Η Γαλλία ψηφίζει σήμερα (30.06.2024) στον πρώτο γύρο των πρόωρων βουλευτικών εκλογών, τις οποίες υποχρεώθηκε να προκηρύξει ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μετά τις δραματικές απώλειες που υπέστη η παράταξή του στις ευρωεκλογές 2024.
Μετά την ολοκλήρωση και του δεύτερου γύρου των εκλογών στη Γαλλία στις 7 Ιουλίου, οι Γάλλοι και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θα μάθουν τα αποτελέσματα μιας εκ των σημαντικότερων, όπως έχει χαρακτηριστεί, εκλογικών αναμετρήσεων των τελευταίων ετών.
Πρόκειται για τις πιο σημαδιακές των τελευταίων δεκαετιών, τόσο για τη χώρα όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Μέσα σε δύο εβδομάδες, η Γαλλία μπορεί να έχει μια άκρα αριστερή ή άκρα δεξιά κυβέρνηση – ή να περιέλθει σε πολιτικό αδιέξοδο αν κανένα μπλοκ δεν κερδίσει την πλειοψηφία στις εκλογές, με τον δεύτερο γύρο των εκλογών να απέχει λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι.
Η εντυπωσιακή -δίχως άλλο- νίκη του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση (ή Εθνικός Συναγερμός, όπως τον συναντάμε συχνά) στις ευρωεκλογές άφησε τη Γαλλία σε σοκ και ο πρόεδρός της Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές.
Σε μια διαδικασία δύο γύρων στις 30 Ιουνίου και στις 7 Ιουλίου, η Γαλλία θα προσέλθει στις κάλπες για να εκλέξει μια νέα Εθνοσυνέλευση, την επονομαζόμενη και «κάτω βουλή» του Γαλλικού Κοινοβουλίου.
Πώς φτάσαμε ως εδώ
Λίγα λεπτά αφότου ανακοινώθηκε ότι η παράταξη του «Αναγέννηση», είχε υποστεί ήττα στις ευρωεκλογές 2024, ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες εθνικές εκλογές – και έγινε ο πρώτος πρόεδρος που το κάνει από το 1997.
Η Αναγέννηση είχε πίσω από την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση (RN) της Μαρίν Λε Πεν – και μόνο οριακά- μπροστά από το αριστερό Νέο Λαϊκό Μέτωπο, που βρέθηκε στην τρίτη θέση.
Ο Μακρόν δεν φοβάται τις τολμηρές αποφάσεις και το έχει αποδείξει.
Την πρώτη φορά που έβαλε υποψηφιότητα με ένα κόμμα που είχε δημιουργήσει μόλις ένα χρόνο πριν, έγινε πρόεδρος (2017).
Αλλά ακόμη και για τα δικά του δεδομένα, αυτό είναι ένα τεράστιο ρίσκο.
«Αν το στοίχημά του αποδώσει, θα μείνει στην ιστορία ως ένας λαμπρός στρατηγός» δήλωσε στο CNN ο Κέβιν Αρσενό, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι.
«Αν όχι, νομίζω ότι θα μείνει στην ιστορία ως κάποιος που ουσιαστικά ανατίναξε το παραδοσιακό κομματικό σύστημα στη Γαλλία και… έριξε μια χειροβομβίδα στους θεσμούς της Πέμπτης Δημοκρατίας».
Γιατί ο Μακρόν προκήρυξε εκλογές
Η απόφαση του Μακρόν αιφνιδίασε ακόμη και τους στενότερους συμμάχους του. Οι επόμενες εκλογές στη Γαλλία ήταν προγραμματισμένες για το 2027.
Οι πολιτικοί σπάνια προκηρύσσουν εκλογές όταν το κόμμα τους βρίσκεται πίσω στις δημοσκοπήσεις και δεν υπάρχει λόγος να το κάνουν.
