Του ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΓΕΙΤΟΝΑ,
Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου των Εκπαιδευτηρίων Γείτονα
Η βιωμένη ζώσα δημοκρατία, όπως αποκαλείται η ισορροπημένη, ενεργητική και αποτελεσματική δημοκρατία, είναι μια μορφή ζωής γεννημένη στο φως και εκφράζεται με δημιουργικότητα, ελεύθερη έκφραση, αναγνώριση και αποδοχή των ορίων, μεγαλοψυχία, γενναιοδωρία, κοινωνική αλληλεγγύη, σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, εργασιακή ηθική και πίστη στην αναγκαιότητα της συνεργασίας.
Πολλοί άνθρωποι σήμερα ταυτίζουν τη δημιουργική και δημοκρατική εκπαίδευση με την έλλειψη ορίων και με ένα καθεστώς αχαλίνωτης και αλόγιστης ελευθερίας
Όμως η ύπαρξη ορίων στο μεγάλωμα ενός παιδιού εξασφαλίζει υψηλό δείκτη ασφαλείας και αυξάνει τη δυναμική και την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας.
Με τον τρόπο αυτό γίνεται ανοιχτό στη γνώση κι έχει διάθεση να ανακαλύψει τη νέα γνώση αξιοποιώντας την εμπειρία άλλων.
Ο ακρογωνιαίος λίθος της ελευθερίας της δημιουργικής ζωής,είναι η πεμπτουσία της ζώσας δημοκρατίας τα όρια και η ικανότητα του ατόμου να πείθεται για την τήρηση ορισμένων αρχών,είναι η πειθαρχία. Και η πειθαρχία διακονείται με τη θέσπιση ορίων.
Στο παιδαγωγούν Σχολείο η ασυνέπεια, η απρέπεια, η έλλειψη σεβασμού της προσωπικότητας του άλλου δεν δικάζονται με την υποστήριξη ενός θεσμοθετημένου μαθητικού ποινικού κώδικα.
Στα δικαστήρια η δικαιοσύνη απονέμεται κατ’ αντίστιξη. Δηλαδή περιγράφεται το αδίκημα, ομολογείται από μάρτυρες κι από τον ίδιο τον παραβάτη και η ποινή που ταιριάζει στη συγκεκριμένη παράβαση περιγράφεται (αναφέρεται) και επιβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο Χ του ποινικού κώδικα.
Στο Σχολείο, στο παιδαγωγούν Σχολείο χρειαζόμαστε απλές και σαφείς κανονιστικές αρχές που κατά την εφαρμογή τους υπεισέρχεται και η ηθική ερμηνεία.
Η προσπάθεια να ερμηνεύσεις ηθικά την πράξη κάθε παιδιού αποτελεί σημαντικό στοιχείο, συστατικό και μέσο για τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού.
Αυτή η ηθική ερμηνεία, που υλοποιείται με την υποστήριξη ενός γνήσιου διαλόγου, αυτή η ανάλυση της πράξεως, η αναζήτηση των αιτίων, δρα διαμορφωτικά στο παιδί και το οδηγεί στην κατανόηση του λάθους ή στον περιορισμό μιας παρορμητικής και άδικης συμπεριφοράς. Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει γνώση, υπομονή κι χρόνο. Αν θέλαμε να εφαρμόσουμε τα άρθρα ενός μαθητικού ποινικού κώδικα, τότε θα απομειώναμε την αξία της παρέμβασης του παιδαγωγού, του δασκάλου.
Μελετώντας οι γονείς μαζί με τα παιδιά τους τις αρχές λειτουργίας του Σχολείου που φοιτούν και εμβαθύνοντας σ’ αυτές, θα διακρίνει μια εκλεπτυσμένη διάθεση για προαγωγή της ελευθερίας της σκέψης (ανοιχτή σκέψη) και της ελευθερίας του λόγου, αλλά μέσα σε όρια που εμφανώς υποδηλώνουν σεβασμό στα αντίστοιχα δικαιώματα συμμαθητών και εκπαιδευτικών.
Οι δάσκαλοι δεν είναι επαγγελματίες δικαστές να απονέμουν δικαιοσύνη μέσα από βαρύ και πολύπλοκο δικαστικό σύστημα.
Η επιθυμία στο σύστημα δικαιοσύνης για απονομή δικαιοσύνης, είναι μία από τις ανώτερες επιδιώξεις του ανθρώπου.
Η επιθυμία για διαπαιδαγώγηση του παιδιού που παρέβη σχολικό κανόνα, ή αρχή λειτουργίας του Σχολείου είναι το ίδιο μια από τις ανώτερες επιδιώξεις του δασκάλου.
