Όπως προκύπτει από νέα έκθεση που δημοσίευσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), πολλές περιοχές της Ευρώπης αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα όσον αφορά τις συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα και όζοντος στην τροπόσφαιρα.
Ο αρμόδιος για το περιβάλλον επίτροπος Janez Potočnik επεσήμανε ότι η έκθεση υπενθυμίζει τη σημασία της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα για την υγεία των πολιτών της Ε.Ε, ενώ εξέφρασε την επιθυμία να ανακηρυχθεί το 2013, έτος του ατμοσφαιρικού αέρα εστιάζοντας τις προσπάθειες στην ενίσχυση της νομοθεσίας για την ποιότητά του.
Η εκτελεστική διευθύντρια του ΕΟΠ καθηγήτρια Jacqueline McGlade, από την πλευρά της, αναφέρθηκε με αφορμή την έκθεση, στις προσπάθειες που έγιναν από την Ε.Ε για τη μείωση των εκπομπών πολλών ρύπων την τελευταία 10ετία, επισημαίνοντας επιπλέον ότι: «Σε πολλές χώρες, οι συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών ρύπων εξακολουθούν να υπερβαίνουν τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία και συνιστώμενα όρια που έχουν οριστεί για την προστασία της υγείας των ευρωπαίων πολιτών. Είναι γεγονός ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση μειώνει το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου κατά δύο περίπου χρόνια στις πόλεις και τις περιφέρειες με τη μεγαλύτερη ρύπανση».
Στην έκθεση του ΕΟΠ για το 2012 σχετικά με την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην Ευρώπη εξετάζεται η έκθεση των πολιτών σε ατμοσφαιρικούς ρύπους και παρέχεται συνοπτική εικόνα της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα στην Ευρώπη. Η έκθεση έχει ως στόχο να υποστηρίξει την ανάπτυξη αποτελεσματικότερων πολιτικών για καθαρό αέρα.
Κυριότερα συμπεράσματα
• Τα αιωρούμενα σωματίδια αποτελούν τον σοβαρότερο κίνδυνο που παρουσιάζει για την υγεία η ατμοσφαιρική ρύπανση στην ΕΕ και οδηγούν σε πρόωρη θνησιμότητα. Η έκθεση εκτιμά ότι το 2010, το 21 % του αστικού πληθυσμού εκτέθηκε σε υψηλότερα επίπεδα συγκέντρωσης ΑΣ10 απ’ αυτά που προβλέπουν τα πλέον αυστηρά όρια ημερήσιας έκθεσης της ΕΕ, σκοπός των οποίων είναι η προστασία της υγείας. Έως και 30% του αστικού πληθυσμού εκτέθηκε σε επίπεδα συγκέντρωσης λεπτότερων ΑΣ2,5 υψηλότερα από τα (λιγότερο αυστηρά) ετήσια όρια της ΕΕ. Σύμφωνα με τα επίπεδα αναφοράς της ΠΟΥ, τα οποία είναι ακόμη αυστηρότερα από αυτά που επιβάλλει η νομοθεσία της ΕΕ, έως 81% και 95%, αντιστοίχως, των κατοίκων των αστικών κέντρων εκτέθηκαν σε συγκεντρώσεις ΑΣ που υπερβαίνουν τις τιμές αναφοράς που έχουν καθοριστεί για την προστασία της υγείας του ανθρώπου, και αυτό καταδεικνύει τον επείγοντα χαρακτήρα της επικείμενης επανεξέτασης της νομοθεσίας για τον ατμοσφαιρικό αέρα.
• Το όζον (O3) μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικά προβλήματα και να οδηγήσει σε πρόωρη θνησιμότητα. Το ποσοστό έκθεσης στις πόλεις είναι πολύ υψηλό. Το 97% των κατοίκων αστικών περιοχών της ΕΕ εκτέθηκε το 2010 σε συγκεντρώσεις O3 πάνω από το επίπεδο αναφοράς της ΠΟΥ. Ποσοστό 17% εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις πάνω από την τιμή-στόχο της ΕΕ για το O3. Το 2009, το 22% της καλλιεργήσιμης γης στην Ευρώπη εκτέθηκε σε επιβλαβείς συγκεντρώσεις O3, με συνέπεια τη μείωση της γεωργικής παραγωγής.
• Το διοξείδιο του αζώτου (NO2) αποτελεί σημαντική αιτία ευτροφισμού (υπερβολική ανάπτυξη φυτών και φυκιών στο νερό) και οξίνισης, και επίσης συμβάλλει στον σχηματισμό ΑΣ και O3. Το 2010, το 7% των Ευρωπαίων που ζουν σε πόλεις εκτέθηκαν σε επίπεδα NO2 που υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια της ΕΕ. Οι εθνικές εκπομπές οξειδίων του αζώτου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια εκπομπών που προβλέπονται στη νομοθεσία της ΕΕ και στις συμφωνίες των Ηνωμένων Εθνών.
• Το Βενζο(α)πυρένιο (BaP) είναι καρκινογόνο. Σημαντικό ποσοστό του αστικού πληθυσμού της ΕΕ (20-29% μεταξύ 2008 και 2010) εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν την τιμή στόχο της ΕΕ, η οποία πρέπει να επιτευχθεί μέχρι το 2013. Η αύξηση των εκπομπών BaP στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, είναι επομένως ανησυχητική.
• Όσον αφορά το διοξείδιο του θείου (SO2), επιτεύχθηκε μεγάλη πρόοδος: οι εκπομπές μειώθηκαν αισθητά τα τελευταία χρόνια, χάρη στη νομοθεσία της ΕΕ που απαιτεί τη χρήση τεχνολογίας καθαρισμού εκπομπών αλλά και καυσίμων με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε θείο. Το 2010 ήταν η πρώτη χρονιά που ο αστικός πληθυσμός της ΕΕ δεν εκτέθηκε σε συγκεντρώσεις SO2 πάνω από το ανώτατο όριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Οι συγκεντρώσεις μονοξειδίου του άνθρακα, βενζολίου και βαρέων μετάλλων (αρσενικό, κάδμιο, νικέλιο, μόλυβδος) στον ατμοσφαιρικό αέρα είναι γενικά χαμηλές, τοπικής κλίμακας και σποραδικές στην ΕΕ, με ελάχιστες υπερβάσεις των ορίων και των στόχων που καθορίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ.
Επόμενα βήματα
Τα τελευταία χρόνια, ο ΕΟΠ δημοσιεύει ετήσια στοιχεία σχετικά με τις εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων και τις υπερβάσεις των ανώτατων ορίων εκπομπών βάσει της οδηγίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών (NEC). Ο ΕΟΠ θα δημοσιεύσει σύντομα εκ των υστέρων ανάλυση του κατά πόσον έχουν επιτευχθεί, για το 2010, οι στόχοι της οδηγίας NEC για την υγεία και το περιβάλλον
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να επανεξετάσει τη νομοθεσία της ΕΕ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα σε διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στις πολιτικές για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης το 2013.
