Ήταν αναμφίβολα ένα από τα χειρότερα debate στην ιστορία των… debate. Ο Ντόναλντ Τραμπ και η Χίλαρι Κλίντον ήταν σαν δυο μεσόκοπα μέλη τοπικού συλλόγου που, προκειμένου να περάσει το δικό τους, δεν διστάζουν να ξεκατινιαστούν μπροστά σε φίλους και γνωστούς.
Το πρώτο debate ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ την 8η Νοεμβρίου μπορεί να έβγαλε νικήτρια την Χίλαρι αλλά αυτό ήταν, λίγο έως πολύ, αναμενόμενο. Όμως αυτά τα 90 λεπτά που κράτησε η τηλεοπτική μονομαχία των δυο υποψηφίων οι Αμερικανοί δεν έγιναν σοφότεροι. Τα επόμενα δυο θα γίνουν στις 9 και στις 19 Οκτωβρίου.
Πολιτικός λόγος δεν ακούστηκε και οι δυο υποψήφιοι περιορίστηκαν στο να κάνει ο ένας στον άλλον προσωπικές επιθέσεις. Όλοι περίμεναν επίσης να δείξει σημάδια αδυναμίας η Κλίντον λόγω των προβλημάτων με την υγεία της, αλλά αυτός που έδειξε να κουράζεται στο τέλος ήταν ο Τραμπ. Αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι σε όλη την διάρκεια του debate ρουφούσε τη μύτη του! Η Κλίντον ήταν πιο ψύχραιμη, πιο συγκρατημένη. Ο Τραμπ ήταν αυτός που όλοι “αγαπήσαμε”. Χωρίς άλλη εξήγηση. Και ίσως το αποκορύφωμα του “Τραμπισμού” ήταν όταν ο υποψήφιος των ρεπουμπλικάνων καμάρωσε όταν είπε ότι είναι έξυπνος που δεν πληρώνει φόρους.
Ο οικοδεσπότης του πρώτου debate ανάμεσα σε Χίλαρι Κλίντον και Ντόναλντ Τραμπ, ο Λέστερ Χολτ, δυσκολεύτηκε αρκετά να βάλει τους δυο υποψηφίους σε μια σειρά. Και οι δυο πετάγονταν συνεχώς, από το ένα θέμα πήγαιναν στο άλλο και δεν τηρούσαν τους χρόνους (σ.σ. είχαν από δυο λεπτά ο καθένας για να απαντήσουν).
Θα αποδειχθεί η πρώτη τηλεοπτική (από τις συνολικά τρεις που θα γίνουν) των δυο υποψηφίων για την προεδρία στις αμερικανικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου ικανή να πείσει τους Αμερικανούς ψηφοφόρους να επιλέξουν ποιόν θέλουν στον Λευκό Οίκο; Άγνωστο για την ώρα. Το σίγουρο είναι πως κανείς δεν έγινε σοφότερος.
Είδαν δυο ανθρώπους κατώτερους του αναμενομένου, να τσακώνονται, να ανταλλάσσουν αιχμές και “καρφιά” και επί της ουσίας να μη λένε τίποτα. Αμφότεροι διέκοπταν συνεχώς ο ένας τον άλλο. Κι αν ο διάλογος είναι πάντα ευπρόσδεκτος σε ένα debate, αυτό που είδαμε δεν ήταν ακριβώς διάλογος.
Με χαμόγελο μπήκαν στην αίθουσα και οι δυο. Και ντυμένοι (σε συνδυασμό) στα χρώματα της αστερόεσσας. Κόκκινο σύνολο η Χίλαρι Κλίντον, σκούρο κοστούμι με έντονη μπλε γραβάτα ο Τραμπ. Αφού αντάλλαξαν χειραψία, πάντα με το χαμόγελο στα χείλη, πήραν τις θέσεις τους και ο Λέστερ Χολτ έκανε την πρώτη ερώτηση. Η αβρότητα περίσσευε στην αρχή. «Ντόναλντ, χαίρομαι που είμαι μαζί σου» είπε η Χίλαρι.
