Με αφορμή την έκθεση των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος η Ειδική Γραμματέας του ΥΠΕΚΑ επιβεβαιώνει όσα κατά καιρούς έχουν πέσει στην αντίληψη όλων, ότι μπορεί να μην έχουμε βαριά βιομηχανία, όμως, «πληγώνουμε» το περιβάλλον με όποιο τρόπο μπορούμε…Φέτος η ετήσια έκθεση των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος αφορούσε τις χρονιές 2010 και 2011 και ήταν, σύμφωνα και με αίτημα της Ε.Ε στην διαχείριση αποβλήτων.
Υπάρχουν πρόστιμα για παράνομες χωματερές που συνεχίζουν να λειτουργούν;
Δεν έχουν επιβληθεί ακόμα, έχουμε πάρει διάφορες παρατάσεις κατά καιρούς, λαμβάνοντας υπόψη και την κατάσταση την οικονομική. Φοβάμαι ωστόσο ότι δεν θα τα αποφύγουμε, γιατί από ότι φάνηκε και ειδικά μόνο μέσα στο 2011, 100 περίπου έλεγχοι που έγιναν σε παράνομες χωματερές και σε ΧΥΤΑ της χώρας τα προβλήματα είναι αρκετά μεγάλα. Εκτός από κάποιες περιοχές που έχουν δείξει μια καλύτερη εικόνα, έχουν ενεργοποιηθεί και έχουν βάλει μπροστά την λειτουργία ΧΥΤΑ και οι δήμοι έχουν κλείσει τις χωματερές, ακριβώς όμως επειδή δεν έχει υλοποιηθεί ο περιφερειακός σχεδιασμός, ακόμα και να ολοκληρωθούν οι ΧΥΤΑ αναγκαστικά πολλοί δήμοι κάνοντας ότι δεν το ξέρουν συνεχίζουν να λειτουργούν παράνομα τις χωματερές, όπου καταλήγουν κάθε είδους απόβλητα, δυστυχώς δεν πάνε μόνο οικιακά, πάνε και βιομηχανικά απόβλητα και νοσοκομειακά απόβλητα.
Ακόμα και σε περιπτώσεις που κλείνουν οι ΧΑΔΑ, ανοίγουν γύρω τριγύρω 2, 3 ταυτόχρονα.
Αρα πολύ δουλειά για τους Επιθεωρητές, έτσι δεν είναι;
Πραγματικά έγινε αρκετή δουλειά από τους επιθεωρητές και προσπάθειες συμμόρφωσης. Όμως το πιο θλιβερό απ όλα είναι το γεγονός, κατά την προσωπική μου άποψη αλλά και των επιθεωρητών που το αναδεικνύουν, ότι ακόμα και οι χώροι οι ΧΥΤΑ που έχουν χρηματοδοτηθεί και έχουν αποφασιστεί να γίνουνε και εκτελούνται κάποιες εργασίες ο τρόπος που γίνονται αυτές οι εργασίες είναι απίστευτα πρόχειρος, τα προβλήματα είναι πάρα πολλά, αν δεν διορθωθούν, αν δεν γίνουν τεχνικές λύσεις που να διορθώσουν την κατάσταση θα είναι απαράδεκτη και πολύ πιο επικίνδυνη και από τις παράνομες χωματερές. Έχουμε 2,3 περιπτώσεις οι οποίες είναι πάρα πολύ κραυγαλέες.
Τι παράνομο για παράδειγμα έχει ένας ΧΥΤΑ ώστε να τον κάνει πιο επικίνδυνο από μια παράνομη χωματερή;
Παρά το γεγονός ότι έχουν εγκριθεί οι περιβαλλοντικοί όροι, υπάρχουν μελέτες κτλ, ξεκίνησε η κατασκευή και υπάρχουν μέσα στην έκθεση κάποιες περιγραφές, η κατασκευή, τελικά ήταν ατελέστατη με πάρα πολύ μεγάλες καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα και κει που βάζανε τις μονωτικές επιστρώσεις να κατασχιστούν και να ακυρωθούν πλήρως. Δεν έχουν προβλέψει για τα στραγγίδια τα οποία πάνε παντού στα ρέματα. Αν δείτε μέσα στην έκθεση των Επιθεωρητών υπήρχε και φωτογραφικό υλικό.
