Το βρώμικο παιχνίδι μιας τράπεζας και μιάς εφημερίδας

Ο πρωτοσέλιδος τίτλος της Liberation είναι εύγλωττος: «Goldman Sachs. La banque qui fait peur» («Goldman Sachs, η τράπεζα που προκαλεί φόβο»).

Η έρευνα ξεκινά με ανταπόκρισή των Grégoire Biseau και Jean Quatremer από τις Βρυξέλλες, στην οποία επισημαίνεται ότι η αμερικανική τράπεζα κατηγορείται ότι το 2009, βρίσκεται μέσα στην ελληνική κρίση, ως σύμβουλος και συγχρόνως κερδοσκόπος. “Το χειρότερο δηλαδή πρόσωπο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας”.

Στις αρχές Νοεμβρίου του 2009, η νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου τραβούσε τα μαλλιά της. Πως θα έπειθε τις αγορές και τις Βρυξέλλες ότι θα μπορούσε να εφαρμόσει το πρόγραμμα λιτότητας για τη μείωση του τεράστιου χρέους (112% του ΑΕΠ); Η κατάσταση έμοιαζε ανεξέλεγκτη. Εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με τους New York Times, μια αποστολή τραπεζιτών της Goldman Sachs, συνοδευόμενη από το νούμερο δύο της τράπεζας, Gary Cohn, έφθανε στην Αθήνα. Οι τραπεζίτες είχαν έρθει με μια νέα θαυμαστή πρόταση: «ένα χρηματοπιστωτικό εργαλείο που θα μετέθετε στο απώτατο μέλλον το κόστος του συστήματος υγείας της χώρας». Δίνοντας με αυτόν τον τρόπο ανάσα ζωής στην Αθήνα… Η πρώην τράπεζα του Henry Paulson, του Υφυπουργού Οικονομικών επί Georges Bush, γνωρίζει πολύ καλά όλες τις λεπτομέρειες του ελληνικού χρέους. Είναι ειδικότητά της. Όπως επισημαίνει ένας υπεύθυνος για τα χρέη, μιας ευρωπαϊκής χώρας «Η Goldman δεν ενδιαφέρεται για την αγορά χρεών των μεγάλων κρατών, όπως της Γαλλίας και της Γερμανίας, προτιμά αυτήν των μικρών, όπως της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, καθώς είναι πιο ρευστή και κατά συνέπεια προσφέρεται για κερδοσκοπία. Είναι πολύ πιο εύκολο να κερδίσεις χρήματα, σε σύντομο χρονικό διάστημα».

Στα τέλη του 2009 ήρθε στην επιφάνεια το καταστροφικό σενάριο για την Ελλάδα. Οι οίκοι αξιολόγησης, με πρώτη τη Fitch μειώνουν την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας στο ΒΒΒ+. Γεγονός που ισοδυναμεί με τιμωρία. Οι αγορές αρχίζουν να αμφιβάλλουν για την ισχύ και την αξιοπιστία του σχεδίου των Αθηνών. Το ευρώ αρχίζει να πέφτει. Τα επιτόκια που καταβάλλει η Ελλάδα εκτοξεύονται. Τα σενάρια πτώχευσης αρχίζουν να κυκλοφορούν στις αγορές.

Στους χρηματιστές αρέσει να προκαλούν φόβο. Η Goldman Sachs θα τους βοηθήσει σε αυτό. Τη Δευτέρα 25 Ιανουαρίου η Ελλάδα έχει ραντεβού με τις αγορές. Θέλει να δανεισθεί 3 δις ευρώ. Για να βρει αγοραστές η Αθήνα απευθύνεται σε ορισμένες τράπεζες, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η Goldman Sachs. Η αποστολή τους είναι να καθησυχάσουν τους ενδεχόμενους αγοραστές (ασφαλιστικές εταιρείες, ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και τα hedge funds) για την αξιοπιστία του ελληνικού «χαρτιού». Το εγχείρημα αποδεικνύεται ιδιαίτερα επιτυχές: η ζήτηση ανήλθε στα 25 δις ευρώ, ενώ η έκδοση χρεογράφων ήταν για 8 δις ευρώ. Όλη οι επενδυτές προσέτρεξαν στο ελληνικό χρέος, για τον απλό λόγο ότι το επιτόκιό του ξεπερνούσε κάθε ανταγωνισμό, καθώς κυμάνθηκε στο 6%.

Ακολούθησε μια ηρεμία, αλλά μόνο για 24 ώρες. Την Τετάρτη 27 Ιανουαρίου, η Financial Times, η βίβλος των αγορών, ισχυρίσθηκε ότι η Κίνα αρνήθηκε να αγοράσει 25 δις ευρώ του ελληνικού δανείου, που της προτάθηκαν αποκλειστικά μέσω της Goldman Sachs. Σύμφωνα με την FT, ο Gary Cohn είχε προτείνει αυτοπροσώπως τη συμφωνία στον Έλληνα Πρωθυπουργό. Η είδηση έσπειρε τον πανικό. Κατά τους χρηματιστές η Αθήνα βρίσκεται στα πρόθυρα του γκρεμού, αφού υποχρεώθηκε να απευθυνθεί άμεσα στην Κίνα. Το γεγονός καθίσταται ακόμη πιο παράξενο, καθώς όλοι οι επαγγελματίες κατάλαβαν γρήγορα ότι η είδηση ήταν ψεύτικη.