Το σύνολο των εκπαιδευτικών όλων των κοινοτήτων πιστεύει στην αποτελεσματικότητα της συγχώρεσης, όπως ακριβώς πίστευε και το νομικό πλαίσιο της αρχαίας Αθήνας, σύμφωνα με το οποίον αν το θύμα συγχωρήσει το θύτη, τότε κανείς δεν έχει δικαίωμα να κάνει τίποτε εναντίον του.
Επίσης ο λαός της Αθήνας, όταν βίωνε την πιο δημιουργική δημοκρατία που έζησε ποτέ λαός επί της γης έκλινε στα θέματα απονομής της δικαιοσύνης προς την επιείκεια κι είχε ως αρχή, αρχή ξεχασμένη δυστυχώς στην εποχή μας, ότι είναι προτιμότερο να αθωωθεί ένας ένοχος παρά να καταδικαστεί ένας αθώος.
Το παιδαγωγούν σχολείο έχει ένα σταθερό και στιβαρό θεσμικό πλαίσιο αρχών λειτουργίας που αποτελείται από αρχές που είναι καταχωρημένες στον κανονισμό του σχολείου.
Η τήρηση αυτών των αρχών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του Σχολείου, εξασφαλίζει μορφωσιογόνο κλίμα και συντηρεί συνθήκες δημιουργικής έκφρασης και σταθερής ανάπτυξης της προσωπικότητας των μαθητών.
Κάθε γονιός έχει δικαίωμα με βάση τις αρχές αυτές να αναφέρεται και να πληροφορείται από τους υπεύθυνους του Σχολείου για κανονιστικά θέματα που αφορούν μόνο το δικό του παιδί.
Τα άρθρα του κανονισμού (οι αρχές λειτουργίας ) διέπονται από ανοιχτή δυναμική και πηγαία και αυθόρμητη διάθεση.
Δεν υπάρχει καμιά απαγόρευση. Δεν συνηγορούν υπέρ του αυθαιρέτου και της πλαγίας σκέψης και συμπεριφοράς (κουτοπονηριάς).
Πιστεύουμε ότι αυτό στο οποίο οδηγούν είναι το καλύτερο, το άριστο.
Στις συναντήσεις τους οι γονείς των μαθητών , στήνουν δικαστήρια, αποφαίνονται για τον δείκτη πειθαρχίας στο Σχολείο αναλύουν την ποιότητα των Προγραμμάτων κι άλλοτε επαινούν κι άλλοτε καταδικάζουν. Κι όλα αυτά υπό την σκέπην μιας προοδευτικής αθωότητας ή γενναιότητας.
Όμως αυτή η επαινετική ή καταδικαστική κριτική αναπτύσσεται συχνά και με τη βοήθεια κινητού τηλεφώνου.
Νιώθουμε την ανάγκη να κατανοήσουν οι γονείς ότι τα όποια όρια δεν τα θέτει το Σχολείο για να έχει ήσυχο το κεφάλι του.
Τα βάζει για να ωφεληθούν τα παιδιά.
Αυτά τα σαφή και γλυκά όρια, αυτή η αναζήτηση, κατανόηση και παραδοχή της γραμμής που οριοθετεί τις επιλογές στα μαλλιά, στο ντύσιμο, τη χρήση κινητού τηλεφώνου και Ι Pod, τη χρήση του νέου κοινωνιόλεκτου, την ώρα προσέλευσης στο μάθημα, τον τρόπο επιβίβασης και αποβίβασης στο αυτοκίνητο,τη συμπεριφορά σε μικρότερους και μεγαλύτερους μαθητές,τη χρήση των σχολικών επίπλων κ.λπ. γίνονται αποδεκτά από το τρίπτυχο Σχολείο – Οικογένεια – Παιδί και τηρούνται με θρησκευτική ευλάβεια απ’ όλους.
Οικογένεια και Σχολείο δεν επιθυμούν πιστεύω το παιδί τους να βρεθεί σ’ ένα ανεξέλεγκτο διαστημόπλοιο με απεριόριστες δυνάμεις.
Ούτε πάλι επιθυμούν να βρεθεί το παιδί τους κάτω από ασφυκτικούς περιορισμούς.
Φανταστείτε ακόμη ένα παιδί, έναν έφηβο κλεισμένο σ’ ένα κλουβί…
Και η πρώτη και η δεύτερη υπόθεση θα ήταν τραγωδία.
Θα είχαμε επομένως δύο τραγωδίες κι όχι μία τραγωδία με δύο όψεις.
