Από την Φουκουσίμα μέχρι την καταστροφή της Κνωσού, ισχύει ο νόμος της φύσης αλλά και του ανθρώπου… Γιατί σημάδεψαν την ιστορία και τις ζωές μας οι μεγάλες φυσικές καταστροφές; Τι προειδοποιούσε πέτρινη στήλη στις ακτές της Ιαπωνίας; Απαντάει ο καθηγητής και πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών.
–Να υποθέσουμε ότι από εδώ και πέρα θα βλέπουμε ολοένα και πιο συχνές φυσικές καταστροφές;
Ακραία φυσικά φαινόμενα συνέβαιναν πάντα και θα εξακολουθήσουν να συμβαίνουν, είναι ο νόμος της φύσης. Οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις όμως, σε μερικές περιπτώσεις, εντείνουν την συχνότητα τους, όπως για παράδειγμα, ακραία πλημμυρικά φαινόμενα που οφείλονται στην υπερθέρμανση του πλανήτη.
-Αρα συμβάλλει και ο άνθρωπος σε αυτά τα ακραία φαινόμενα;
Ένα ακραίο φαινόμενο γίνεται καταστροφή μόνο λόγω της έλλειψης προετοιμασίας και ανθεκτικότητας των ανθρωπίνων κοινωνιών. Αν στην Ιαπωνία είχαν συνυπολογίσει το τσουνάμι του 866μχ στην ίδια περιοχή, θα ήταν πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι οι άνθρωποι. Μετά την καταστροφή στην Φουκουσίμα, βρέθηκε πέτρινη στήλη στα 33μ υψόμετρο – απόσταση περίπου 1χλμ από την θάλασσα- που είχε χαραχθεί μετά τον σεισμό του 866μχ που έγραφε – «μην χτίζετε τα σπίτια σας κάτω από εδώ».
–Η Παγκόσμια Ημέρα του ΟΗΕ έχει και συμβολικό χαρακτήρα. Μπορεί να μας διδάξει κάτι για τη συνέχεια;
H Διεθνής Ημέρα για την Μείωση των Καταστροφών (Ιnternation Day for Disaster Reduction) εστιάζεται φέτος στα κορίτσια και τις γυναίκες σαν την κινητήρια δύναμη της κοινωνικής ανάκαμψης. Γνωρίζουμε καλά ότι ακραία φυσικά φαινόμενα γίνονται καταστροφές μόνο σε συνδυασμό με την τρωτότητα των κοινωνιών που επηρεάζουν. Ο πιο σύγχρονος τρόπος αντιμετώπισης των καταστροφών δεν είναι να φτιάχνουμε ακριβές κατασκευές που προστατεύουν λίγους, αλλά εξετάζοντας με ολιστικό τρόπο την τρωτότητα της κοινωνίας.
–Το ίδιο δηλαδή συνέβαινε πάντα; Δεν λαμβάνονταν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας;
Οι προετοιμασίες δεν εστιάζονται μόνο σε κατασκευές και μέτρα έκτατης ανάγκης, αλλά και στις κοινωνικές δομές που επιτρέπουν γρήγορη ανάκαμψη από ένα ακραίο φαινόμενο. Η Κνωσός δεν καταστράφηκε από τσουνάμι μετά την έκρηξη της Σαντορίνης την εποχή του χαλκού (1628πχ). Hταν μια τρωτή κοινωνία, και ο πολιτισμός τους δεν ανέκαμψε από το σοκ του ηφαιστείου και της καταστροφής της Σαντορίνης.
-Και οι γυναίκες; Εχουν και οι φυσικές καταστροφές μέσα τους, έντονο, το κοινωνικό φαινόμενο;
Τα κορίτσια και οι γυναίκες, κατά κανόνα, επηρεάζονται δυσανάλογα με τον αριθμό τους από ακραία φαινόμενα, κυρίως στις χώρες του τρίτου κόσμου. Για παράδειγμα, στις Μαλβίδες, περίπου 70 % των θυμάτων του μεγα-τσουνάμι του 2004 ήταν γυναίκες, επειδή οι άντρες τις έκλεισαν στα σπίτια τους όταν ειδοποιήθηκαν ότι έρχεται τσουνάμι, και αυτοί βγήκαν έξω για να διερευνήσουν. Στις περισσότερες περιοχές του κόσμου, τα κορίτσια και οι γυναίκες είναι μοχλοί ανάκαμψης του κοινωνικού ιστού μετά από ακραίες καταστροφές, και σε αυτές αφιερώνεται η σημερινή ημέρα.
Δείτε το βίντεο:
