Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Τουρκία και η ενδεχόμενη νίκη του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την επόμενη ημέρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που την τελευταία πενταετία πέρασαν από… σαράντα κύματα.
Από την σοβαρή κρίση στο προσφυγικό και τα επεισόδια στον Έβρο την Άνοιξη του 2020 μέχρι το “Μητσοτάκης γιοκ” και το μπαράζ ακραία προκλητικών δηλώσεων το δεύτερο εξάμηνο του 2022, αλλά και τον φονικό σεισμό στη γειτονική χώρα τον Φεβρουάριο του 2023 που αποτέλεσε αφορμή για να έρθουν και πάλι κοντά Ελλάδα και Τουρκία… το newsit.gr σάς παρουσιάζει τις ημερομηνίες “κλειδιά” στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, από την επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το 2018 μέχρι σήμερα.
14 Αυγούστου 2018: Η απελευθέρωση των Ελλήνων στρατιωτικών
Δύο μήνες μετά τη νίκη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις τουρκικές εκλογές, το τουρκικό δικαστήριο αποφάνθηκε στις 14 Αυγούστου 2018 για την απελευθέρωση του Ανθυπολοχαγού Άγγελου Μητρετώδη και του Λοχία Δημήτρη Κούκλατζη, ύστερα από 167 ημέρες που κρατούνταν στις φυλακές της Αδριανούπολης. Οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί είχαν συλληφθεί την 1η Μαρτίου 2018 στα σύνορα του Έβρου, κατηγορούμενοι για κατασκοπεία.
Φεβρουάριος – Απρίλιος 2020: Η κρίση στο προσφυγικό και τα επεισόδια στον Έβρο
Τα επεισόδια στον Έβρο άρχισαν στις 28 Φεβρουαρίου 2020, όταν η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι σε αντίδραση για τον θάνατο 33 Τούρκων στρατιωτών στο Ιντλίμπ, προχωράει μονομερώς στο άνοιγμα των συνόρων της προς την Ελλάδα για να περάσουν οι πρόσφυγες και μετανάστες που επιδιώκουν να φτάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεκάδες χιλιάδες έφτασαν στα ελληνοτουρκικά σύνορα κατά μήκος του ποταμού Έβρου. Η διακίνηση έγινε μέσω λευκών λεωφορείων και ταξί, σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και υπό την πίεση της Στρατοχωροφυλακής στην Αδριανούπολη.
Ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, σε δηλώσεις του παρακίνησε πρόσφυγες και μετανάστες να μεταβούν στην Ελλάδα μέσω του ποταμού Έβρου, λέγοντας τα εξής: “Αυτό είναι μόνο η αρχή. Σε κάποια μέρη (του Έβρου) η στάθμη από τη βροχή έπεσε στα 40 με 45 εκατοστά. Αυτό τι σημαίνει; Ότι με τα πόδια σας εύκολα μπορείτε να περάσετε. Ο Μητσοτάκης δεν έχει την ικανότητα να τους συγκρατήσει στα σύνορα. Να δείτε τι έχει να γίνει μετά. Δεν είναι μόνο ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα, αλλά και τι θα γίνει μετά”.
Η προσπάθεια διάρρηξης του φράγματος με τούρκικο τεθωρακισμένο αυτοκίνητο ευρωπαϊκής προέλευσης δεν επέφερε το ποθητό αποτέλεσμα. Οι ελληνικές αστυνομικές δυνάμεις με την βοήθεια των πολιτών, αλλά και του Στρατού, κατάφεραν με πυροσβεστήρες, φωταγωγία, μεγάφωνα καθώς και με την επισκευή του φράχτη να εμποδίσουν την άτακτη – πλην υποκινούμενη – εισβολή.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τελικά έκλεισε τα σύνορα λόγω κορονοϊού.
Στις 3 Μαρτίου έφτασε στην περιοχή του Έβρου η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι, οι οποίοι στήριξαν πλήρως την Ελλάδα και την προσπάθειά της να αναχαιτίσει τις προσπάθειες παράνομης εισόδου από το τουρκικό έδαφος.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε δήλωσή της ανέφερε ότι “οι ελληνικές ανησυχίες είναι δικές μας ανησυχίες, τα ελληνικά σύνορα είναι ευρωπαϊκά σύνορα. Δηλώνουμε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη προς την Ελλάδα. Εμπιστευόμαστε την κυβέρνησή σας και για τον επιπλέον λόγο ότι αν και έχετε ένα πολύ σημαντικό έργο επιδοκιμάζουμε το ότι λειτουργείτε σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο”.
Αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι “οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Ελλάδας να εφαρμόζει τους δικούς της νόμους πάνω στα σύνορα της. Καλούμε και τις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, καθώς αυτή η κατάσταση εξελίσσεται στα ελληνοτουρκικά σύνορα”.
Αύγουστος 2020: Παραβιάσεις της ελληνικής υφαλοκρηπίδας από το Oruc Reis
Το Oruc Reis είναι γνωστό στην ελληνική κοινή γνώμη από την περίοδο Αυγούστου – Νοεμβρίου 2020. Αρχικά, ξεκίνησε σε μια απόσταση σχεδόν 200 ναυτικά μίλια από το Καστελλόριζο κινούμενο, με βάση διαδοχικές NAVTEX προς βορρά. Στα τέλη Οκτωβρίου του 2020 έφθασε να κινείται ακόμα και 6 ναυτικά μίλια από τη Ρόδο και το Καστελόριζο, σε μια επιχείρηση που εξελίχθηκε σε πόλεμο νεύρων. Με τις NAVTEX 1024/20, 1062/20, 1085/20, 1093/20, 1262/20 και 1314/20 το Oruc Reis άρχισε να κινείται σε μια πορεία από νότο προς βορρά, στα ανατολικά του 28ου μεσημβρινού (ο οποίος νοητά τέμνει τη Ρόδο περίπου στο μέσον) με το τελικό σκέλος των ερευνών να πραγματοποιείται σε απόσταση αναπνοής από τα παράλια των ελληνικών νησιών Ρόδου και Καστελλόριζου. Υπενθυμίζεται ότι βασική αιτία απόπλου του Oruc Reis -σύμφωνα με την Τουρκία- ήταν η συμφωνία τμηματικής οριοθέτησης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) Ελλάδας και Αιγύπτου στις αρχές Αυγούστου, κίνηση η οποία μέχρι και σήμερα αποτελεί το Νο1 ελληνικό επιχείρημα κατά του Τουρκολιβυκού μνημονίου.
24 Ιουλίου 2020: Η πρώτη προσευχή στην Αγιά Σοφιά μετά τη μετατροπή της σε τζαμί
Στις 10 Ιουλίου 2020, το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τουρκίας αποφάσισε υπέρ της δυνατότητας μετατροπής της Αγιά Σοφιάς σε τέμενος. Αμέσως μετά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε τη σχετική απόφαση. Σε διάγγελμά του, προανήγγειλε ότι η πρώτη μουσουλμανική προσευχή θα πραγματοποιηθεί στις 24 Ιουλίου, όπως και έγινε, παρουσία του Τούρκου προέδρου.
Ιούλιος 2021: Καμπάνια “Turkaegean”
Τον Ιούλιο του 2021, το τουρκικό υπουργείο Τουρισμού άρχισε να προωθεί μία προκλητική καμπάνια με τίτλο “Turkaegean”, δηλαδή τουρκικό Αιγαίο.
“Το Αιγαίο είναι το σκηνικό μιας τουριστικής σύγκρουσης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Η Τουρκία ξεκίνησε μια προώθηση με το όνομα «TurkAegean» για να προσελκύσει περισσότερους τουρίστες στο Αιγαίο. Δεν άργησαν οι αντιδράσεις από την Ελλάδα που βλέπει το Αιγαίο ως δική της περιοχή στον τουρισμό. Η Τουρκία ετοιμάζεται να επεκτείνει τη διαφημιστική της παρουσία”, ανέφερε τότε σε σχετικό άρθρο της η εφημερίδα “Hurriyet”.
Μιλώντας για τη συγκεκριμένη καμπάνια, ο Τούρκος υφυπουργός Τουρισμού, είχε δηλώσει ότι επειδή η Ελλάδα βλέπει το Αιγαίο ως δική της περιοχή, έτσι αποφάσισε και η Άγκυρα να προωθήσει αυτό σύνθημα “Turkaegean” προβάλλοντας και σχετικά βίντεο, για να δείξει ότι το Αιγαίο δεν είναι μόνο ελληνικό, αλλά μια περιοχή που είναι και της Τουρκίας.
