Οι Τούρκοι προσέρχονται σήμερα (14.05.2023) στις κάλπες για να αποφασίσουν για τον επόμενο πρόεδρο της Τουρκίας, και η μάχη Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και με τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ξεκινά.
Οι εκλογές αυτές θεωρούνται οι πιο κρίσιμες, αλλά και οι πιο πολωμένες στη Τουρκία την τελευταία 20ετία με τους Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να κονταροχτυπιούνται για την προεδρία.
Οι σημερινές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές κρίνουν όχι μόνο ποιος θα κυβερνήσει την Τουρκία, κράτος μέλος του NATO και –τουλάχιστον στη θεωρία– κράτος υποψήφιο προς ένταξη στην ΕΕ, αλλά και το πώς θα την κυβερνήσει, την εξέλιξη της οικονομίας, εν μέσω κρίσης που αύξησε κατακόρυφα το κόστος ζωής, καθώς και την εξωτερική πολιτική της, που σημαδεύτηκε από αρκετές μάλλον απρόβλεπτες στροφές.
Οι δημοσκοπήσεις θέλουν τον βασικό αντίπαλο του προέδρου Ερντογάν, τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, υποψήφιο συμμαχίας έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης, να έχει –οριακό– προβάδισμα. Πάντως, αν κανένας από τους δύο δεν εξασφαλίσει ποσοστό υψηλότερο του 50%, θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος την 28η Μαΐου.
Η προεκλογική περίοδος έγινε εν μέσω έντασης, καταγγελιών ακόμα και για ανάμειξη… ξένων δαχτύλων στην διαδικασία, επεισοδίων, σφοδρής αντιπαράθεσης, υπονοιών του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για επεισόδια των οπαδών του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε περίπτωση ήττας του νυν προέδρου και μάχης ακόμα και για την τιμή του κρεμμυδιού, που έχει γίνει viral στη χώρα.
Όλες σχεδόν οι δημοσκοπήσεις έδωσαν προβάδισμα στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έναντι του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά κανείς δεν ξέρει αν θα βγουν αληθινές. Οι τελευταίες εκτιμήσεις μιλούσαν για μάχη στήθος με στήθος, με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης πάντως, να είναι κάπως πιο μπροστά από τον πρόεδρο της Τουρκίας.
Τέλος εποχής;
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, 69 ετών, ικανός ρήτορας, πάντα μέγας τακτικιστής των προεκλογικών εκστρατειών, δίνει μάχη για την πολιτική του επιβίωση. Διατηρεί την ακλόνητη πίστη των πιστών μουσουλμάνων, που αισθάνονταν περιθωριοποιημένοι την περίοδο που κυβερνούσαν κόμματα ταγμένα στον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, ενώ ξεπέρασε τόσο την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του 2016, όσο και σειρά σκανδάλων διαφθοράς.
Αν γευτεί την ήττα στις εκλογές, αυτό μάλλον θα οφείλεται περισσότερο στην επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης παρά σε οτιδήποτε άλλο: ο πληθωρισμός, που έφτασε το 85% τον Οκτώβριο του 2022, και η κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της λίρας δυσκόλεψαν πολύ τα πράγματα για τους περισσότερους Τούρκους.
Ο Κιλιτσντάρογλου, 74χρονος άλλοτε δημόσιος λειτουργός, υπόσχεται αν κερδίσει να επαναφέρει την Τουρκία σε πιο ορθόδοξη οικονομική πολιτική και την επιστροφή της στο κοινοβουλευτικό σύστημα, την κατάργηση του προεδρικού, που θεσπίστηκε από τον Ερντογάν μετά το δημοψήφισμα του 2017. Υπόσχεται επίσης ότι θα αποκαταστήσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, που οι επικριτές του κ. Ερντογάν λένε πως μετατράπηκε σε όργανο καταστολής κάθε διαφωνίας.
Ωστόσο αναλυτές επισημαίνουν πως αν κερδίσει, ο Κιλιτσντάρογλου θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις και θα δυσκολευτεί να διατηρήσει ενωμένη τη συμμαχία του, στην οποία συμμετέχουν εθνικιστές, ισλαμιστές, υπέρμαχοι του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, φιλελεύθεροι…
Ο Ερντογάν ίσως δεν είπε την τελευταία του λέξη. Στην Κασίμ Πασά, τη συνοικία όπου γεννήθηκε, ο «σουλτάνος» υποσχέθηκε να «δώσει ένα καλό μάθημα σε αυτούς που θέλουν να διχάσουν τη χώρα» και προέβλεψε πως οι δημοσκοπήσεις θα διαψευστούν, «θα βγούμε ενισχυμένοι από τις κάλπες».
Η παράταξή του και ο ίδιος πάντως διαβεβαιώνουν πως θα τηρήσουν τη νομιμότητα, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα.
