Η πολυαναμενόμενη πρόταση του Μπόρις Τζόνσον για το Brexit κατατέθηκε στην Κομισιόν, αλλά κάθε άλλο παρά δεδομένη θεωρείται η συμφωνία μεταξύ των δυο πλευρών. Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ εμφανίζεται επιφυλακτικός και το Brexit χωρίς συμφωνία παραμένει το επικρατέστερο σενάριο.
Ο Μπόρις Τζόνσον, στην πρότασή του για το Brexit έχει αφαιρέσει το λεγόμενο backstop, την ασφαλιστική δικλείδα για την αποφυγή συνόρων στην Ιρλανδία που προέβλεπε παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην τελωνειακή ένωση.
Στη συνοδευτική επιστολή του προς τον πρόεδρο της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνερ, ο πρωθυπουργός της Βρετανίας χαρακτηρίζει το backstop ως «γέφυρα προς το πουθενά», τονίζοντας ότι «πρέπει να βρεθεί ένας νέος δρόμος προς τα εμπρός». Αναγνωρίζει πως οι 15 μέρες έως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 17 Οκτωβρίου, είναι πολύς λίγος χρόνος, αλλά τονίζει πως άλλοι ηγέτες στο παρελθόν έχουν αντιμετωπίσει «δυσκολότερα προβλήματα».
Η αντιπρόταση Τζόνσον βασίζεται σε πέντε στοιχεία, με πρώτο την «ύψιστη προτεραιότητα» σεβασμού της ειρηνευτικής συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής. Από εκεί και πέρα, η πρόταση που κατατέθηκε προβλέπει ειδικό καθεστώς για τη Βόρεια Ιρλανδία.
Η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον προτείνει τη συνέχιση υπαγωγής της Βόρειας Ιρλανδίας στους κανόνες της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς τόσο για αγροτικά όσο και για βιομηχανικά προϊόντα, κάτι που δημιουργεί κανονιστικά σύνορα, δηλαδή ελέγχους προέλευσης, ποιότητας, μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου.
Αυτή η ενιαία ιρλανδική αγορά για τα προϊόντα θα πρέπει να έχει την προηγούμενη έγκριση της τοπικής κυβέρνησης και εθνοσυνέλευσης της Βόρειας Ιρλανδίας, αρχικά κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου που λήγει στο τέλος του 2020 και στη συνέχεια κάθε τέσσερα χρόνια. Ο Τζόνσον το χαρακτηρίζει «θεμελιώδες για τη δημοκρατία».
Η εναλλακτική επιλογή για την κυβέρνηση της Βόρειας Ιρλανδίας θα είναι η προσχώρηση της περιοχής στο νέο κανονιστικό πλαίσιο που θα έχει θεσπίσει το Ηνωμένο Βασίλειο και το οποίο θα διαφοροποιείται από τους κανόνες της ενιαίας αγοράς.
Αντίθετα, ο Μπόρις Τζόνσον προτείνει την έξοδο ολόκληρου του Ηνωμένου Βασιλείου από την τελωνειακή ένωση και την υπαγωγή της Βόρειας Ιρλανδίας στο τελωνειακό σύστημα του υπόλοιπου Ηνωμένου Βασιλείου. «Ο έλεγχος της εμπορικής πολιτικής είναι θεμελιώδης στο μελλοντικό μας όραμα», σημειώνει ο Βρετανός πρωθυπουργός στην επιστολή του προς την Κομισιόν.
Κατά τον Τζόνσον, αυτό συνεπάγεται διενέργεια τελωνειακών ελέγχων στα προϊόντα που διακινούνται μεταξύ βορρά και νότου της Ιρλανδίας. Σημειώνει όμως ότι τα όποια τελωνειακά έγγραφα θα μπορούν να υποβάλλονται ηλεκτρονικά και οι όποιοι έλεγχοι θα απαιτούνται θα μπορούν να γίνονται στις εγκαταστάσεις των εμπόρων που εμπλέκονται στη συναλλαγή ή σε αλλά σημεία της αλυσίδας προμηθειών, δηλαδή μακριά από τα σύνορα.
Ο Μπόρις Τζόνσον κλείνει την επιστολή του προς τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ με την ευχή οι προτάσεις του να αποτελέσουν «βάση για γρήγορες διαπραγματεύσεις προς μια λύση», ώστε μαζί με τις απαραίτητες αλλαγές στην Πολιτική Διακήρυξη που θα παραπέμπουν προς την επίτευξη μιας μελλοντικής συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ να επιτρέψουν ένα ομαλό Brexit στις 31 Οκτωβρίου.
Οι προτάσεις Τζόνσον έχουν, επί της αρχής, τη στήριξη του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) της Βόρειας Ιρλανδίας, παρά την πρόβλεψη για πιθανή παραμονή στην ενιαία αγορά, καθώς την τελική απόφαση θα λαμβάνουν οι βορειοϊρλανδικές αρχές.
Επιφυλακτικός έως… απορριπτικός Γιούνκερ
Η πρώτη αντίδραση από πλευράς Κομισιόν στις προτάσεις Τζόνσον δεν ήταν και η… θερμότερη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει τη νέα βρετανική πρόταση. Τζόνσον και Γιούνκερ μίλησαν και στο τηλέφωνο την Τετάρτη (02.10.2019), όπως ανακοίνωσε η Κομισιόν.
Αφού, κατά την ανακοίνωση, ο Γιούνκερ καλωσόρισε την αποφασιστικότητα του Μπόρις Τζόνσον να προωθήσει τις νέες συνομιλίες πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και αναγνώρισε τη θετική πρόοδο για την πλήρη κανονιστική ευθυγράμμιση για όλα τα αγαθά και τον έλεγχο των εμπορευμάτων που εισάγονται στη Βόρεια Ιρλανδία από τη Μεγάλη Βρετανία, του τόνισε και τα… κενά που έχει η πρότασή του.
Στην ανακοίνωση της Κομισιόν γίνεται λόγος για «προβληματικά σημεία που θα χρειαστούν περαιτέρω εργασίες τις προσεχείς ημέρες», ιδίως όσον αφορά τη «διακυβέρνηση του συστήματος ασφαλείας». «Πρέπει να διατηρηθεί η λεπτή ισορροπία που έχει επιφέρει η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής», τονίζει η Επιτροπή. Άλλο ένα αγκάθι είναι και οι ουσιαστικοί τελωνειακοί κανόνες.
Ο Γιούνκερ, πάντα σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε η Κομισιόν, τόνισε τον Βρετανό πρωθυπουργό ότι “πρέπει να έχουμε μια νομικά επιχειρησιακή λύση που να ανταποκρίνεται σε όλους τους στόχους του backstop: να αποφευχθεί ένα σκληρό σύνορo, να διατηρηθεί η συνεργασία βορρά – νότου και η οικονομία του συνόλου της νήσου και να προστατευθεί η ενιαία αγορά της ΕΕ και η θέση της Ιρλανδίας σε αυτήν“.