13 Μαρτίου 2022: Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη
Ήταν 1 το μεσημέρι της 13ης Μαρτίου 2022, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έφτασε στην προεδρική κατοικία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Κωνσταντινούπολη, ύστερα από την πρόσκληση για γεύμα που έλαβε από τον πρόεδρο της Τουρκίας, με αφορμή την επίσκεψη του στο Φανάρι.
Αναφερόμενος στη συνάντηση του με τον Ερντογάν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε μεταξύ άλλων στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο πως “έγινε σε καλό κλίμα. Ελπίζω ότι συμφωνήσαμε ότι αντιμετωπίζουμε τόσες προκλήσεις ως ανθρωπότητα αλλά και ως δύο χώρες σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αυτή την εποχή, που είναι πιο σημαντικό να εστιάζουμε σε αυτά που μας ενώνουν και λιγότερο σε αυτά που μας χωρίζουν. (…) Πιστεύω ότι βάλαμε τα θεμέλια για τη βελτίωση των σχέσεων μας και κυρίως για να συνεργαστούμε στα μεγάλα ζητήματα τα οποία αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε τεράστιες προκλήσεις“.
Κυβερνητικές πηγές σημείωσαν τότε, ότι -ύστερα από πολύ καιρό- οι δύο ηγέτες επανέλαβαν τις πάγιες θέσεις των δύο πλευρών στα διμερή ζητήματα, ωστόσο, οι τόνοι από την τουρκική πλευρά ήταν ηπιότεροι συγκριτικά με τη ρητορική, που υιοθετεί η Άγκυρα τους τελευταίους μήνες.
23 Μαΐου 2022: “Μητσοτάκης γιοκ”
Η ιστορική ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Κογκρέσο στις 17 Μαΐου 2023, έκανε… μπαρούτι τον Ερντογάν, ο οποίος έξι ημέρες αργότερα, είπε την χαρακτηριστική ατάκα “Μητσοτάκης γιοκ”, κόβοντας κάθε δίαυλο επικοινωνίας με τον Έλληνα Πρωθυπουργό.
“Συναντηθήκανε μαζί του (σ.σ. με τον Μητσοτάκη), συμφωνήσαμε να μην βάλουμε τρίτους ανάμεσα μας. Παρόλα αυτά, την περασμένη εβδομάδα είχε ένα ταξίδι στην Αμερική. Στo Koγκρέσο έκανε ομιλία που είπε “όσα έπρεπε να πει” εναντίον της Τουρκίας. Επιπλέον, σχεδόν έκανε υποδείξεις και συστάσεις στις ΗΠΑ “μην πουλήσετε F-16 στην Τουρκία”. Εμείς φέτος σχεδιάζαμε τη Συνάντηση Στρατηγικής Συνεργασίας. Από εδώ και πέρα, για μένα δεν υπάρχει o Μητσοτάκης. Με τίποτα δεν δέχομαι να συναντηθώ μαζί του με αυτόν τον τρόπο. Διότι εμείς προχωράμε με πολιτικούς με προσωπικότητα και αξιοπρέπεια που τηρούν το λόγο τους», τόνισε χαρακτηριστικά ο Ερντογάν, ο οποίος… επανέλαβε το “Μητσοτάκης γιοκ” στις 28 Ιουνίου.
Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2022: “Θα έρθουμε ένα βράδυ ξαφνικά…”
Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2022, οι προκλητικές δηλώσεις από την κυβέρνηση της γειτονικής χώρας είχαν γίνει… καθημερινό φαινόμενο. Χαρακτηριστική η ατάκα του Ερντογάν στις 25 Αυγούστου, η οποία ενσωματώθηκε και στις μετέπειτα ομιλίες του: “Μπορεί να έρθουμε ένα βράδυ ξαφνικά. Μπορεί να έρθουμε οπουδήποτε”, ενώ στις 5 Σεπτεμβρίου, δήλωσε μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου πως “η Ελλάδα δεν είναι ισότιμη της Τουρκίας, ούτε πολιτικά, ούτε στρατιωτικά, ούτε οικονομικά. Για αυτό το λόγο, δεν μπορεί να είναι συνομιλητής μας“.
