Το φυτό του καφέ και ιδιαίτερα η δημοφιλής αραβική ποικιλία του απειλείται σοβαρά από την κλιματική αλλαγή, σε τέτοιο βαθμό που κινδυνεύει ακόμα και με εξαφάνιση έως το 2080, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα.
Η άνοδος της θερμοκρασίας και οι συνακόλουθες εποχικές αλλαγές είναι πιθανό ότι θα καταστήσουν μέσα τις επόμενες δεκαετίες ακατάλληλες σχεδόν όλες (το 99,7%) τις περιοχές του πλανήτη όπου σήμερα αναπτύσσεται το -ιδιαίτερα ευάλωτο στις μεταβολές του κλίματος- φυτό.
Ο καφές είναι το δεύτερο πιο εμπορεύσιμο προϊόν στον κόσμο μετά το πετρέλαιο, στηρίζοντας την οικονομία πολλών παραγωγών χωρών.
Παράγεται κυρίως σε τροπικές περιοχές, σε περίπου 70 χώρες, με συνολικές ετήσιες εξαγωγές πάνω από 15,5 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ στον τομέα του καφέ απασχολούνται πάνω από 26 εκατ. άνθρωποι διεθνώς.
Η πιθανολογούμενη εξαφάνισή του αραβικού καφέ θα αποτελέσει σοβαρό πλήγμα για αρκετές οικονομίες, αλλά και για τους ένθερμούς εραστές του ροφήματος, οι οποίοι υπολογίζεται ότι πίνουν πάνω από 500 δισεκατομμύρια φλιτζάνια καφέ κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο.
Αν και οι καλλιεργητές θα μπορούσαν να συνεχίσουν να καλλιεργούν τα δικά τους φυτά μέσω άρδευσης και τεχνητής μείωσης της θερμοκρασίας, δεν συμβαίνει το ίδιο με την άγρια ποικιλία του αραβικού καφέ (Coffea arabica), που έχει πολύ μεγαλύτερη γενετική ποικιλομορφία, η οποία είναι πολύτιμη προκειμένου οι φυτείες καφέ να μην υποκύψουν σε ασθένειες και παράσιτα.
Οι παραγωγοί θα πρέπει μελλοντικά να εντοπίσουν νέες τοποθεσίες για την καλλιέργεια καφέ, πολύ μακριά από τις γηγενείς περιοχές όπου αναπτύσσεται το φυτό, κυρίως στο Νότιο Σουδάν και στην Αιθιοπία (που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός καφέ στην Αφρική).
Οι ερευνητές του διάσημου Βασιλικού Βοτανικού Κήπου Κιου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “PLoS ONE”, αναφέρουν πως «το χειρότερο σενάριο είναι ότι η άγρια ποικιλία Arabica θα εξαφανιστεί έως το 2080 και αυτό θα έπρεπε να σημάνει συναγερμό για το πόσο ευάλωτο είναι το εν λόγω είδος».
H Arabica είναι ένα από τα δύο μόνο είδη που χρησιμοποιούνται διεθνώς για την παραγωγή καφέ και αποτελεί με διαφορά το πιο δημοφιλές, καθώς κατέχει περίπου το 70% της παγκόσμιας αγοράς. Το δεύτερο είδος (Robusta ή Coffea canephora) πίνεται πιο συχνά στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά επειδή περιέχει περισσότερη καφεϊνη από την Arabica, είναι λιγότερο διαδεδομένο παγκοσμίως.
Για πρώτη φορά, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μοντέλα ηλεκτρονικών υπολογιστών για να προβλέψουν τις μελλοντικές προοπτικές του αραβικού καφέ, ανάλογα με τρία διαφορετικά σενάρια κλιματικής αλλαγής.
Το καλύτερο σενάριο προβλέπει ότι τα δύο τρίτα (65%) των περιοχών παραγωγής της ποικιλίας Arabica θα έχουν γίνει ακατάλληλες έως το 2080, ενώ σε μερικές περιοχές όπως στο Σουδάν η εξαφάνιση του καφέ μπορεί να γίνει ορατή ήδη από την επόμενη δεκαετία.
Το καλύτερο σενάριο προβλέπει ότι τα δύο τρίτα (65%) των περιοχών παραγωγής της ποικιλίας Arabica θα έχουν γίνει ακατάλληλες έως το 2080, ενώ σε μερικές περιοχές όπως στο Σουδάν η εξαφάνιση του καφέ μπορεί να γίνει ορατή ήδη από την επόμενη δεκαετία.
Μάλιστα, σύμφωνα με τους βρετανούς ερευνητές, οι εκτιμήσεις τους είναι μάλλον συντηρητικές, επειδή δεν λαμβάνουν υπόψη άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως την εντεινόμενη αποψίλωση των δασών στα αφρικανικά υψίπεδα όπου καλλιεργείται ο καφές, ούτε την μείωση του πληθυσμού των πουλιών που εξαπλώνουν τους σπόρους του φυτού του καφέ.
Όμως, όπως δήλωσαν οι βοτανολόγοι, ακόμα κι αν η κλιματική αλλαγή τελικά δεν εξαφανίσει τελείως τον άγριο αραβικό καφέ, είναι πολύ πιθανό ότι θα επιδράσει αρνητικά στις αποδόσεις των καλλιεργειών του, αλλά και στη γεύση του – πράγμα πολύ δυσάρεστο για τους πολυπληθείς φανατικούς φίλους του.