Ευθύνες στους αξιωματικούς και τα στελέχη της Πυροσβεστικής, της Πολιτικής Προστασίας, της ΕΜΑΚ, της ΕΛΑΣ και της Περιφέρειας Αττικής καταλογίζει ο εισαγγελέας, Γιώργος Πολυκράτης, στην πολυσέλιδη πρόταση του, προς το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών της Αθήνας με την οποία ζητά την παραπομπή σε δίκη 27 κατηγορουμένων για πλημμεληματικές κατηγορίες για την τραγωδία στο Μάτι.
Μεταξύ των πολλών άλλων λαθών και παραλείψεων που εντοπίζει ο εισαγγελέας περιλαμβάνεται και το γεγονός ότι την στιγμή που οι άνθρωποι καίγονταν και ζητούσαν τη βοήθεια της πυροσβεστικής, δεν υπήρχε επιχειρησιακό σχέδιο διάσωσης των ανθρώπων.
Αντίθετα, οι τηλεφωνητές- χειριστές του 199 διαβίβαζαν τα περιστατικά στις αστυνομικές αρχές, οι οποίες δεν είχαν σχετική αρμοδιότητα και δεν διέθεταν γνώσεις και μέσα, για να προβούν σε διάσωση ατόμων από πυρκαγιά.
Για ποιους προτείνεται η παραπομπή
Ειδικότερα, ο εισαγγελέας δείχνει εδώλιο για τους εξής κατηγορούμενους : Σωτήριος Τερζούδης (Αρχηγού Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος), Βασίλειος Ματθαιόπουλος (Υπαρχηγού Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος), Ιωάννης Φωστιέρης (Διοικητή του Ε.Σ.Κ.Ε.), Χρήστος Γκολφίνος (Διευθυντή του 199 Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ./Ε.Σ.Κ.Ε.), Φίλιππος Παντελεάκος (Διευθυντή του Κ.Ε.Π.Π./Ε.Σ.Κ.Ε.), Μαρία Ξυλάγγουρα (Αξιωματικού Επιχειρήσεων του Σ.ΚΕ.Δ./Ε.Σ.Κ.Ε.), Δαμιανός Παπαδόπουλος (Διοικητή του Π.Σ. Νέας Μάκρης), Νικόλαος Παναγιωτόπουλος (Διοικητή της Διοίκησης Π.Υ. Αθηνών), Χαράλαμπος Χιώνης (Διοικητή των Π.Υ. Ανατολικής Αττικής), Χρήστος Λάμπρης (εναέριου συντονιστή στο ελικόπτερο του Πυροσβεστικού Σώματος, τύπου ΒΚ 117 C1, registration number SX-HFD, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1»), Χρήστος Δροσόπουλος (κυβερνήτη του ελικοπτέρου του Πυροσβεστικού Σώματος, τύπου ΒΚ 117 C1, registration number SX-HFD, με κωδικό κλήσης «ΦΛΟΓΑ 1»), Γεώργιος Πορτοζούδης (Διοικητή της Υ.Ε.Μ.Π.Σ.), Στέφανος Κολοκούρης (Διοικητή της 1ης Ε.Μ.Α.Κ.), Ιωάννης Σταμούλης (Διοικητή της Π. Υ Πειραιά στην οποία ανήκε η υπηρεσία της λειτουργίας πλωτών μέσων) Χρήστος Παπαζαφείρης (Γενικού Αστυνομικού Διευθυντή της Γ.Α.Δ.Α.), Κωνσταντίνος Βουτσελάς (Διευθυντή της Διεύθυνσης Αστυνομίας Βορειοανατολικής Αττικής), Ανάργυρος Μπακαλώνης (Διευθυντή της Διεύθυνσης Τροχαίας Αγίας Παρασκευής), Χαράλαμπος Συρογιάννης (Υποδιοικητή της «Ε.Μ.Σ.Α.» – πρώην «Υ.Ε.Μ.Ε.Α.»), Ιωάννης Καπάκης (Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας), Ειρήνη Δούρου (Περιφερειάρχη Αττικής), Ιωάννα Τσούπρα (Περιφερειακής Συμβούλου της Περιφέρειας Αττικής – Εντεταλμένης σε θέματα Πολιτικής Προστασίας), Ηλίας Ψινάκης (Δημάρχου του Δήμου Μαραθώνος), Βάϊος Θανασιάς (Αντιδημάρχου Δικτύων και Καθημερινότητας του Δήμου Μαραθώνος), Ευάγγελος Μπουρνούς (Δημάρχου του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου), Αντώνιος Παλπατζής (Αντιδημάρχου Πολιτικής Προστασίας κ.λ.π. του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου), Δημήτριος – Στέργιος Καψάλης (Δημάρχου του Δήμου Πεντέλης) και Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος.