Οι αναλυτές έχουν αποκωδικοποιήσει τα πιθανά κίνητρά του. Αν και ο Μακρόν εξελέγη για δεύτερη προεδρική θητεία το 2022, το κόμμα του δεν κατάφερε να κερδίσει την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Για να περάσει αμφιλεγόμενα νομοσχέδια, όπως η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση, ο Μακρόν αναγκαζόταν όλο και περισσότερο να παρακάμπτει το κοινοβούλιο και να καταφεύγει σε προεδρικά διατάγματα, προς αγανάκτηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης και μεγάλου μέρους του κοινού.
Μια θεωρία σχετικά με το γιατί ο Μακρόν προκήρυξε εκλογές τώρα είναι ότι η Γαλλία θα μπορούσε σύντομα να είχε αναγκαστεί να προσφύγει στις κάλπες ούτως ή άλλως.
Μια άλλη θεωρία θέλει τον Μακρόν να τζογάρει πιστεύοντας ότι μπορεί να νικήσει τα εξτρεμιστικά κόμματα εκθέτοντάς τα στην κυβέρνηση. Με τη Λε Πεν να φαίνεται όλο και πιο πιθανό να τον διαδεχθεί στην προεδρία το 2027 – όταν ο Μακρόν δεν θα μπορεί να θέσει υποψηφιότητα για τρίτη θητεία – οι εκλογές αυτές μπορεί να αναγκάσουν το κόμμα της να αναλάβει την ευθύνη εκ των προτέρων.
Εκτός αξιώματος, τόσο η άκρα αριστερά όσο και η άκρα δεξιά μπόρεσαν να καταφερθούν εναντίον των πολιτικών του και να δώσουν τις δικές τους εξωφρενικές υποσχέσεις.
Μόλις αναλάβουν καθήκοντα, θα αντιμετωπίσουν περιορισμούς και μπορεί να βρεθούν σε αδυναμία να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους – ή απλά να διακινδυνεύσουν να αποδειχθούν ανίκανοι.
Πώς λειτουργούν οι εκλογές στη Γαλλία
Η Εθνοσυνέλευση της Γαλλίας έχει 577 έδρες, μία για κάθε εκλογική της περιφέρεια.
Για την απόλυτη πλειοψηφία ένα κόμμα χρειάζεται 289 έδρες.
Στην απερχόμενη κυβέρνηση, η συμμαχία του Μακρόν είχε μόνο 250 έδρες και έτσι χρειαζόταν την υποστήριξη άλλων κομμάτων για να περάσει νόμους.
Εάν ένας υποψήφιος κερδίσει την πλειοψηφία των ψήφων στην πρώτη ψηφοφορία σε ποσοστό συμμετοχής 25%, κερδίζει την έδρα. Αλλά οι περισσότερες εκλογές οδηγούνται σε δεύτερο γύρο την επόμενη Κυριακή.
Μόνο όσοι κέρδισαν πάνω από το 12,5% των ψήφων των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων επιτρέπεται να θέσουν υποψηφιότητα στον δεύτερο γύρο, πράγμα που σημαίνει ότι συχνά δίνεται μάχη μεταξύ δύο υποψηφίων, αλλά μερικές φορές τριών ή τεσσάρων.
Σε αυτό το στάδιο, ορισμένοι υποψήφιοι μπορεί να αποχωρήσουν για να δώσουν σε συμμάχους περισσότερες πιθανότητες νίκης.
Ποιοι είναι οι ρόλοι του κοινοβουλίου και ποιοι του προέδρου
Η Εθνοσυνέλευση είναι υπεύθυνη για τη θέσπιση νόμων – από τις συντάξεις και τη φορολογία μέχρι τη μετανάστευση και την εκπαίδευση, ενώ ο πρόεδρος καθορίζει την εξωτερική, ευρωπαϊκή και αμυντική πολιτική της χώρας.
Όταν ο πρόεδρος και η πλειοψηφία του κοινοβουλίου ανήκουν στο ίδιο κόμμα, τα πράγματα κυλούν καλά. Όταν όμως δεν είναι έτσι, η κυβέρνηση μπορεί να «ακινητοποιηθεί».
