Τα πάντα έχουν αλλάξει στο Αφγανιστάν μετά την επικράτηση των Ταλιμπάν στην χώρα με τον φόβο και την αβεβαιότητα να κυριαρχούν.
Στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ο τρόμος των κατοίκων της Καμπούλ μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν είναι παντού. Αλλά σε άλλες πόλεις και στην ύπαιθρο του Αφγανιστάν, η ανησυχία αναμειγνύεται με την ανακούφιση ότι η ειρήνη επιτέλους επέστρεψε, έπειτα από σαράντα χρόνια πολέμου.
Ο κόσμος παρακολούθησε με φρίκη τους ισλαμιστές αντάρτες να καταλαμβάνουν την αφγανική πρωτεύουσα. Τώρα, ο φόβος είναι η προοπτική εγκαθίδρυσης του φονταμενταλιστικού και βάρβαρου καθεστώτος, με το οποίο κυβερνήθηκε η χώρα από το 1996 έως το 2001, όταν είχαν καταλάβει και πάλι την εξουσία.
Αλλά, για πολλούς Αφγανούς, μακριά από την οπτική της Καμπούλ, ο θρίαμβος των Ταλιμπάν, που προσπαθούν να παρουσιάσουν ένα μετριοπαθέστερο πρόσωπο προς τα έξω, σημαίνει κατ΄αρχάς το τέλος ενός εικοσαετούς καταστροφικού πολέμου.
«Οι άνθρωποι είναι πολύ ευχαριστημένοι, διότι δεν υπάρχουν πια συγκρούσεις (…) Λένε ότι θα μπορούν να ξαναεργασθούν και να μετακινηθούν μέσα στο Αφγανιστάν χωρίς διαφθορά, βόμβες ή νάρκες», δηλώνει ένας δημοσιογράφος της πόλης Λάσκαρ Γκαχ, στο νότιο Αφγανιστάν, ο οποίος δεν κατονομάζεται για λόγους ασφαλείας.
Ομως, ο ίδιος γνωρίζει ότι η ζωή του θα αλλάξει ριζικά.
Ηδη προσκλήθηκε από εκπρόσωπο των Ταλιμπάν να πηγαίνει στο γραφείο του κάθε φορά που σχεδιάζει ένα ρεπορτάζ, για να εξηγεί περί τίνος θα πρόκειται και να λαμβάνει την άδεια.
Εργαζόμενος στο πανεπιστήμιο του Λάσκαρ Γκαχ εκλήθη επίσης από τοπικό αξιωματούχο των Ταλιμπάν για να τον πληροφορήσει για τις προετοιμασίες του επόμενου εξαμήνου και για να του εξηγήσει τι θα περιλαμβάνει η ύλη (!).
«Συνειδητοποίησα ότι δεν ξέρουν αυτά τα πράγματα, είναι πράγματι καινούργια γι΄αυτούς. Ρωτάνε τι διδάσκουμε; (…) Αφού είναι χωριάτες!».
Ξυρίστηκε στον κουρέα μπροστά σε Ταλιμπάν
«Οι άνθρωποι που δεν ανήκουν σε κανένα στρατόπεδο δεν θέλουν παρά να δουλέψουν (…) για να ταΐσουν τα παιδιά τους», λέει ο πανεπιστημιακός.
Περιγράφει μία πόλη ρημαγμένη από τις συγκρούσεις, όπου όλες οι γυναίκες, ακόμη και οι έφηβες, φορούν πλέον την μπούρκα.
Αλλά η μπούρκα δεν είναι εφεύρεση των Ταλιμπάν. Είναι μία παραδοσιακή φορεσιά που φοριέται από την πλειονότητα των γυναικών στο πολύ συντηρητικό νότιο Αφγανιστάν. Οχι μόνο στην ύπαιθρο, αλλά και στις πόλεις.