Ειδικά στο παράρτημα των φωτογραφιών τις βάλαμε επίτηδες γιατί είναι χαρακτηριστικό αυτό το παράδειγμα. Υπάρχουν φωτογραφίες που δείχνουν έναν ΧΥΤΑ που έχει χρηματοδοτηθεί από χρήματα της ΕΕ και εθνικούς πόρους, έχει πάρει συμπληρωματικά αρκετά υψηλά ποσά για να συμπληρώσει έργα τα οποία ήταν απαραίτητα να γίνουνε και δεν είναι αυτή την στιγμή ο ΧΥΤΑ συμβατός καθόλου με τις απαιτήσεις. Αυτό είναι ακόμα πιο θλιβερό, να συμβαίνει την στιγμή που πάμε να λύσουμε ένα πρόβλημα. Που και σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή των ΧΥΤΑ, πρόκειται για πεπερασμένη λύση γιατί εμείς 20 χρόνια μετά ερχόμαστε να φτιάξουμε αυτό που δεν κάνουνε πια στην Ευρώπη. Αντί να έχουμε προχωρήσει εδώ τα τελευταία 10 χρόνια την ανακύκλωση και την διαλογή που και εκεί έχουμε πάρα πολύ καθυστερήσει κάτι το οποίο έχει αναδείξει η έκθεση των επιθεωρητών με πάρα πολλά προβλήματα.
Δηλαδή;
Ακόμα και σε αδειοδοτημένους χώρους που γίνεται ανακύκλωση έχει εντοπιστεί, δυστυχώς ,να γίνεται και ανάμιξη με επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα. Είναι λοιπόν μια πληγή, ένα μείζον θέμα κατά τα δύο αυτά χρόνια που διενεργήσαμε ελέγχους συστηματικούς, στο βαθμό που ήταν δυνατό, γιατί, θα πρέπει να ξέρετε, εξακολουθεί να είναι υπό στελεχωμένη η υπηρεσία από το 2004 που συστάθηκε και συγκροτήθηκε. Ο ρυθμός των επιθεωρήσεων ανά έτος που φτάνουν τους 200 με 250 ελέγχους για τους 30 ανθρώπους σε όλη την Ελλάδα θεωρώ ότι είναι άθλος και πρόκειται για επιθεωρήσεις σε βάθος. Πολλές γίνονται και δεύτερη φορά για να διαπιστώσουν οι επιθεωρητές εάν έχει συμμορφωθεί μια επιχείρηση, γιατί αυτό που είναι βασικός στόχος των ελέγχων είναι η συμμόρφωση, δεν είναι τόσο το πρόστιμο ή η τιμωρία, είναι η συμμόρφωση.
Όταν μιλάτε για πρόστιμα για τι ακριβώς, ποσά μιλάμε;
Πρόστιμα έχουν επιβληθεί 5.000.000 ευρώ το 2010 και γύρω στα 3.500.000 το 2011. Τα στοιχεία αυτά δεν έχουν μπει στην έκθεση γιατί υπήρχε μία καθυστέρηση στην υπογραφή των προστίμων από τον υπουργό, από την στιγμή που είχαμε στείλει την έκθεση δεν είχαν υπογραφεί και δεν τα είχαμε αναφέρει.