«Ήρθαμε στην εξουσία διά της δημοκρατικής οδού, με την υποστήριξη του λαού μας» και αν «ο λαός μας πάρει άλλη απόφαση, θα κάνουμε αυτό που απαιτεί η δημοκρατία», σύμφωνα με τον αρχηγό του κράτους. Ο Χαρούν Αρμαγάν, κορυφαίο στέλεχος του AKP, διαβεβαιώνει επίσης πως «αν ο τουρκικός λαός [μας] πει όχι, ασφαλώς θα το αποδεχθούμε».
Στον δρόμο, ο κόσμος εκφράζεται ανοιχτά, παρά τον φόβο αντιποίνων: «Αρκετά με αυτή την κυβέρνηση, ελπίζουμε πως θα νικήσουμε και θα έχουμε ειρήνη και δικαιοσύνη», θα πει η Χαφίζε Τιμούρτας, μητέρα 48 ετών, που ανήκει στην κουρδική μειονότητα.
Εκφράζονται ανησυχίες πως μπορεί να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια σε τουρκικές πόλεις, έπειτα από σειρά συμβάντων στην τελική ευθεία της πολύ πολωμένης προεκλογικής εκστρατείας.
Οι τελευταίες επισκέψεις με νόημα
Οι τελευταίες επισκέψεις που έκαναν το Σάββατο (13.5.2023) μια μέρα πριν τις εκλογές οι δυο μονομάχοι για την προεδρία της Τουρκίας είχαν… νόημα και έστειλαν μηνύματα.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έκλεισε την προεκλογική εκστρατεία του στην Αγία Σοφία, την οποία μετέτρεψε τζαμί παρά τη διεθνή κατακραυγή. Ο Τούρκος πρόεδρος προσευχήθηκε… ζητώντας φυσικά από τον Αλλάχ νίκη στις εκλογές.
Η εμφάνισή του στην Αγία Σοφία είχε ως στόχο να δείξει στους πολίτες την δύναμή του, καθώς δεν λογάριασε καμία αντίδραση και την έκανε τζαμί, ενώ από την άλλη ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήθελε να κινητοποιήσει το θρησκευτικό συναίσθημα των Τούρκων.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έκλεισε τη δική του προεκλογική εκστρατεία με επίσκεψη στο μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ, θέλοντας να δείξει ότι αποτελεί συνεχιστή της παράδοσης του ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας και να διαμηνύσει ότι είναι υπέρ του δόγματος του κοσμικού κράτους.
Οι φόβοι για επεισόδια αν χάσει ο Ερντογάν
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είπε προ ημερών ότι φοβάται πως αν ο Ερντογάν χάσει δεν θα παραδώσει τόσο εύκολα την εξουσία και οι οπαδοί του θα κάνουν μεγάλα επεισόδια το βράδυ μετά τις εκλογές σε περίπτωση ήττας.
Το βράδυ της Παρασκευής (12.5.2023) βράδυ πάντως, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο σε εκπομπή τηλεοπτικού σταθμού αν θα παραδώσει με… ηρεμία την εξουσία σε περίπτωση ήττας και τόνισε έμμεσα ότι δεν πρόκειται να συμβεί το παραμικρό.
«Θεωρώ ανόητη την ερώτηση και ανάξια σχολιασμού. Τέτοια ερώτηση μπορεί να απευθυνθεί μόνο σε τρομοκρατικές οργανώσεις. Εμείς στην Τουρκία ήρθαμε στην εξουσία με δημοκρατικό τρόπο, σεβαστήκαμε τη βούληση του λαού μας και αν έχει μια διαφορετική επιλογή θα πράξουμε τα δέοντα», είπε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Το αλεξίσφαιρο γιλέκο του Κιλιτσντάρογλου
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πάντως, δεν δείχνει να πιστεύει τα λόγια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και φοβάται ακραίες αντιδράσεις από οπαδούς του, ενώ την Παρασκευή (12.5.2023) έδειξε ότι φοβάται ακόμα και το ενδεχόμενο δολοφονίας του, καθώς μίλησε σε προεκλογική συγκέντρωση στην Σαμψούντα φορώντας αλεξίσφαιρο γιλέκο. Κοντά του μάλιστα, ήταν άνδρες της ασφαλείας του με όπλα.
Kemal Kılıçdaroğlu'nun Samsun mitinginde ortaya çıkan görüntüler. Eller tetikte, kurşun geçirmez çantalar, sahnenin uzaktan görünmesini engelleyecek şekilde hazırlanmış dev görseller. pic.twitter.com/wYOs8uuEc3
— Kadir Kaplan (@KadirKKaplan) May 12, 2023
Τους φόβους του Κιλιτσντάρογλου έχουν μεγαλώσει και τα πολλά επεισόδια που έγιναν σε προεκλογικά κέντρα των κομμάτων της αντιπολίτευσης, όπως εκείνο στις 31 Μαρτίου οπότε και έγινε επίθεση με πυροβολισμούς στα γραφεία του «Καλού Κόμματος» της Μεράλ Ακσενέρ στην Κωνσταντινούπολη.