Αντίθετα, ο εισαγγελέας ζητεί να μη γίνει κατηγορία για το Διαμαντή Πομάκη συγκυβερνήτη του συντονιστικού ελικοπτέρου.
Τα στοιχεία που βάρυναν στην κρίση του εισαγγελέα
Σημαντικές καθυστερήσεις, οι οποίες τελικά απέβησαν, μοιραίες διαπιστώνει ο εισαγγελικός λειτουργός τόσο στο χρόνο αναγγελίας της πυρκαγιάς στην πυροσβεστική υπηρεσία όσο και στο χρόνο που δόθηκε η εντολή για γενική επιφυλακή.
«Ο χρόνος έναρξης της πυρκαγιάς προσδιορίστηκε από στις 16:15 έως τις 16:30, β) ο χρόνος, που καταγράφηκε η πυρκαγιά σε κάμερα ασφαλείας οικίας της περιοχής, ήταν στις 16:35 και γ) η αναγγελία του περιστατικού στο 199 Σ.Ε.Κ.Υ.Π.Σ./Ε.Σ.Κ.Ε. έγινε στις 16:41, ήτοι είχε ήδη παρέλθει χρόνος (μεταξύ 26 και 11 λεπτών) από την ώρα εκδήλωσης της πυρκαγιάς μέχρι την ώρα αναγγελίας της στο Πυροσβεστικό Σώμα», αναφέρει ο εισαγγελέας.
Παράλληλα, στην πρόταση τονίζεται πως υπήρξε καθυστέρηση μίας ώρας στον χρόνο που δόθηκε η εντολή για γενική επιφυλακή των δυνάμεων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Συγκεκριμένα υπογραμμίζει: «Στις 17:30, μετά την έναρξη της πυρκαγιάς στην περιοχή Νταού Πεντέλης, διατάχθηκε από το Ε.Σ.Κ.Ε. γενική επιφυλακή για την δύναμη όλων των Υπηρεσιών του Π.Σ., πλην όμως η ως άνω ενέργεια ήταν απρόσφορη, καθώς είχε ήδη παρέλθει μία τουλάχιστον ώρα από την εκδήλωση της πυρκαγιάς».
Μη διάθεση των εναέριων και επίγειων δυνάμεων
Παρά την κρισιμότητα της κατάστασης, ο εισαγγελέας εντοπίζει στην πρόταση του συγκεκριμένες παραλείψεις όπως το ότι έμεινε επιχειρησιακά ανεκμετάλλευτη η
νεοσύστατη υπηρεσία με τα Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (ΣμηΕΑ – drones) ενώ «η χρήση τους θα μπορούσε να παράσχει στο Ε.Σ.Κ.Ε. απευθείας εικόνες από τον τόπο της πυρκαγιάς, καθώς και σημαντικές πληροφορίες (σε πραγματικό χρόνο) για την συμπεριφορά της πυρκαγιάς, τον τρόπο εξάπλωσής της και άλλα δεδομένα, που θα συνέβαλαν στην λήψη ορθών επιχειρησιακά αποφάσεων».