Οι Ταλιμπάν δεν έχουν ακόμη επιβάλει κανέναν κανόνα, λέει ο πανεπιστημιακός, που «ξυρίστηκε στον κουρέα μπροστά σε Ταλιμπάν». Αλλά οι γυναίκες «φοβούνται ότι θα τους συμβεί κάτι» και παίρνουν τα μέτρα τους.
Μία μαία του Λάσκαρ Γκαχ, εργαζόμενη σε διεθνή μη κυβερνητική οργάνωση, θα ήθελε να συνεχίσει την δουλειά της. Αλλά προς το παρόν, ο εργοδότης της την εμποδίζει για προληπτικούς λόγους. «Δεν είμαι ικανοποιημένη, διότι έχω ανάγκη τα χρήματα», λέει.
Οι Ταλιμπάν δεν έχουν σχηματίσει κυβέρνηση και δεν έχουν θεσπίσει νόμους που θα ισχύουν σε όλη την επικράτεια. Οι κανόνες διαφέρουν από την μία περιοχή στην άλλη και εξαρτώνται από την καλή θέληση των νέων αρχών.
Στην Κουντούζ του βορειοανατολικού Αφγανιστάν, μία περιοχή όπου κατά παράδοσιν έχουν μικρότερη επιρροή, οι Ταλιμπάν άρχισαν να καταρτίζουν ένα πλέγμα κανόνων, χωρίς να είναι γνωστό αν είναι δικής τους τοπικής πρωτοβουλίας και εμπνεύσεως ή έρχεται από υψηλότερα κλιμάκια.
Διαχωρισμός ανδρών και γυναικών
Στην Κουντούζ, η μουσική έχει απαγορευθεί και οι γυναίκες δεν μπορούν πλέον να εργάζονται μαζί με τους άνδρες. Παραμένοντας «ρεαλιστές», οι Ταλιμπάν κάνουν κάποιες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, για τις γυναίκες που εργάζονται ως γιατροί και έχουν άδεια να φροντίζουν άνδρες, λέει ένας διευθυντής σχολείου.
«Τα κορίτσια και οι νεαρές γυναίκες μπορούν να σπουδάζουν», αλλά οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι γένους θηλυκού. Η μπούρκα, ωστόσο, δεν είναι ακόμη υποχρεωτική και οι γυναίκες «μπορούν να πηγαίνουν στην πόλη για να κάνουν τα ψώνια τους στην αγορά, να επισκεφθούν ένα νοσοκομείο, χωρίς την συνοδεία άνδρα».
Εργαζόμενος σε μη κυβερνητική οργάνωση λέει: «Εγινε μία συνάντηση ανάμεσα στους (τοπικούς) Ταλιμπάν και ΜΚΟ και είπαν ότι οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να εργάζονται μέχρι να λάβουν οδηγίες από την ηγεσία τους».
Στην Χεράτ , πρωτεύουσα του δυτικού Αφγανιστάν κοντά στην ιρανική μεθόριο, μία κοσμοπολίτικη και επηρεασμένη από την περσική κουλτούρα πόλη, άνδρες και γυναίκες περπατούσαν μαζί στα πάρκα το βράδυ. Οχι πια.
Εργαζόμενη στο τοπικό πανεπιστήμιο, ανήσυχη για το επαγγελματικό της μέλλον, λέει ότι στο εξής πρέπει να εργάζεται «χωρίς άνδρες».
«Προς το παρόν, δεν ξέρουμε τίποτε», λέει μία αθλήτρια στην Χεράτ. «Δεν έχω κάνει προπόνηση και δεν έχω πάει στην δουλειά μου εδώ και δύο εβδομάδες. Το μόνο που κάνω είναι ότι κάθομαι σπίτι μου».
Στην Κανταχάρ, την άλλη μεγάλη πόλη του αφγανικού νότου, ο ιδιοκτήτης ενός καφέ έχει κρατήσει ανοικτή την επιχείρησή του.
«Οι Ταλιμπάν δεν μας έχουν δημιουργήσει προς το παρόν κανένα πρόβλημα. Δεν έχουν έρθει. Αλλά ούτε και πελάτες έρχονται…».
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163