκήσεις σε συνεργασία με την Πυροσβεστική για εκκένωση της δομής».