Η υποψήφια των Δημοκρατικών αποκαλούσε τον Τραμπ με το μικρό του όνομα, εκείνος επέλεξε μια πιο… θεσμική προσέγγιση, αποκαλώντας την «υπουργό». Αλλά η αβρότητα τελείωσε εκεί. Παρόντες στην πρώτη σειρά η Μελάνια Τραμπ, σύζυγος του Ντόναλντ Τραμπ μαζί με τα τέσσερα ενήλικα παιδιά του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων αλλά και ο Μπιλ Κλίντον με την κόρη του Τσέλσι.
Η αρχή έγινε με την οικονομία. Η Κλίντον χαρακτήρισε τις λύσεις που προτείνει ο Τραμπ υπεραπλουστευτικές και τον αντίπαλό της να την κατηγορεί ότι το σχέδιό της για την οικονομία είναι «όλο λόγια» και δεν έχει καμιά πιθανότητα να επιτύχει. Και αφού αλληλοκατηγορήθηκαν για ψέματα και διαστρεβλώσεις, τόσο η Χίλαρι Κλίντον όσο και ο Ντόναλντ Τραμπ κάλεσαν τους ψηφοφόρους να μπουν στα… site τους για να ενημερωθούν. Το γιατί να γίνει debate αφού όλα τα έχουν στα site τους, είναι άλλο θέμα.
«Έχω μια αίσθηση ότι θα κατηγορηθώ για τα πάντα μέχρι το τέλος της βραδιάς», αστειεύτηκε η Χίλαρι Κλίντον. «Γιατί όχι;», ήταν η αντίδραση του Τραμπ. Η πρώτη γκάφα ήρθε από τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων, που υποστήριξε ότι ο πατέρας του του έδωσε τη δεκαετία του ’70 ένα μικροποσό για να ξεκινήσει τις επιχειρήσεις του. Μόνο που το «μικροποσό» ήταν 14 εκατ. δολάρια. Ψίχουλα…
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου της βόρειας Αμερικής, η NAFTA, έχει πολλά και σοβαρά ελαττώματα και πρόσθεσε πως η Κλίντον θα όφειλε να τα είχε αντιμετωπίσει η ίδια εδώ και χρόνια. «Το κάνεις αυτό επί 30 χρόνια, γιατί μόλις άρχισες να σκέφτεσαι λύσεις τώρα;» είπε, απευθυνόμενος στην υποψήφια των Δημοκρατικών. Και επί της ουσίας την κατηγόρησε πως αν και βρίσκεται στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ εδώ και τρεις δεκαετίες, δεν έχει να επιδείξει έργο και για ελάχιστα μπορεί να είναι υπερήφανη.
«Θα ανακτήσω τις θέσεις εργασίας μας, εσύ δεν μπορείς να το κάνεις» είπε επίσης ο Τραμπ, χαρακτηρίζοντας το οικονομικό σχέδιο της Κλίντον «όλο λόγια, καθόλου ουσία, ακούγεται ωραίο αλλά δεν πρόκειται να φέρει αποτέλεσμα ποτέ». Κάπου εκεί η Χίλαρι θυμήθηκε τον Μπιλ, λέγοντας πως κατά τη θητεία του συζύγου της στο Λευκό Οίκο, οι δουλειές… άνοιξαν.
Ο Τραμπ επιτέθηκε στην Κλίντον για την πολιτική της όσον αφορά το εμπόριο και προέβλεψε ότι θα εγκρίνει μια εμπορική συμφωνία με κράτη της Ασίας παρότι έχει πει το αντίθετο στην προεκλογική της εκστρατεία. «Ήσουν εντελώς υπέρ της, μετά άκουσες τι έλεγα, πόσο άσχημη είναι, και τότε είπες “δεν μπορώ να κερδίσω σε αυτόν τον διάλογο”, αλλά αν νικήσεις, θα την εγκρίνεις», είπε. «Ντόναλντ, ξέρω πως ζεις στη δική σου πραγματικότητα, αλλά δεν είναι αυτά τα γεγονότα» ήταν η απάντηση της Κλίντον. Αυτό κι αν ήταν πολιτικό επιχείρημα.
