Ιός της γρίπης μεταδίδεται από τα πουλιά στις φώκιες

Ο ιός θεωρείται δυνητική απειλή να μεταδοθεί τους ανθρώπους, οι οποίοι ποτέ πριν δεν έχουν εκτεθεί σε αυτόν. Γι’ αυτό τέθηκε υπό παρακολούθηση, αν και είναι ακόμα νωρίς να πει κανείς αν όντως ο ιός θα μπορούσε μελλοντικά να μολύνει τους ανθρώπους και πόσο σοβαρά.

 

Οι επιστήμονες πάντως δεν αποκλείουν ότι ο ιός Η3Ν8 μπορεί να αποτελεί το πρώτο σημάδι μιας νέας ομάδας ιών της γρίπης, που έχουν τη δυνατότητα να μετακινούνται ανάμεσα στα διαφορετικά είδη και άρα να καταλήξουν να μολύνουν ανώτερα θηλαστικά, όπως ο άνθρωπος. Η ανακάλυψη ότι ένας ιός «πήδησε» από τα πουλιά στις φώκιες και στη συνέχεια η μία φώκια μόλυνε την άλλη, μάλλον ξάφνιασε τους επιστήμονες, δείχνοντας ότι η απειλή μιας μελλοντικής πανδημίας μπορεί να προέλθει από απρόσμενες πηγές, γεγονός που, όπως είπαν, δικαιολογεί μεγάλη και συνεχή ετοιμότητα.

 

Ελάχιστες φορές ως τώρα έχουν καταγραφεί ασθένειες γρίπης στις φώκιες και, όσο μπορούν να ξέρουν οι επιστήμονες, σε αυτές πάντα η μόλυνση προήλθε από πουλιά, ενώ ο ιός δεν εξαπλώθηκε μεταξύ των θηλαστικών. Ο συγκεκριμένος ιός Η3Ν8, που ποτέ έως τώρα δεν είχε μολύνει φώκιες, είναι γνωστό μετά το 1960 ότι έχει περάσει αρκετές φορές από τα πουλιά σε διάφορα άλλα ζώα, όπως σκύλους και άλογα.

 

Οι ερευνητές, που παρουσίασαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό “mBio” της Αμερικανικής Εταιρίας Μικροβιολογίας, με επικεφαλής τον Σίμον Άντονι της Σχολής Δημόσιας Υγείας του πανεπιστημίου Κολούμπια, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», για πρώτη φορά βρήκαν ξαφνικά, τον Σεπτέμβριο του 2011, σοβαρά άρρωστες φώκιες σε διάφορα σημεία της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ (Νιού Χαμσάϊρ, Μασαχουσέτη κ.α.). Μέσα στο επόμενο τρίμηνο ανακαλύφθηκαν συνολικά 162 νεκρές ή ετοιμοθάνατες φώκιες, οι περισσότερες πολύ νεαρής ηλικίας (κάτω των έξι μηνών).

 

Οι αναλύσεις που ακολούθησαν, οδήγησαν στην ανίχνευση ενός νέου παθογόνου στελέχους Η3Ν8 της γρίπης των πτηνών, που είχε καταφέρει να μεταπηδήσει από τα πουλιά στις φώκιες. Το γεγονός ότι οι φώκιες δεν είναι ψάρια αλλά θηλαστικά όπως ο άνθρωπος, αποτελεί πηγή αυξημένης ανησυχίας, με το σκεπτικό ότι ο ιός θα μπορούσε να μολύνει πιο εύκολα και άλλα θηλαστικά.

 

Η γενετική ανάλυση έδειξε ότι το συγκεκριμένο στέλεχος Η3Ν8 της γρίπης προέρχεται από ένα άλλο στέλεχος που κυκλοφορούσε στα βορειαμερικανικά πουλιά από το 2002 και, κάποια στιγμή, έκανε το «πέρασμα» στις φώκιες, όταν απέκτησε την ικανότητα να «προσδένεται» στην αναπνευστική οδό των θαλάσσιων θηλαστικών. Μάλιστα μία από τις συνολικά 37 μεταλλάξεις που εντοπίστηκαν, του επιτρέπει να «στοχεύει» μια πρωτεΐνη που υπάρχει και στους ανθρώπινους πνεύμονες.

 

Οι μεταλλάξεις αυτές δείχνουν ότι δυνητικά ο ιός θα μπορούσε να αποκτήσει σημαντική ικανότητα μετάδοσης και μόλυνσης, αν και θα χρειαστούν περαιτέρω έρευνες για να διαπιστωθεί κατά πόσο αυτό συμβαίνει.

 

Με δεδομένη όμως την προϊστορία της εξάπλωσης άλλων στελεχών της γρίπης των πτηνών στους ανθρώπους -με πιο γνωστές τις περιπτώσεις των ιών Η1Ν1 και Η5Ν1 (που ονομάστηκε «γρίπη των χοίρων» αλλά προερχόταν από τα πουλιά)- οι επιστήμονες δεν αποκλείουν ότι ο νέος ιός Η3Ν8 θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για τη δημόσια υγεία.

 

Ο καθηγητής επιδημιολογίας του πανεπιστημίου Κολούμπια Ίαν Λίπκιν επισήμανε ότι ο εν λόγω ιός Η3Ν8 αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα ιών που απειλούν τον άνθρωπο, προερχόμενοι από ζώα, όπως γενικότερα οι διάφοροι άλλοι ιοί της γρίπης, ο ιός HIV του AIDS, ο ιός SARS, ο ιός του Δυτικού Νείλου κ.α. Μία επιδημία είτε στα άγρια είτε στα εξημερωμένα ζώα μπορεί να εξελιχθεί σε απειλή και για τους ανθρώπους, ακόμα και με τη μορφή πανδημίας.

 

Τέσσερις φορές κατά τον προηγούμενο αιώνα εμφανίστηκε ένα νέο στέλεχος της γρίπης που μπόρεσε να εξαπλωθεί με ταχύτητα μεταξύ των ανθρώπων. Η χειρότερη πανδημία ήταν το 1918, όταν πέθαναν περίπου 50 εκατ. άνθρωποι σε διάφορες χώρες, πολλοί περισσότεροι από τα θύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου που μαινόταν την ίδια εποχή.

 

Σε όλες τις περιπτώσεις πανδημίας τα στελέχη της ανθρώπινης γρίπης είχαν προέλθει από ζώα και κυρίως πουλιά. Κατά καιρούς ένα στέλεχος γρίπης μεταδίδεται από ένα πουλί σε κάποιο θηλαστικό, πολύ σπάνια όμως ο ιός εξαπλώνεται μετά από το ένα θηλαστικό στο άλλο (χοίρους, σκύλους, άλογα κ.α.). Αν και όταν αυτό συμβεί, μετά από ορισμένες αναγκαίες μεταλλάξεις στο γενετικό υλικό του ιού, αποτελεί πλέον αιτία μεγάλης ανησυχίας για τους ανθρώπους. Οι επιστήμονες φοβούνται ότι, όπως συχνά έχει ήδη συμβεί με τους χοίρους, διαφορετικά στελέχη ιών θα μπορούσαν να μολύνουν ταυτόχρονα μία φώκια, από όπου ίσως προκύψει ένα νέο υβριδικό στέλεχος ιού της γρίπης ικανό να εξαπλώνεται και στους ανθρώπους μελλοντικά.