Στις 10 Σεπτεμβρίου, ο Πρωθυπουργός, κατά την ομιλία του στο πλαίσιο της ΔΕΘ, απάντησε στο “Μητσοτάκης γιοκ” του Τούρκου προέδρου: “Ας σταματήσουν οι γείτονες τα ανιστόρητα πυροτεχνήματα. Στις απειλές της Τουρκίας απαντάμε με το “ΟΧΙ” κ. Ερντογάν. Και για να μιλήσω στη γλώσσα σας… νταηλίκια γιοκ με την Ελλάδα“.
3 Νοεμβρίου 2022: “Ο πύραυλος Tayfun θα χτυπήσει την Αθήνα αν δεν κάτσετε ήρεμα”
Σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο “Al Haber”, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η εκτόξευση του πυραύλου Tayfun προκάλεσε “πανικό” στους Έλληνες καθώς και ότι “θα αυξηθεί η εμβέλειά του σε περισσότερο από 561 χιλιόμετρα”.
“Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε την στάση της Ελλάδας το τελευταίο διάστημα. Δεν μπορούμε να μείνουμε αδρανείς και σιωπηλοί σε αυτήν την επιθετική και εχθρική στάση. Κι εμείς απαντάμε με τα έργα μας. Αντί να παράγουμε λόγια, παράγουμε έργα. Η Ελλάδα πρέπει να συμμαζέψει τα μυαλά της. Πρέπει να μάθει πως δεν μπορεί να φτάσει πουθενά με προβοκάτσιες και προκλήσεις”, είχε αναφέρει.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 11 Δεκεμβρίου, ο Τούρκος πρόεδρος, σύμφωνα με το πρακτορείο Anadolu, δήλωσε ότι η δοκιμή βαλλιστικού πυραύλου της Τουρκίας “τρομάζει” την Αθήνα και υποστήριξε ότι η Άγκυρα δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια εάν η Ελλάδα συνεχίσει να εξοπλίζει τα νησιά του Αιγαίου.
“Τώρα αρχίσαμε να φτιάχνουμε τους πυραύλους μας. Φυσικά, αυτή η παραγωγή τρομάζει τον Έλληνα. Όταν λες “Tayfun” (Τυφώνας), ο Έλληνας φοβάται. Στην Ελλάδα, λένε ότι θα χτυπήσει την Αθήνα. Φυσικά και θα χτυπήσει, αν δεν κάτσετε ήρεμα“, ανέφερε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Σαμψούντα.
“Αν προσπαθήσετε να αγοράσετε εξοπλισμό από την Αμερική και να τον τοποθετήσετε στα νησιά, μια χώρα όπως η Τουρκία δεν θα παραμείνει θεατής. Κάτι πρέπει να κάνει”, πρόσθεσε.
12 Φεβρουαρίου 2023: Ο Δένδιας στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας – Έσπασε ο πάγος με Τσαβούσογλου
Ήταν λίγο μετά τις 9 το πρωί της 12ης Φεβρουαρίου 2023, όταν ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου υποδέχθηκε τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, στο αεροδρόμιο των Αδάνων, στο πλαίσιο στήριξης της Ελλάδας στην Τουρκία, μετά τους δύο φονικούς σεισμούς, που ισοπέδωσαν δέκα επαρχίες της γειτονικής χώρας.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, και ο Τούρκος ομόλογος του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, πέρασαν τέσσερις ώρες στην Αντιόχεια, κατά τη διάρκεια των οποίων δόθηκε η ευκαιρία να… σπάσει ο πάγος, μετά την πολύμηνη ένταση στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας. Και οι δύο, στις κοινές δηλώσεις που έκαναν, πριν ολοκληρωθεί η επίσκεψη Δένδια, στην Τουρκία, αποκάλεσαν ο ένας τον άλλον “φίλο” και έκαναν λόγο για βελτίωση των σχέσεων και επίλυση των διαφορών, μέσω του διαλόγου.
Ο Τσαβούσογλου τόνισε ότι “οι σχέσεις καλής γειτονίας φαίνονται σε τέτοιες δύσκολες μέρες” και ότι “δεν πρέπει να περιμένουμε ένα σεισμό για να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας“, με το Νίκο Δένδια να συμφωνεί, επισημαίνοντας ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δώσει εντολή να συνεχιστεί η βοήθεια από την πλευρά της Ελλάδας με όποιο τρόπο είναι δυνατό.