Σε ποιο βαθμό έχουν πληρωθεί τα πρόστιμα;
Τώρα στο αν έχουν πληρωθεί όλα τα ποσά δυστυχώς δεν μπορούν οι επιθεωρητές να το παρακολουθήσουν γιατί ξέρετε υπάρχουν και οι προσφυγές που κάνουν οι ελεγχόμενοι στα δικαστήρια, κατά της απόφασης επιβολής προστίμου και άρα για να οριστικοποιηθεί ένα πρόστιμο πρέπει να ολοκληρωθεί και το δικαστήριο. Άρα σύμφωνα με την νομοθεσία καταρχήν πληρώνεται ένα ποσοστό που πρέπει να είναι το 1/3 του συνολικού ποσού, εάν δεν υπάρξουν δικαστήρια, πληρώνεται και το υπόλοιπο, αν ωστόσο υπάρξουν ασφαλιστικά μέτρα ή προσφυγές πρέπει να ολοκληρώσει το έργο της η δικαιοσύνη και μετά θα πληρώσουν το υπόλοιπο αν και εφόσον παραμείνουν οι παραβάσεις.
Έχει θωρακιστεί ο θεσμός του Επιθεωρητή, μετά από τόσα χρόνια λειτουργίας;
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που αναφέρεται και μέσα στην έκθεση, σαν πρόβλημα, σαν εμπόδιο είναι ότι μη έχοντας ισχυρή νομική υποστήριξη, η δημόσια διοίκηση γενικά δεν έχει, ακόμα περισσότερο οι επιθεωρητές που βρίσκονται σε καθημερινή βάση ως μάρτυρες υπεράσπισης του δημοσίου και των προστίμων που έχουν επιβληθεί, νομική υποστήριξη. Αυτό είναι λοιπόν εις βάρος του δημόσιου συμφέροντος. Αυτό που βγαίνει σαν συμπέρασμα είναι ότι το ίδιο το κράτος, η ίδια η πολιτεία δεν έχει μηχανισμούς υποστήριξης της δουλειάς της, των προστίμων, των κυρώσεων με αποτέλεσμα σε ένα δικαστήριο όπου οι δικαστές γνωρίζουν μόνο τις γενικότερες διατάξεις, πάρα πολλές φορές πέφτουν σε παγίδες και από την στιγμή που δεν υπάρχει αντίλογος με έναν άλλο δικηγόρο του δημοσίου, που να στηρίξει νομικά με τον ίδιο τρόπο δηλαδή που μιλάει ο αντίδικος, πολλές φορές πολλά από τα πρόστιμα εκπίπτουν. Ένα όμως θετικό είναι ότι από τα μέσα του 2010 τα πρόστιμα δεν χάνονται αλλά πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο.
Οι αρμοδιότητες των επιθεωρητών είναι ίδιες με αυτές που απέκτησαν όταν ξεκίνησε ο θεσμός και οι έλεγχοι;
Οι επιθεωρητές με τον νόμο, για την ποινική προστασία του περιβάλλοντος, έχουν αποκτήσει και προανακριτικές πλέον αρμοδιότητες. Αυτό λοιπόν κάνει πολύ πιο αποτελεσματικό το έργο τους γιατί μπορούν να επιβάλλουν ακόμα και το «αυτόφωρο», με την συνδρομή της αστυνομίας περιβάλλοντος που έχει δημιουργηθεί και αυτό είναι επίσης σημαντικό για να μην χάνονται υποθέσεις. Μέχρι τώρα δεν μπορούσανε να σταματήσουν, για παράδειγμα, ένα φορτηγό για αυτόφωρη διαδικασία, αλλά έπρεπε να είναι σε σύστημα παρακολούθησης μέρες όπως το κάνανε μαζί με την αστυνομία για να πιάσουνε το παράνομο φορτηγό που κάνει την παράνομη μετακίνηση αποβλήτων. Αυτό καθυστερούσε και πολλές φορές δεν μπορούσανε να κάνουν και την ταυτοποίηση, από που προέρχεται το φορτηγό, ποια είναι η βιομηχανία, που πάει το φορτίο κτλ. Σήμερα γίνεται πιο αποτελεσματικός ο ρόλος τους αφού υπάρχει μια πολύ καλή συνεργασία με την αστυνομία περιβάλλοντος.