İYİ Parti İstanbul İl Başkanlığı’na yapılan silahlı saldırıyı kınıyorum. Dostlarımıza geçmiş olsun dileklerimi iletirken, faillerin bir an evvel adalete teslim edilmesi beklentimizin de altını çiziyorum. pic.twitter.com/sZnvCHkCZB
— Ekrem İmamoğlu (@ekrem_imamoglu) March 31, 2023
Μάλιστα στις 6 Απριλίου η Μεράλ Ακσενέρ μίλησε στο Κοινοβούλιο στην ομάδα του κόμματός της κρατώντας μια σφαίρα στα χέρια της και λέγοντας: «Αφού καταφέραμε να ξεπεράσουμε τόσα εμπόδια, τώρα θα μας σταματήσει αυτή η σφαίρα; Από σπίθα θα γίνεται φωτιά».
Υπόνοιες για νοθεία
Μέσα σε όλα η τουρκική αντιπολίτευση αφήνει να εννοηθεί ότι υπάρχει ακόμα και ενδεχόμενο νοθείας στις εκλογές.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου μιλώντας σε προεκλογική του συγκέντρωση στην Άγκυρα είπε: «Έχουμε παρατηρητές και αντιπροσώπους που θα παρακολουθούν όλες τις κάλπες».
Το θέμα της διαφάνειας απασχολεί και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την Πέμπτη (11.5.2023) ο Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Πίτερ Στάνο είπε κατά την διάρκεια της καθιερωμένης ενημέρωσης των ανταποκριτών στις Βρυξέλλες ότι για την ΕΕ είναι «σημαντικό» οι επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία να είναι «διαφανείς και χωρίς αποκλεισμούς».
Η καταγγελία για ανάμιξη της Ρωσίας
Σαν να μην έφτανε η ένταση, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έκανε καταγγελία για ανάμιξη της Ρωσίας στις εκλογές μέσα από την υπόθεση της πρόσφατης απόφασης του προέδρου του κόμματος Memleket (Πατρίδα), Μουχαρέμ Ιντζέ να αποσυρθεί από τις αυριανές εκλογές. Τα σενάρια που κυκλοφόρησαν ανέφεραν ότι ο Τούρκος πολιτικός αποφάσισε να μην συμμετάσχει στις εκλογές, επειδή απειλήθηκε ότι θα βγει στην επιφάνεια ένα ροζ βίντεο στο οποίο πρωταγωνιστεί.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου κατηγόρησε δημόσια τη Ρωσία την Πέμπη (11.5.2023) μέσω ανάρτησής του στο Τwitter ότι «ανακατεύτηκε» στις εκλογές της γειτονικής χώρας μέσω της υπόθεσης του Μουχαρέμ Ιντζέ.
Sevgili Rus Dostlarımız,
— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) May 11, 2023
Dün bu ülkede ortaya saçılan montajlar, kumpaslar, Deep Fake içerikler, kasetlerin arkasında siz varsınız. Eğer 15 Mayıs sonrası dostluğumuzun devamını istiyorsanız, elinizi Türk’ün devletinden çekin. Biz hala işbirlikten ve dostluktan yanayız.
Την Παρασκευή (12.5.2023) επανήλθε και είπε το κόμμα του έχει ξεκάθαρες αποδείξεις για την ανάμιξη του Κρεμλίνου στην μάχη της κάλπης στην Τουρκία μέσα από το θέμα Ιντζέ.
Η Ρωσία, βέβαια, διέψευσε επίσημα το θέμα μέσω του εκπρόσωπου της ρωσικής κυβέρνησης, Ντμίτρι Πεσκόφ, ο οποίος είπε πως εκείνοι που μετέφεραν τους ισχυρισμούς αυτούς στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι «ψεύτες» και πως η Ρωσία εκτιμά πολύ τις σχέσεις της με την Τουρκία, μια χώρα «εταίρο», όπως τη χαρακτήρισε.
Ο Ερντογάν κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι ανακατεύονται στις εκλογές
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πάλι, βλέπει… δάχτυλο ΗΠΑ στις εκλογές και είπε ξεκάθαρα και χωρίς περιστροφές ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θέλει να τον ρίξει από τη εξουσία.
«Πρέπει να πέσουμε από την εξουσία, αυτή την εντολή έχει δώσει ο Μπάιντεν, αυτό το ξέρω, το ξέρει όλος ο λαός. Τώρα, αύριο, σημαίνει ότι στις κάλπες θα δώσουμε απάντηση και στον Μπάιντεν», ανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος.
