Σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του, ο αείμνηστος διακεκριμένος αρχαιολόγος Γιάννης Σακελλαράκης, που πέθανε πριν από τέσσερα χρόνια, συνοψίζοντας το ανασκαφικό του έργο στη Ζώμινθο του Ψηλορείτη, έλεγε: για τα επόμενα τριακόσια χρόνια θα είμαι εδώ.
Προφανώς εννοούσε ως διαχρονικός επιστημονικός φανοστάτης νεώτερων γενεών ερευνητών που θα τον μνημονεύουν ως σημείο αναφοράς, αφετηρίας και συνέχειας των σπουδαίων αποκαλύψεων στο Ιδαίο Άντρο.
Κάπως έτσι ο αγοραστής του λόφου της Κνωσού, ο Έβανς θα είναι λεωφόρος στο Ηράκλειο όσο υπάρχει η πόλη κι ας είναι μόνο 120 χρόνια από τότε που μπήκε φως στα Μινωικά ανάκτορα, κάπως έτσι ο Ανδρόνικος θα διατρέχει ακάθεκτος τους αιώνες με την αιώνια ανταμοιβή της Βεργίνας. Κάπως έτσι κάποιοι άνθρωποι των τεχνών και των επιστημών ξοδεύουν τις μοναδικές ζωές τους για την υπέρτατη ανταμοιβή του μικρού, μεσαίου ή τεράστιου αποτυπώματος τους στην ιστορία του κόσμου και στον ίλιγγο του χρόνου.
Ξοδεύουν τις ζωές τους στις σιδηροτροχιές του επιστημονικού πάθους, της μοναξιάς, των εμμονών, του εγωισμού, της γνώσης ακόμη και της ζήλιας ή του φθόνου γιατί κι αυτά είναι ανθρώπινα, όπως τα λείψανα ή τα τεχνουργήματα που με ευλάβεια φέρνουν στο φως εξανεμίζοντας την χρονική απόσταση των χιλιετιών. Κάπως έτσι, η κ. Περιστέρη της Αμφίπολης γράφει τη δική της ιστορία με φόντο τον τέταρτο μνημονιακό χρόνο, την πολιτική ρευστότητα, την κοινωνική αβεβαιότητα και κατακραυγή.
Μάλλον είναι η πρώτη φορά που αρχαιολογικές ανακαλύψεις τέτοιας κλίμακας γίνονται σε πανελλήνια και παγκόσμια απευθείας μετάδοση από κάθε είδους μέσο. Αλλά είναι ίσως και η πρώτη φορά που τόσοι πολλοί τις έχουν τόση ανάγκη. Από την κυβέρνηση για λόγους ευνόητους έως την πανελλήνια κοινωνική ατζέντα κάθε επιπέδου και κλίμακας. Από τα λόμπι των αρχαιολόγων και των καθηγητών της επιστημονικής κοινότητας ως τα πεζοδρόμια και τα καφενεία μιας χώρας, όπου η παραφροσύνη του ΕΝΦΙΑ μοιάζει με ηλεκτρικό σίδερο που καίει όλα τα υφάσματα στην ίδια… σκάλα.
Ο Έβανς αγόρασε την τούμπα της Κνωσού από τους Τούρκους για να την ερευνήσει και να την προστατέψει, η τούμπα της Αμφίπολης πάει αιώνας τώρα που αποτέλεσε μεζεδότοπο των αρχαιοκαπήλων και τόπο αποσπασματικών ερευνών από αρχαιολόγους ατομικής έμπνευσης και όχι κάποιου συνολικού σχεδίου αποκάλυψης των αρχαιολογικών θησαυρών της.
Μάλλον ό,τι είδαμε και ό,τι θα ιδωθεί στο μέλλον θα το οφείλουμε στο πάθος, στη μοναξιά, στον εγωισμό του επιστήμονα και στη δίψα ανθρώπων, που έχουν απόλυτη συνείδηση του χρόνου, να τον υποτάξουν. Και όχι στην συστηματική προσπάθεια μιας χώρας να βρει και να αναδείξει κάθε ψήγμα πολιτισμικού θησαυρού της, με πυξίδα την ταυτότητα της, δηλαδή τη γλώσσα της.
Τα μυστήρια της Αμφίπολης μοιάζει να προκαλούν ένα κυματοειδές αίσθημα συλλογικής γοητείας και ψευδαισθήσεων σε μια κοινωνία της οποίας η συνοχή κλυδωνίζεται, η οικονομία καταστρέφεται και οι θεσμοί δοκιμάζονται. Αυτό και μόνο στην παρούσα συγκυρία, που η χώρα και οι αδύναμοι πολίτες της ,με τον ένα ή ον άλλο τρόπο, εκχωρούνται έναντι χρεών , είναι ένα κάποιο κέρδος. Αλλά και ο ανασφαλέστερος τρόπος για να νομίσει μια κυβέρνηση ότι οι πολίτες θα κοιτούν αποσβολωμένοι προς το λόφο Καστά και όχι προς τα στυγνά μπιλιέτα της εφορίας. Αυτά που κοστολογούν υπαίθρια ερείπια στα οποία φωλιάζουν χελιδόνια και κατοικούν νυχτερίδες, όσο και διαμερίσματα των κόκκινων δανείων στην Αθήνα.