Ο Τραμπ χλεύασε το γεγονός ότι στο site της εκστρατείας της Κλίντον περιγράφεται το πώς θα αντιμετωπίσει το Ισλαμικό Κράτος. «Τουλάχιστον εγώ έχω ένα σχέδιο», του απάντησε εκείνη. Ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικάνων κατηγόρησε, ξανά, τόσο την Κλίντον όσο και τον Ομπάμα, πως με την πολιτική των τελευταίων χρόνων, όχι μόνο δεν αντιμετώπισαν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά το γιγάντωσαν. Από τον Τραμπ τα… άκουσε και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) που σύμφωνα με τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία «δεν κάνει τη δουλειά της και διαδραματίζει έναν πολύ πολιτικό ρόλο».
Τα πνεύματα άναψαν όταν η συζήτηση ήρθε στη δημοσιοποίηση της περιουσιακής και φορολογικής κατάστασης του Τραμπ. «Όταν θα δώσει στη δημοσιότητα τα 33.000 e-mail που διέγραψε, θα δώσω κι εγώ τα φορολογικά μου και θα αποκαλύψω πόσους φόρους πληρώνω, παρά το γεγονός πως οι δικηγόροι μου, μου λένε να μην το κάνω» είπε ο Τραμπ. Είπε επίσης πως τελεί υπό φορολογικό έλεγχο επί σχεδόν 15 χρόνια και του έχει γίνει «τρόπος ζωής σχεδόν».
Donald Trump: “I’m smart” for not paying taxes https://t.co/88CwOaHVqD #DebateNight pic.twitter.com/yWSln22Axm
— CNN (@CNN) September 27, 2016
Και εδώ ήρθε η πρώτη «είδηση» της βραδιάς: η Χίλαρι Κλίντον παραδέχτηκε το σκάνδαλο, αποδίδοντάς το όμως σε λανθασμένη απόφαση. «Δεν ήταν λάθος, έγινε επίτηδες» πετάχτηκε ο Τραμπ ενώ η Χίλαρι απαντούσε.
Η Κλίντον κατηγόρησε τον Τραμπ πως για άλλη μια φορά παλινωδεί και αναφέρθηκε στα δημοσιεύματα πως ο μεγιστάνας του real estate οφείλει εκατομμύρια στη Wall Street και σε ξένες τράπεζες, λέγοντας πως μάλλον ο Τραμπ δεν θέλει οι Αμερικανοί να γνωρίζουν πόσα λίγα κατέβαλε σε φόρους. Τον κατηγόρησε επίσης ότι δεν έχει πληρώσει πρώην συνεργάτες του ή ανθρώπους με τους οποίους έκανε δουλειές. Ο Τραμπ δεν το αρνήθηκε «μάλλον δεν θα έκαναν καλή δουλειά» είπε.
«Πρέπει να υπάρχει κάτι αληθινά σημαντικό, αν όχι τρομερό, που προσπαθεί να κρύψει», υποστήριξε η υποψήφια των Δημοκρατικών αναφερόμενη στη φορολογική δήλωση του Τραμπ και συμπλήρωσε πως δεν πιστεύει ότι θα τη δώσει ποτέ στη δημοσιότητα. Αν και συνεχίζοντας πρόσθεσε πως ίσως τελικά αυτό που έχει να κρύψει ο Τραμπ είναι πως δεν έχει κανένα σχέδιο.
Η ατάκα που τους άφησε όλους άφωνους και εκστομίστηκε από τον Τράμπ ήταν όταν η Χίλαρι είπε ότι σε έλεγχο που του έγινε από τις αρχές για να πάρει μια άδεια καζίνο προέκυψε ότι δεν είχε πληρώσει καθόλου φόρους για να εισπράξει την εξής απάντηση: «Αυτό με κάνει έξυπνο».