Με το κόμμα του Μακρόν να είναι πίσω στις δημοσκοπήσεις και με τρία χρόνια να απομένουν για την προεδρική του θητεία, ενδέχεται να χρειαστεί να διορίσει πρωθυπουργό από κόμμα της αντιπολίτευσης – σε μια ρύθμιση γνωστή ως «συγκατοίκηση».
Τι σημαίνει αυτό; Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ενδεχομένως να αναγκαστεί να συνυπάρξει με έναν πρωθυπουργό από εχθρικό κόμμα για να ηγηθεί της κυβέρνησης της Γαλλίας, πιθανότατα τον Ζορντάν Μπαρντελά της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης.
Παρ’ όλα αυτά, ο Μακρόν έχει δεσμευτεί να εξαντλήσει το υπόλοιπο της προεδρικής του θητείας και δεν παραιτείται.
Οι υπόλοιποι υπουργοί της κυβέρνησης διορίζονται από τον πρόεδρο κατόπιν συμβουλής του πρωθυπουργού.
Ενώ ο Μακρόν θα ήταν θεωρητικά ελεύθερος να διορίσει όποιον θέλει, στην πράξη θα ήταν υποχρεωμένος να διορίσει υπουργούς που θα αντανακλούν τη βούληση της πλειοψηφίας της Εθνοσυνέλευσης.
Ποιοι είναι οι βασικοί παίκτες
Τον Ιανουάριο, ο Γκαμπριέλ Ατάλ – προστατευόμενος του Μακρόν – έγινε ο νεότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της Γαλλίας, σε ηλικία 34 ετών. Μόλις επτά μήνες αργότερα, το ρεκόρ του θα μπορούσε να καταρριφθεί από τον Ζορντάν Μπαρντελά, τον 28χρονο ηγέτη της Εθνικής Συσπείρωσης και «πουλέν» της Μαρίν Λε Πεν.
Ο Μπαρντελά επελέγη από τη Λε Πεν για να ηγηθεί του κόμματος το 2022, τερματίζοντας μια 50ετή κυριαρχία της οικογένειας Λε Πεν.
Ο Μπαρντελά, ένα μοναχοπαίδι που μεγάλωσε σε ένα προάστιο της εργατικής τάξης στο Παρίσι, κατατάχθηκε στο ναυτικό όταν ήταν 16 ετών και φοίτησε για λίγο στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, πριν εγκαταλείψει το πανεπιστήμιο για να αναρριχηθεί στις τάξεις του κόμματος.
Εάν εκλεγεί, θα γίνει ο νεότερος πρωθυπουργός της Ευρώπης εδώ και δύο και πλέον αιώνες.
Ντυμένος πάντα στην τρίχα με καλοραμμένα κοστούμια και κοντό κούρεμα, ο υποψήφιος της Λε Πεν έχει δημιουργήσει μια ακροδεξιά βάση ένθερμων υποστηρικτών που τον υποδέχεται βροντοφωνάζοντας «Ζορντάν!».
Η Εθνική Συσπείρωση του Μπαρντελά και σύμμαχοί του, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος του κόμματος της κεντροδεξιάς «Οι Ρεπουμπλικάνοι» Ερίκ Σιοτί, εμφανίζονται ενισχυμένοι.
Στην αριστερά, τέσσερις ημέρες μετά την προκήρυξη των εκλογών από τον Μακρόν, ένα σύμπλεγμα κομμάτων ενώθηκε για να σχηματίσει το Νέο Λαϊκό Μέτωπο απέναντι στην επέλαση της άκρας δεξιάς στην Γαλλία.
Η ευρύχωρη – και δυνητικά εύθραυστη – συμμαχία, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, περιλαμβάνει τον τρεις φορές υποψήφιο για την προεδρία Ζαν-Λικ Μελανσόν, τους Σοσιαλιστές, τους Κομμουνιστές, τους Οικολόγους και το κίνημα Place Publique (σσ. το κόμμα του Ραφαέλ Γκλουκσμάν).
