Μια κουβέντα που στα παλιά χρόνια ηχούσε σαν ευλογία και συμπύκνωνε μια πτυχή της ορθολογικής κοινωνικής συμπεριφοράς, παρά το αμφίσημο πρόσημο του συντηρητισμού και του προοδευτισμού, ήταν η αποταμίευση.
Μια έννοια γεμάτη ενάρετες προσδοκίες στις περιόδους που οι οικονομικοί ορίζοντες έμοιαζαν ανοιχτοί. Τότε που και πάλι οι πλούσιοι προσπαθούσαν να γίνουν πλουσιότεροι και οι φτωχοί τους βοηθούσαν σ’ αυτό με αντάλλαγμα την παρηγοριά της… «μιας δραχμής στην άκρη».
Στις μέρες μας, η έννοια αυτή, που τονίζεται κάθε χρόνο σαν τη χθεσινή μέρα και την θυμούνται οι περισσότεροι από τους χρωματιστούς τσίγκινους κουμπαράδες των ταχυδρομείων, ακούγεται σαν ύβρις και ειρωνεία στα αυτιά μερικών εκατομμυρίων νεοελλήνων.
Οι περισσότεροι από τους οποίους τα τέσσερα τελευταία χρόνια είδαν τις οικονομίες τους να αφανίζονται και τους κουμπαράδες των παιδιών να σπάνε για την επιβίωση. Άνθρωποι που είδαν τους κόπους μιας ζωής να καταληστεύονται από την αρπαγή των ομολόγων, από την χρεοκοπία εταιρειών, από τις αλλεπάλληλες φούριες της καταιγίδας των φόρων, των κατασχέσεων, των δανείων, της ανεργίας.
Μιλώντας, στη συγκυρία, για την ημέρα της αποταμίευσης είναι σαν να μιλάς στο σπίτι των κρεμασμένων για σχοινί. Κρεμασμένων από το τσιγκέλι του ΕΝΦΙΑ, που ενώ θα μπορούσε να αποτελεί τη βάση ενός δίκαιου φόρου, έχει γίνει ισοπεδωτικό εργαλείο καταλήστευσης κάθε αδύναμου, απόμαχου και συνταξιούχου.
Έπρεπε να βλέπει κανείς τους τελευταίους, χθες μέρα της αποταμίευσης, σε τράπεζες και λαϊκές, να παραμιλούν λογαριάζοντας πριν αρχίσει ο μήνας πόσα μένουν για να ζήσουν. Κι ήταν κυρίως άνθρωποι παλιοί, που η κουλτούρα του φόβου ή της συναίσθησης για τα χειρότερα τους έσπρωχνε στα ταμεία, κάνοντας προσθέσεις για τα φαρμακείο, το φούρνο, το ρεύμα.
Πώς να ακουστεί σ’ αυτούς τους ανθρώπους η αποταμίευση, παρά σαν μια κακεντρεχής φάρσα, μια κατάρα, μια ειρωνεία. Πώς να ακουστούν τα λόγια των κυβερνώντων πως η κρίση τελειώνει όταν στροβιλίζονται στη δίνη της, παρά σαν μια σοβαρή πιθανότητα πως πράγματι τελειώνει γι’ αυτούς τους ολίγους για τους οποίους οι λοιποί θα εξαθλιώνονται με μια προοδευτικότητα ακατάσχετη.
Στη χώρα του σπασμένου κουμπαρά, των συλημένων ταμείων, των λίγων εκατοντάδων δημοσίων υπαλλήλων που έχουν εξαγάγει στο εξωτερικό πάνω από δυο δις ευρώ τα τελευταία χρόνια, ίσως πρέπει να καθοριστεί η μέρα της μνήμης για την άθλια εκταμίευση και τον προσπορισμό του δημόσιου πλούτου υπέρ του ιδιωτικού.