Αν είχαμε μια τραγωδία μόνο θα αναδεικνύονταν η διπλή όψη της ελληνικής μυθολογίας κατά τον Νίτσε.
Από τη μια θα είχαμε τον Απόλλωνα, σύμβολο του μέτρου και από την άλλη το Διόνυσο, σύμβολο της υπερβολής.
Αυτή ακριβώς τη δυϊκότητα και τη συμπληρωματικότητα του Απόλλωνα και του Διονύσου φωτίζει κατά τον Ενγκαρ ΜΟREN η ρήση του Ηράκλειτου « συνδέστε ό,τι συγκλίνει κι ό,τι αποκλίνει».
Με την πολιτική των ορίων, με την τήρηση των αρχών λειτουργίας του σπιτιού, του Σχολείου, της χώρας μας λυτρώνουμε τους εαυτούς μας και τα παιδιά μας από το χάος και τη ρευστότητα που επικρατεί γύρω μας.
Όλοι πιστεύω αναλογιζόμαστε κάθε φορά τη σύγχυση και το χάος του εσωτερικού κόσμου του σύγχρονου ανθρώπου, του σημερινού παιδιού. Αναλογιζόμαστε κυρίως, κι αυτό εμένα προσωπικά μου προξενεί φόβο, πως μέσα στην απόλυτη επικοινωνιακή καταιγίδα, η σιωπή του Θεού και το επικοινωνιακό αδιέξοδο έχουν κατακυριεύσει τις ψυχές των παιδιών μας.
Αλήθεια αναλογίζεται η οικογένεια και το Σχολείο πόσο αισθητή είναι η αδυναμία ορισμού ταυτότητας, πόσο ρευστή, θολή κι αδιαμόρφωτη είναι η ικανότητα καταφυγής σε συναισθήματα;
Αναλογιζόμαστε όλοι εμείς ότι λείπει από τα παιδιά η διάθεση να ονειρευτούν, λείπει ο πόθος κι η θέληση της δημιουργίας;
Αναλογιζόμαστε και τρομάζουμε, όταν σκεφτόμαστε ότι η πιθανότητα απώλειας των παιδιών στο διαδίκτυο κι η κακοποίηση που υφίστανται από την βίαια εισβολή και τον καταναγκασμό, του κινητού τηλεφώνου, την ταχύτητα διάχυσης της πληροφορίας μπορεί να φτάσουν τα παιδιά μας να ενστερνιστούν το δόγμα του «τίποτε δεν είναι αλήθεια, όλα επιτρέπονται».
Και τότε πώς να συνδέσεις όσα συγκλίνουν και όσα αποκλίνουν.
Γι’ αυτό πιστεύουμε και διακηρύττουμε ότι τα όρια και οι δοκιμασίες σ’ ένα εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει ν’ ακολουθήσουν τους νόμους της φύσης. Για να δυναμώσουν τα όντα δοκιμάζουν. Τίποτε δεν είναι εύκολο. Όμως αυτοί, που ακολουθούν τη φυσική αυτή διαδικασία και τηρούν τα όρια, αναδεικνύονται νικητές.
Οικογένεια και Σχολείο ζούμε σήμερα στο μεταίχμιο μιας εποχής.
Τα παιδιά μας δαπανούν (διαθέτουν) πολύ χρόνο για περιπάτους στο διαδίκτυο. Λίγο ή καθόλου χρόνο για περιπάτους στη φύση και όλο και λιγότερο χρόνο για επικοινωνία με τους γονείς. Ακόμη η πλειοψηφία των παιδιών έχει περιορίσει το χρόνο για άθληση και δεν πιστεύει πολύ στην αποτελεσματικότητα της υγιεινής διατροφής.
Οι νέες αυτές ορίζουσες επηρεάζουν αρνητικά όχι μόνο το χρόνο για μελέτη, αλλά και περιορίζουν δραστικά την αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας σε ό,τι αφορά την πρόσκτηση της νέας γνώσης.
Γι’ αυτό πρέπει να οριστεί η έννοια της ελευθερίας σε κάθε σχολείο
Και το μεγάλο ζητούμενο είναι πως θα οριστεί ή ποιος θα ορίσει τη μορφή ελευθερίας (ή το εύρος των ορίων) στο σύγχρονο Σχολείο. Το διαδίκτυο (κυβερνοχώρος), η ΤV, το κινητό τηλέφωνο, ο έντυπος λόγος, η αγορά, η οικογένεια, το Σχολείο;
Ποιος αλήθεια μπορεί να αναλύσει το στίγμα αυτής της πνευματικής αγωνίας;
Ελευθέριος Γείτονας