Τα αίματα άναψαν και για τα μάτια του Μπαράκ Ομπάμα. Για το πιστοποιητικό γέννησης του προέδρου των ΗΠΑ, για την ακρίβεια. Εδώ και χρόνια ο Τραμπ αρνούνταν να δεχτεί ότι ο Ομπάμα έχει γεννηθεί στη Χαβάη, άρα είναι γηγενής και είχε δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα. Μέχρι πρόσφατα, που τελικά… το παραδέχτηκε.
Όταν λοιπόν ο Χολτ έθεσε το θέμα στον Τραμπ, επανάλαβε ότι το όλο θέμα είχε ξεκινήσει από τον επικεφαλής της καμπάνιας της Χίλαρι Κλίντον το 2008 (σ.σ. όταν η νυν υποψήφια μαχόταν τον Ομπάμα για το χρίσμα των Δημοκρατικών). Και η Κλίντον δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Και ρατσιστή τον είπε και πως δεν νοικιάζει τα σπίτια του σε μαύρους και πως στην αρχή της σταδιοδρομίας του του είχε κάνει δυο φορές μήνυση το υπουργείο Δικαιοσύνης. Τον κατηγόρησε και ως σεξιστή, ως έναν άνθρωπο που αποκαλεί τις γυναίκες γουρούνια και έχει δηλώσει πως η εγκυμοσύνη είναι… δυσκολία για τους εργοδότες. Ο Τραμπ το αρνήθηκε, αλλά το έχει πει…
«Άρχισε την πολιτική του δράση βασιζόμενος σε ένα ρατσιστικό ψέμα, ότι ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της χώρας μας δεν είναι Αμερικανός πολίτης. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη για αυτό. Αλλά επέμενε. Επέμενε επί χρόνια και χρόνια», είπε η Χίλαρι Κλίντον.
«Κανένας δεν έθετε το ζήτημα πιεστικά, κανένας δεν νοιαζόταν (…). Ήμουν ο μόνος που τον ανάγκασε να παρουσιάσει το πιστοποιητικό γέννησής του και νομίζω έκανα καλή δουλειά», είπε από την πλευρά του ο Τραμπ. Που κατά τη διάρκεια του debate έκανε και άνοιγμα προς τους αφροαμερικανούς και τους ισπανόφωνους ψηφοφόρους.
Η σημαντικότερη από τις προσωπικές επιθέσεις ήταν αυτή που έκανε ο Τραμπ στην Κλίντον. Αφενός αναφέρθηκε, εμμέσως, στις φήμες για προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει. «Όταν εσύ αποφάσισες να μείνεις σπίτι σου, εγώ έκανα προεκλογικές συγκεντρώσεις και συναντούσα κόσμο», είπε, αναφερόμενος ουσιαστικά στο διάστημα μετά την 11η Σεπτεμβρίου (όταν η Κλίντον κατέρρευσε λόγω πνευμονίας), με την υποψήφια των Δημοκρατικών να αναγκάζεται να μείνει στο σπίτι της για μερικές μέρες. «Έμεινα στο σπίτι μου γιατί προετοιμαζόμουν για αυτό το debate. Προετοιμαζόμουν για να γίνω πρόεδρος» του απάντησε η Κλίντον.
Hillary Clinton: “I prepared to be President, and I think that’s a good thing” https://t.co/2T4nQNLwzd #DebateNight https://t.co/i5wSDRShsB
— CNN (@CNN) September 27, 2016
Ακολούθησε η δεύτερη επίθεση, με τον Τραμπ να επαναλαμβάνει πως η Χίλαρι δεν έχει το σθένος για να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ. Ενώ εκείνος το έχει. Και έχει, είπε, την ψυχραιμία (!) και τον χαρακτήρα για να γίνει πρόεδρος. «Αυτή δεν έχει την ενέργεια (…) Για να είσαι πρόεδρος της χώρας αυτής, χρειάζεσαι μια εντυπωσιακή ενέργεια», είπε ο Τραμπ. Κι εκείνη, σύμφωνα με τον Τραμπ, όχι μόνο δεν έχει σθένος αλλά και η εμπειρία της είναι «κακη εμπειρία». Η απάντηση της Κλίντον ήταν άμεση: «Όταν θα έχει ταξιδέψει σε 112 χώρες και διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία, μια εκεχειρία, την απελευθέρωση διαφωνούντων (…) ή ακόμη θα έχει περάσει 11 ώρες να καταθέτει ενώπιον μιας επιτροπής του Κογκρέσου, θα μπορεί να μου μιλά για σθένος».