Όπως υποστηρίζει ένας Γάλλος τραπεζίτης «κανένα κράτος δεν αγοράζει 25 δις ευρώ χρέους με μιας. Γελάσαμε όλοι όταν το ακούσαμε». Ένας επαγγελματίας επισημαίνει επίσης ότι: «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι η Financial Times δεν εξακρίβωσε μια τόσο σημαντική πληροφορία με την Goldman Sachs. Γεγονός που αποδεικνύει ότι η τράπεζα είχε συμφέρον από τη διάδοση αυτής της φήμης, ακόμη και εάν ήταν ψευδής». Και ο λόγος φυσικά ήταν το κέρδος. Καθώς όταν ονομάζεσαι Goldman Sachs δε αρκείσαι να κερδίζεις μόνο με το δεξί χέρι, λαμβάνοντας τα έξοδα συναλλαγών για τον συμβουλευτικό σου ρόλο προς την ελληνική κυβέρνηση, αλλά κερδοσκοπείς παράλληλα με το αριστερό χέρι κατά της Ελλάδας.

Η τράπεζα αναγνωρίζει ένα μόνο πράγμα: ταυτόχρονα με τις συμβουλές προς την ελληνική κυβέρνηση, συνιστούσε στους πελάτες της, κυρίως τα hedge funds, να αγοράζουν το ελληνικό Credit Default Swap.

Το χρηματοπιστωτικό δηλαδή εργαλείο, που αποτελεί ένα είδος ασφάλειας κατά της ενδεχόμενης πτώχευσης ενός κράτους. Ένα χαρτί που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα αποδοτικό. Στην ουσία, εάν η Goldman Sachs συμβουλεύει την αγορά του CDS, αυτό σημαίνει ότι προεξοφλεί την αύξηση του εν λόγω CDS και κατά συνέπεια ότι υπάρχει κίνδυνος με την Ελλάδα. Καθόλου κόσμιο για την πρώτη συμβουλευτική τράπεζα των Αθηνών.

Το πιο σοβαρό είναι ότι η Goldman Sachs, ήταν μεταξύ αυτών που κερδοσκοπούσαν, εκείνη την περίοδο, στην αγορά του CDS, κατά της Ελλάδας. Σε συνεργασία με το αμερικανικό hedge fund Paulson, εκείνου που πλούτισε με την κρίση των τοξικών ομόλογων.

Όπως επισημαίνει ένας Ευρωπαίος τραπεζίτης «υπάρχει ένας ηθικός κανόνας του επαγγέλματός μας, που δεν επιτρέπει να πληρώνεσαι για να βοηθήσεις μια κυβέρνηση και να κερδοσκοπείς στο CDS του χρέους της χώρας. Η Goldman Sachs φαίνεται ωστόσο ότι το κάνει».

Το δύσκολο είναι ότι δεν μπορεί να αποδειχθεί, καθώς η αγορά των CDS είναι αδιαφανής και ανεξέλεγκτη. ενώ όταν θέτουμε το ερώτημα στον εκπρόσωπο της Goldman Sachs, η απάντηση είναι «κανένα σχόλιο». Ένα είναι ωστόσο βέβαιο: η πληροφορία της FT ωφέλησε την τράπεζα δημιουργώντας ένα κλίμα ευνοϊκό για κερδοσκοπία.

Η Goldman Sachs κερδοσκόπησε σε βάρος του ευρώ. Σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές, μεταξύ της 26ης Ιανουαρίου και 2 Φεβρουαρίου τα κερδοσκοπικά κεφάλαια και οι επενδυτικές τράπεζες (μεταξύ των οποίων και η Goldman Sachs) πούλησαν μαζικά ευρώ σε δολάρια. Ρευστοποίησαν 43.741 συμβόλαια σε ευρώ, δηλαδή περίπου 5,5 δις ευρώ, όσα ήταν και τα συμβόλαια τον Σεπτέμβριο του 2008, στην κορύφωση της κρίσης. Η αμερικανική τράπεζα κέρδισε σε όλα τα ταμπλό.

Στις 15 Φεβρουαρίου, ο Otmar Issing, πρώην chief economist στην Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, επισημαίνει, πάντα στην Financial Times, ότι οι εταίροι της Ελλάδας δεν θα πρέπει να προστρέξουν να τη βοηθήσουν. Ο αξιότιμος αυτός τραπεζίτης υπογράφει το κείμενό του ως πρώην στέλεχος της ΕΚΤ και πρόεδρος του Center for Financial Studies, ενώ ξεχνά επιμελώς να αναφέρει ότι είναι διεθνής σύμβουλος της Goldman Sachs. Μια ακόμη απόδειξη του διπλού παιχνιδιού της τράπεζας.

Στο ερώτημα εάν όλα αυτά αποδεικνύουν την ύπαρξη μιας αγγλοσαξονικής συνωμοσίας, που κατηύθυνε κατά μεγάλο μέρος η Goldman Sachs, κατά της Ευρωζώνης, οι ανταποκριτές επισημαίνουν ότι δεν είναι, με την έννοια μιας συντονισμένης και σχεδιασμένης επίθεσης.

Όπως επισημαίνεται εντός της γαλλικής κυβέρνησης: «κερδίζουν χρήματα, δεν υπάρχει τίποτα προσωπικό σε αυτό», ενώ σύμφωνα με ανώτατο Γάλλο αξιωματούχο «πολλοί Αγγλοσάξονες, οικονομολόγοι και χρηματιστικοί παράγοντες, χαίρονται με αυτά που συμβαίνουν. Κατέχονται από ένα αίσθημα ρεβανσισμού: μετά την κατάρρευση του αμερικανικού φιλελεύθερου μοντέλου, τα προβλήματα της Ευρωζώνης αποτελούν θείο δώρο».