Δεν είναι σαφές ποιον θα προτείνει το μπλοκ ως πρωθυπουργό αλλά ούτε και πόσο θα αντέξει.
Θα μπορούσε όμως να επιφέρει πλήγμα στην Αναγέννηση του Μακρόν; Ναι.
Από τη στιγμή που ο Μακρόν προκήρυξε τις εκλογές, οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι σε αναμμένα κάρβουνα – πρώτα με την προοπτική μιας ακραίας κυβέρνησης και στη συνέχεια με τις οικονομικές πολιτικές της αριστεράς και της δεξιάς.
Η Γαλλία έχει ένα από τα υψηλότερα ελλείμματα στην Ευρωζώνη και τώρα κινδυνεύει να πέσει θύμα των νέων δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίοι είχαν ανασταλεί για να βοηθήσουν τις χώρες να ανακάμψουν από την πανδημία Covid-19 και την ενεργειακή κρίση.
Οι δαπάνες της γαλλικής κυβέρνησης θα μπορούσαν σύντομα να περιοριστούν από τις Βρυξέλλες, παρά τις πλουσιοπάροχες υποσχέσεις του RN (Εθνική Συσπείρωση) και του Νέου Λαϊκού Μετώπου.
Ποιο θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα
Το σύστημα ψηφοφορίας δύο γύρων καθιστά τις προβλέψεις δύσκολες. Εάν η Εθνική Συσπείρωση της Λε Πεν και του Μπαρντελά φτάσει στον δεύτερο γύρο σε πολλές εκλογικές περιφέρειες, οι ψηφοφόροι μπορεί να ψηφίσουν στρατηγικά για να κρατήσουν το κόμμα εκτός.
Αλλά το προβάδισμά τους στις δημοσκοπήσεις υποδηλώνει ότι είναι σε καλό δρόμο για να βελτιώσουν σημαντικά τις 88 έδρες που είχαν στο απερχόμενο κοινοβούλιο – ακόμη και αν δεν καταφέρουν να συγκεντρώσουν την απόλυτη πλειοψηφία.
Το πιο πιθανό σενάριο είναι ένα κοινοβούλιο, με σχετική πλειοψηφία για την Εθνική Συσπείρωση (RN). Αλλά ο Μπαρντελά έχει δηλώσει ότι το κόμμα του θα σχηματίσει κυβέρνηση μόνο αν κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία. Τότε ο Μακρόν ίσως χρειαστεί να αναζητήσει έναν πρωθυπουργό στην άκρα αριστερά ή κάπου αλλού εντελώς.
Η Γαλλία μπορεί να χρειαστεί να επιλέξει μια “τεχνοκρατική” κυβέρνηση – αλλά αυτές τείνουν να φουντώνουν τις φλόγες του λαϊκισμού αντί να τις σβήνουν.
Όποια κι αν είναι η σύνθεση της επόμενης Συνέλευσης, τα επόμενα τρία χρόνια στη Γαλλία είναι πιθανό να σημαδευτούν από αστάθεια, καθώς τα κόμματα προσπαθούν να κρατήσουν τα χέρια τους καθαρά ενόψει των κρίσιμων προεδρικών – και ενδεχομένως βουλευτικών – εκλογών του 2027.
Αυτό πιθανότατα θα εγείρει συνταγματικά ζητήματα, καθώς συγκρούονται ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.
Ο Μπαρντελά απέκλεισε την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία – μια ιδέα που έφερε στο προσκήνιο ο Μακρόν – και δήλωσε ότι δεν θα επιτρέψει στο Κίεβο να χρησιμοποιήσει γαλλικό στρατιωτικό εξοπλισμό για να πλήξει στόχους εντός της Ρωσίας.
Σε αυτή την περίπτωση, ποιανού η βούληση θα υπερισχύσει – του Μπαρντέλα ή του Μακρόν;
Πληροφορίες από CNN
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163