Politically correct ήταν η απάντηση της Κλίντον όταν το θέμα έφτασε στην αστυνομική βία με την υποψήφια των Δημοκρατικών να ερωτάται αν οι αστυνομικοί είναι προκατειλημμένοι με τους αφροαμερικανούς πολίτες και την Κλίντον να απαντά: «Όλοι είμαστε με πολλά πράγματα». Ζήτησε ξανά να υπάρξει αλλαγή στο νόμο για την οπλοκατοχή (κάτι που απέτυχε να κάνει ο Ομπάμα) και παραδέχτηκε πως υπάρχουν φυλετικές διαφορές στις ΗΠΑ.
«Η φυλή μας καθορίζει που μένουμε, που πάμε σχολείο» είπε η Κλίντον και ζήτησε οι αστυνομικοί να έχουν καλύτερη εκπαίδευση, όλοι να υπηρετούν το νόμο και επιτέλους να μην μπορούν να έχουν όπλα στα χέρια τους εκείνοι που δεν πρέπει. Από την πλευρά του, ο Τραμπ απάντησε πως χρειάζεται law and order (όχι η σειρά). Και εδώ έκανε το άνοιγμα σε αφροαμερικανούς και ισπανόφωνους ψηφοφόρους, οι οποίοι «ζουν σε μια κόλαση. Πρέπει να σταματήσουμε τη βία και να φέρουμε πίσω το νόμο και την τάξη (law and order). Σχεδόν 4.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στο Σικάγο (σ.σ. πόλη όπου ήταν γερουσιαστής ο Ομπάμα) από τότε που ανέλαβε ο Ομπάμα. Υπάρχουν συμμορίες στους δρόμους, κυρίως παράνομοι μετανάστες (σιγά μη και δεν τους ανέφερε) και σε πολλές περιπτώσεις η αστυνομία φοβάται να δράσει».
Η Κλίντον δεν έκρυψε ότι ο Τραμπ δεν είναι ικανός να γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ και να πάρει στα χέρια του τα πυρηνικά της χώρας, ειδικά όταν προκαλείται από ένα tweet ή απειλεί να… ανατινάξει τους Ιρανούς μετά από κάποιο επεισόδιο. Ο Τραμπ κατηγόρησε την Κλίντον και για μαύρη προπαγάνδα εναντίον του, για την οποία, είπε, ξόδεψε εκατομμύρια δολάρια. Την κατηγόρησε επίσης ότι η φήμη πως στήριξε τον πόλεμο στο Ιράκ ξεκίνησε από… εκείνη!
Το debate έκλεισε με τους δυο υποψηφίους να απαντούν στην ερώτηση: θα αναγνωρίσετε το αποτέλεσμα και θα στηρίξετε τον νικητή; Η Κλίτον είπε πως πιστεύει στη Δημοκρατία και ζήτησε από τους Αμερικανούς να πάνε να ψηφίσουν «σαν το μέλλον τους να εξαρτάται από αυτό”. Ο Τραμπ ήταν πιο ξεκάθαρος: «Αν νικήσει, θα τη στηρίξω ανεπιφύλακτα». Και μετά απ’ αυτό, οι δυο τους “φόρεσαν” ξανά τα χαμόγελά τους, αντάλλαξαν χειραψία και έδωσαν νέο ραντεβού για τις 9 Οκτωβρίου.
ΔΕΙΤΕ ΟΛΟ ΤΟ DEBATE
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163