Στην περιοχή επιχειρούσαν μόνο 13 πυροσβεστικά οχήματα, επισημαίνει ακόμη ο εισαγγελέας αναφέροντας ότι «από την ώρα αναγγελίας της πυρκαγιάς (16:41) μέχρι και 18:20, όταν δηλαδή το μέτωπο της πυρκαγιάς πέρασε σε διάφορα σημεία την Λ. Μαραθώνος με κατεύθυνση προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, ο συνολικός αριθμός των πυροσβεστικών υδροφόρων οχημάτων του Π.Σ., που επιχειρούσαν στην περιοχή, ήταν μόνο δεκατρία (13), χωρίς μάλιστα να υπάρξει παρέμβαση των πυροσβεστικών δυνάμεων στον οικισμό Μάτι. Όπως μάλιστα προκύπτει από τα GPS των οχημάτων, το πρώτο υδροφόρο πυροσβεστικό όχημα στην Λ. Μαραθώνος και πιο συγκεκριμένα στο ύψος του συνοικισμού της Αγίας Βαρβάρας Ραφήνας αφίχθη στις 18:44, ενώ ένα άλλο πυροσβεστικό όχημα αφίχθη στην διασταύρωση Λ. Μαραθώνος και Φλέμινγκ στις 19:09, όταν πλέον ήταν πολύ αργά, διότι ήδη το πύρινο μέτωπο είχε περάσει την Λ. Μαραθώνος και εξαπλωνόταν ανεξέλεγκτα προς το Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι».
Ταυτόχρονα, όπως έχει προκύψει τα πρώτα 20 κρίσιμα λεπτά της πυρκαγιάς στο Μάτι επιχειρούσε μόνο ένα ελικόπτερο βαρέως τύπου Ericson.
Δεν υπήρχε συντονισμός
Ο εισαγγελέας διαπίστωσε ακόμη έλλειψη χειριστών τηλεφωνητών, έλλειψη συνεννόησης αξιωματικών και έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των κέντρων.
«Κατόπιν κλήσεων στο 199 από πολίτες, οι οποίοι ανέφεραν σοβαρά και κρίσιμα περιστατικά για ανθρώπους, που κινδύνευε η ζωή τους από την εξελισσόμενη πυρκαγιά στους οικισμούς Νέος Βουτζάς, Μάτι και Κόκκινο Λιμανάκι, στις περισσότερες περιπτώσεις, αντί να προωθηθούν πυροσβεστικές δυνάμεις στις συγκεκριμένες διευθύνεις των κινδυνευόντων ατόμων για την διάσωσή τους, οι τηλεφωνητές – χειριστές του 199 δεν ενήργησαν προς διάσωση των ατόμων που κινδύνευαν από την πυρκαγιά, αλλά διαβίβαζαν τα περιστατικά αυτά στις αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες αφενός δεν είχαν σχετική αρμοδιότητα, αφετέρου δεν διέθεταν γνώσεις και μέσα, για να προβούν σε διάσωση ατόμων από πυρκαγιά» αναφέρει ο εισαγγελέας και παραθέτει τρεις χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
«α) περίπτωση κατά την οποία άτομα, που βρίσκονταν εντός οικίας στην οδό Κουντουριώτη αρ. 27 στον Νέο Βουτζά και εξωτερικά αυτής καίγονταν τα πάντα, ακόμη και το αυτοκίνητό τους, επικοινωνούν με το «199», στις 18:13:45, αναφέροντας κατά λέξη: «Γύρω γύρω τώρα καίγονται όλα, θα έχουν καεί όλα εμείς, είμαστε μέσα, έχει πολύ καπνό … Χάλασε το αυτοκίνητό μας, κάηκε, τι λέτε τώρα;», και ο χειριστής – τηλεφωνητής του «199» απάντησε: «Σιγά σιγά προς την παραλία δεν μπορείτε να πάτε; Έχετε αυτοκίνητο;» και μία γυναίκα του απάντησε: «Όχι ρε παιδιά, αφού έχω μωρό δεκατριών μηνών και πώς θα αναπνεύσει λίγο, δεν ξέρω, κάντε κάτι». Ακολούθως, στις 18:15:36, ο χειριστής – τηλεφωνητής του «199», αντί να προβεί στην αποστολή δυνάμεων για την διάσωση των κινδυνευόντων στην ως άνω οικία, διαβιβάζει το συμβάν στο Κ.Ε.Π.Π. αναφέροντας: «Ο Δήμος δεν μπορεί να βάλει ένα αυτοκίνητο να βοηθήσει; τα δικά μας σβήνουν» και το Κ.Ε.Π.Π. απαντά: «Ναι παιδιά, όμως δεν γίνεται όλοι εσείς να παίρνετε μόνο το δικό μου τηλέφωνο … Έχει και δίπλα τρία τέσσερα εδώ πέρα» και συνεχίζοντας αναφέρει: «Αυτή η κυρία δεν γίνεται να πάρει τηλέφωνο το εκατό να πάει ένα περιπολικό; αυτά που είπε σε εσένα δεν μπορούσε να τα πει στο εκατό;»
