Η έρευνα διεξήχθη στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund
Πολυεπίπεδη συνεισφορά και σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Αυτή είναι η συντομότερη δυνατή περιγραφή των ευρημάτων της έρευνας για τη συνεισφορά της Κοινωνίας των Πολιτών στην ελληνική οικονομία, που πραγματοποιήθηκε από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (IOBE) για το Ίδρυμα Μποδοσάκη, στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund. Πρόκειται για την πρώτη επιστημονική έρευνα που διεξάγεται στην Ελλάδα για τη μέτρηση και ανάδειξη της οικονομικής διάστασης της προσφοράς των οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Διεξήχθη μέσω μεγάλης κλίμακας πρωτογενούς έρευνας και εφαρμογής των κατάλληλων οικονομικών υποδειγμάτων και φωτίζει την πολύπλευρη συνεισφορά της Κοινωνίας των Πολιτών στη χώρα, αλλά και τις σημαντικές δυνατότητες προόδου στον τομέα.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, που είναι διαθέσιμα εδώ, οι δραστηριότητες των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών (ΟκοιΠ) υποστηρίζουν, άμεσα ή έμμεσα, την παραγωγή του 1,6% του ΑΕΠ της χώρας και την απασχόληση του 1,9% των εργαζομένων στην Ελλάδα. Σε απόλυτους όρους, η συνεισφορά στο ΑΕΠ των ΟΚοιΠ για το 2021 υπολογίζεται σε €3,0 δισ., στηρίζοντας 88,4 χιλ. θέσεις εργασίας. Σε αυτά τα μεγέθη δεν περιλαμβάνεται η οικονομική αξία του εθελοντισμού, η οποία ανήλθε στα €357 εκατ. το 2021, το οποίο αντιστοιχεί σε περίπου το 0,2% του ΑΕΠ της χώρας.
Επιπροσθέτως, οι δραστηριότητες των οργανώσεων οδηγούν σε ενίσχυση των εσόδων του Δημοσίου, λόγω της τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα, με ετήσια ποσά σταθερά υψηλότερα του €1 δισ., που αντιστοιχούν στο 1,9% έως 2,1% των ετήσιων εσόδων του Δημοσίου στην τριετία 2019-2021. Στην υποθετική περίπτωση που οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ελλάδα θα έπρεπε να παρέχονται από το κράτος, το κόστος τους για το 2021 εκτιμάται από €2,1 έως €3,2 δισ.
Το μέγεθος της δραστηριότητας των ΟΚοιΠ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποδοχή και τη στήριξη που λαμβάνουν από τους πολίτες της χώρας. Το 45,5% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι σε διάστημα ενός έτους (Μάιος 2021-Μάιος 2022) ενίσχυσε οικονομικά κάποιον οργανισμό, με το 69,4% να το έχει κάνει εκτάκτως και μόνο το 22% με τακτικό τρόπο. Επιπλέον, η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στις κατατάξεις με βάση τη συνεισφορά των πολιτών και την εμπιστοσύνη τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Ειδικότερα, βρίσκεται στην προτελευταία, 125η, θέση με βάση τον παγκόσμιο δείκτη προσφοράς CAF World Giving Index για τη δεκαετία 2009-2019 και στην 34η θέση ανάμεσα σε 50 χώρες στην έρευνα World Value Survey, με βάση το ποσοστό πολιτών που έχουν κάνει δωρεά σε Οργάνωση της Κοινωνίας των Πολιτών ή πολιτική καμπάνια. Αντίστοιχα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 37η θέση ανάμεσα σε 54 χώρες με βάση το ποσοστό ατόμων που δήλωσαν ότι εμπιστεύονται τις φιλανθρωπικές οργανώσεις.
Από την έρευνα προκύπτει το σημαντικό περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης των δραστηριοτήτων των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών, δεδομένης της σχετικά περιορισμένης γεωγραφικής εμβέλειας της δράσης των οργανώσεων και της αλλαγής που θα επέφερε στον χώρο η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις οργανώσεις. Απαραίτητο είναι οι ίδιες οι οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε ευαίσθητους τομείς και διαχειρίζονται σημαντικούς πόρους να έχουν αξιόπιστες δομές διακυβέρνησης, να υλοποιούν διαδικασίες εξωτερικού ελέγχου και να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια. Τέλος, απαιτείται η διόρθωση αγκυλώσεων που εμποδίζουν τη λειτουργία των ΟΚοιΠ, μέσα κυρίως από τη βελτίωση του εποπτικού πλαισίου και της συνεργασίας με το κράτος ευρύτερα, με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής συνεισφοράς, όπως και του σημαντικού κοινωνικού αντίκτυπου που έχουν οι δράσεις τους στην Ελλάδα.
Τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε σημερινή εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Αθηνών και προλόγισε η Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ιδρύματος Μποδοσάκη, κα Αθηνά Δεσύπρη και η Πρέσβης της Νορβηγίας, κα Lajla Brandt Jakhelln. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασε ο κ. Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ, Καθηγητής Οικονομικών στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο κ. Svetoslav Danchev, Επικεφαλής Ερευνητικής ομάδας ΙΟΒΕ. Επιπρόσθετα, παρουσιάστηκαν καλές πρακτικές ευρωπαϊκών χωρών και παραδείγματα για μια δυναμική Κοινωνία των Πολιτών από τη Γενική Γραμματέα του European Civic Forum, Alexandrina Najmowicz και τον Aage Borchgrevink, Senior Adviser στο Norwegian Helsinki Committee. Την εκδήλωση παρακολούθησαν εκπρόσωποι οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών και επιστημονικοί φορείς.
Για το Ίδρυμα Μποδοσάκη η ενδυνάμωση της Κοινωνίας των Πολιτών αποτελεί στρατηγικό πυλώνα δράσης. Το Ίδρυμα στοχεύει στην ανάπτυξη μιας δυνατής και ανεξάρτητης Κοινωνίας των Πολιτών και στη δημιουργία του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία της.
Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους € 13,5 εκ., στο πλαίσιο του οποίου υλοποιήθηκε η έρευνα, χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.