Ο Λευκός Οίκος απέρριψε βέβαια, τις κατηγορίες περί παρέμβασης, επισημαίνοντας πως ο τουρκικός λαός θα αποφασίσει για το μέλλον του.
Οι οπαδοί Ιντζέ και οι Κούρδοι θα παίξουν σημαντικό ρόλο
Σημαντικό ρόλο στην έκβαση της μάχης της κάλπης στην Τουρκία θα παίξουν οι κουρδικής καταγωγής πολίτες της χώρας, αλλά και οι οπαδοί του Μουχαρέμ Ιντζέ.
Το φιλοκουρδικό κόμμα της Τουρκίας, το HDP είναι στο πλευρό του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Στις 22 Μαρτίου το HDP (είχε πάρει πάνω από 8% στις τελευταίες εκλογές) ανακοίνωσε ότι δεν θα κατεβάσει υποψήφιο στην εκλογική μάχη της 14ης Μαΐου. Στις 28 Μαρτίου το θέμα προχώρησε ακόμα παραπέρα και ο συμπρόεδρος του HDP, Μιτχάτ Σαντζάρ δήλωσε την στήριξη της παράταξης στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου στις εκλογές.
Τα αεροπλανοφόρα, τα τραγούδια, τα κρεμμύδια
Οι Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποίησαν κάθε μέσο στις εκλογές για να προσελκύσουν τις ψήφους του κόσμου.
Ο Ερντογάν εγκαινίαζε αεροπλανοφόρα, νέα όπλα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ενώ έριξε στην μάχη και τον νέο πυρηνικό σταθμό του Άκουγιου.
Ο Τούρκος πρόεδρος έφτασε στο σημείο ακόμα και να λέει τραγούδια στις προεκλογικές του συγκεντρώσεις για να μιλήσει στις καρδιές των ψηφοφόρων.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πάλι ήταν πιο… προσγειωμένος στη γη. Ο ηγέτης της συμμαχίας των 6 κομμάτων της αντιπολίτευσης της Τουρκίας έριξε το βάρος στην μάχη των τιμών των τροφίμων που έχουν φτάσει στη… στρατόσφαιρα λόγω του εκρηκτικού πληθωρισμού, που σαρώνει τα πάντα στην Τουρκία.
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έριξε αρχικά στον πόλεμο την τιμή του κρεμμυδιού με σχετικό βίντεο που ανέβασε από την ταπεινή κουζίνα του σπιτιού του, μέσω της οποίας ήθελε να δείξει ότι είναι κι αυτός ταπεινός και δεν διαφέρει σε τίποτα από τους πολίτες.
Λίγο μετά έβγαλε και νέο βίντεο από την κουζίνα του μετά από ψώνια που είχε κάνει. Φυσικά αντικείμενο του βίντεο που ανέβασε ήταν οι τιμές που είναι στα ύψη και ανεβαίνουν συνέχεια.
Gerçekler. pic.twitter.com/VvL17vBaBl
— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) May 11, 2023
Τι περιμένει η Ελλάδα
Η Ελλάδα παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Τουρκία και περιμένει να δει πως θα ξημερώσει η επόμενη μέρα. Η κυβέρνηση Ερντογάν είχε πάθει αμόκ τον τελευταίο καιρό με την Ελλάδα και οι απειλές έδιναν κι έπαιρναν με τον Ερντογάν να παραληρεί και να λέει ακόμα κι εκείνη την περίφημη απειλή: «Μπορεί να έρθουμε μια νύχτα».
Μετά τους φονικούς σεισμούς της Τουρκίας όμως, και την άμεση βοήθεια της Ελλάδας προς τους πληγέντες το κλίμα άλλαξε.
Από την άλλη, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έστειλε το Σάββατο (13.5.2023) ειρηνικό μήνυμα προς την Ελλάδα τονίζοντας σε συνέντευξή του στο ΣΚΑΪ ότι αν βγει νικητής στις εκλογές θα επιδιώξει σχέσεις καλής γειτονίας με την Ελλάδα, ενώ είπε ότι επιθυμεί να μετατραπεί το Αιγαίο Πέλαγος, σε περιοχή ειρήνης, όπως συνέβη την περίοδο που ήταν υπουργός Εξωτερικών ο Ισμαήλ Τζεμ.
Παλαιότερα όμως, είχε κάνει… εμπρηστικές δηλώσεις τονίζοντας ότι η Ελλάδα έχει εξοπλίσει τα νησιά του Αιγαίου, ενάντια στις διεθνείς συμφωνίες.
Οπότε κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η επόμενη μέρα στις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας και η αναμονή είναι η καλύτερη επιλογή.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163