β) Στην οδό Μυκόνου αρ. 41 στο Μάτι, όταν πολίτης ειδοποίησε, στις 18:57:03, το «199» για τον κίνδυνο που αντιμετώπιζαν τρεις γυναίκες στην ως άνω διεύθυνση, όπου εξωτερικά της οικίας καίγονταν τα δένδρα και ζήτησε βοήθεια για την διάσωση και μεταφορά τους σε ασφαλή περιοχή, του απάντησε ο τηλεφωνητής: «Ντάξει …, πάρα πολλά περιστατικά όμως που είναι έτσι αντίστοιχα με τα δικά σας και κατασκηνώσεις προσπαθούμε να εκκενώσουμε και γίνεται χαμός» και «Να σας πω, πάρτε και το εκατό την αστυνομία, αν μπορούν και αυτοί να κάνουν μεταφορά» και
γ) Τέλος, όταν κάποια γυναίκα – υπάλληλος του ξενοδοχείου με την επωνυμία «RAMADA» ζήτησε από το «199» την εκκένωσή του, επειδή καίγονταν τα αυτοκίνητα στον εξωτερικό χώρο στάθμευσης του ξενοδοχείου, ο χειριστής – τηλεφωνητής του «199» κάλεσε το Κ.Ε.Π.Π., για να διαβιβάσει στην Αστυνομία το περιστατικό».
Εκτροπή οχημάτων
Λάθη διαπιστώνει ο εισαγγελέας και στην κυκλοφοριακή διαχείριση στη Λεωφόρο Μαραθώνα, επισημαίνοντας πωςσε ορισμένες περιπτώσεις την έκαναν και ιδιώτες.
Το αποτέλεσμα «ήταν τελικά να εισέλθει μεγάλος αριθμός οχημάτων στο Μάτι, πλέον αυτών που ήδη υπήρχαν εκεί και κινούνταν ή ήταν σταθμευμένα και κινήθηκαν στην συνέχεια, όταν οι κάτοικοι προσπαθούσαν, υπό το κράτος του πανικού, να απομακρυνθούν από την περιοχή, ήτοι η κίνηση των οχημάτων γινόταν άτακτα, με συνέπεια να δημιουργηθεί κυκλοφοριακή συμφόρηση στους στενούς δρόμους και τελικά να εγκλωβιστούν τα οχήματα και οι επιβαίνοντες σε αυτά, σύμφωνα με τα προεκτιθέμενα».
Επιπλέον, κατά τον εισαγγελέα, «η αρμόδια Λιμενική Αρχή (Λιμεναρχείο Ραφήνας) δεν έδωσε εντολή στα πλοία της γραμμής, που κατέπλεαν από τις 17:30 και έπειτα, όταν δηλαδή η πυρκαγιά από τον οικισμό Νταού Πεντέλης ήταν οπωσδήποτε ορατή από τους καπνούς, να μην αποβιβαστούν οχήματα και επιβάτες στον λιμένα της Ραφήνας, αλλά στον πλησιέστερο λιμένα ή σε κάθε περίπτωση να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα, έτσι ώστε να κινηθούν όλα τα οχήματα και οι επιβάτες, ανεξάρτητα από τον προορισμό τους, υποχρεωτικά προς Αρτέμιδα».
Εκτενή αναφορά κάνει ο εισαγγελέας και στην πυρκαγιά που είχε ξεσπάσει την ίδια ημέρα στην Motor Oil, αναφέροντας πως στις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις έσπευσαν 10 πυροσβεστικά οχήματα και έγινε εκτροπή ελικοπτέρου που κατευθύνονταν προς την Πεντέλη, γεγονός που χαρακτηρίζεται ακόμη και από τον κατηγορούμενο σήμερα Βασίλη Ματθαιόπουλο (τότε υπαρχηγό της ΠΟΥ) «ολέθριο λάθος του αρχηγού κ. Τερζούδη».