«Το αποτέλεσμα της καψούρας είναι εδώ. Αυτή εδώ είναι η συνάντηση των ερωτευμένων» λέει ο Ερντογάν από το «μπαλκόνι της νίκης» μετά τις πρώτες εκλογές στην Τουρκία και το πλήθος από κάτω παραληρεί.
Ο Ερντογάν «εκδηλώνει» τα μεσάνυχτα της Κυριακής, τον σεβντά του (δηλαδή καψούρα, αυτή τη λέξη χρησιμοποίησε) για τον λαό της Τουρκίας και οι χιλιάδες συγκεντρωμένοι τον επευφημούν.
Μια εβδομάδα τώρα στην Τουρκία, προσπαθώ να καταλάβω πως σκέφτονται οι Τούρκοι για τον Ερντογάν. Του προσάπτουν καταρχήν, ευθύνη για την κακή οικονομική κατάσταση την οποία βιώνουν προσωπικά αλλά και ως έθνος;
«Μία φορά τον μήνα αγοράζουμε κρέας, 200 γραμμάρια», λέει ο Ερνές.
Νομίζω ότι δεν κατάλαβα καλά. «Όχι, 200 γραμμάρια για όλο τον μήνα», διευκρινίζει. «Τόσο μπορώ», λέει.
Το κρέας κοστίζει το κιλό 400 τουρκικές λίρες, μου εξηγεί, και ένας μέσος μισθός δεν ξεπερνά τις 8.000 λίρες (περίπου 370 ευρώ). Έχει γυναίκα, που δεν εργάζεται, κι ένα παιδί.
«Και γιατί θα ψηφίσεις Ερντογάν;» ρωτώ. «Δεν φταίει για την κατάσταση στην οικονομία;».
Η απάντηση είναι αφοπλιστική: «Ναι (φταίει). «Όμως μόνο αυτός είναι δυνατός και μπορεί να κάνει κάτι για εμάς».
«Μόνο με Ερντογάν μπορεί να έρθει το ΔΝΤ»
«Μόνο με τον Ερντογάν θα μπορούσε να έρθει το ΔΝΤ στην Τουρκία, κάτι που θεωρώ “μονόδρομο” και να μην ανοίξει ρουθούνι. Με τον Κιλιτσντάρογλου όχι, θα “έπεφτε” άμα τη εμφανίσει», εκτιμά συνάδελφος δημοσιογράφος, που εργάζεται σχεδόν 50 χρόνια στη χώρα. Η πολυετής, βαθιά νομισματική και οικονομική κρίση, συνέπεια και της πολιτικής των χαμηλών επιτοκίων του Ερντογάν, εκτιμούν αναλυτές, φέρνει το ΔΝΤ έξω από την πόρτα της Τουρκίας. «Μόνο με μία νέα σχέση εμπιστοσύνης με τη Δύση θα μπορούσε να αποφευχθεί αυτή η εξέλιξη», μας λέει Τούρκος καθηγητής σε ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας.
«Για την ανόρθωση της τουρκικής οικονομίας, που επλήγη ακόμη περισσότερο μετά τον σεισμό, θα απαιτηθούν ίσως και πάνω από 150 δισ.δολαρια, και αυτά τα χρήματα δεν μπορεί να τα βρει από τους φίλους του», εκτιμά.
Περπατώ στην Μεγάλη οδό του Πέραν, στα τουρκικά λέγεται Ιστικλάλ Τζαντεσί. Εδώ συναντάς τη Δύση και την Ανατολή μαζί, συνυπάρχουν. Δίπλα – δίπλα περπατά ο νέος, η νέα με το μοντέρνο, δυτικό στυλ ζωής, και ίσως και στην παρέα του, και η κοπέλα με τη μαντήλα.
Αυτοί οι δύο κόσμοι αναμετρήθηκαν στις εκλογές της 14ης Μαΐου. Αυτός που εκφράζει ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, με τη φιλοδυτική προσέγγιση, και ο ανατολίτικος, αυτός που εκφράζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, νικητής του α’ γύρου των εκλογών στην Τουρκία.
«Καψούρα» του Τούρκου Προέδρου του είναι οι πολίτες που βλέπουν την Τουρκία μέσα από το Οθωμανικό παρελθόν της, οι Ισλαμιστές, οι πολίτες με βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα, άνθρωποι με χαμηλό μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο. Αύξησε μισθούς, μοίρασε χρήματα, έταξε σπίτια (βλέπε σεισμόπληκτους) και ναι, βρήκε ευήκοα ώτα. Και όχι μόνο στην Ανατολία, στα βάθη της χώρας, αλλά και στα αστικά κέντρα όπου οι δημοσκοπήσεις έδειχναν υπεροχή του ηγέτη των Κεμαλιστών. Κέρδισε την Κωνσταντινούπολη, κέρδισε και την Άγκυρα, με τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου να έχει μεγάλη, διπλάσια διαφορά μόνο στη Σμύρνη.
Μεγάλη νίκη στους σεισμόπληκτους
Κέρδισε κατά κράτος και την ψήφο των σεισμόπληκτων. Τρία εκατ. άνθρωποι εκτοπίστηκαν λόγω του σεισμού, όμως επέστρεψαν (περίπου το 50% είχε εγγραφεί να ψηφίσει) για να στηρίξουν τον Πρόεδρο τους. Ο Ερντογάν δεν τους έταξε μόνο ότι θα τους χτίσει σπίτια. Πήγε σε κηδείες, αγκάλιασε ανθρώπους, μοίρασε λεφτά. Έστησε στρατηγεία στην περιοχή ενώ την ίδια ώρα ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έμεινε με σταυρωμένα πόδια να ασκεί αντιπολίτευση.
Οι άνθρωποι στην Πόλη μοιάζουν φοβισμένοι. Δεν θέλουν να μιλήσουν, δείχνουν σαν να φοβούνται ένα… «μεγάλο αδερφό».
Oι αναρτήσεις στα social media… προσεκτικές. Μέχρι και φυλακή έχουν βιώσει πολίτες όταν τοποθετήθηκαν αρνητικά για τον Ερντογάν, κατηγορούμενοι για προσβολή του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Η δυνατότητα να εκφράσεις διαφορετική άποψη δεν υπάρχει… Δεν είναι… “δικαίωμα”. Όπως και τόσα άλλα, αυτονόητα για εμάς τους δυτικούς, πράγματα.
Σε ένα κράτος όπου ο Τούρκος Πρόεδρος ελέχγει τη συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ, το ποσοστό που έλαβε ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου με την «Εθνική Συμμαχία» της αντιπολίτευσης θεωρείται από πολλούς μία… «μεγάλη νίκη».
Είναι όμως αρκετή για να δημιουργήσει δυναμική για μια επικράτηση στον β’ γύρο των εκλογών;
Πως έπεισε ξανά ο Ερντογάν
Αναλυτές εδώ στην Κωνσταντινούπολη εκτιμούν ότι τα δημοσιεύματα των δυτικών ΜΜΕ κατά του Ερντογάν, οι θέσεις δυτικών ηγετών και αξιωματούχων κατά του Τούρκου Προέδρου την προεκλογική περίοδο, γύρισαν «μπούμερανγκ».
«Ο Ερντογάν έπεισε τους οπαδούς του ότι η Τουρκία δέχεται πόλεμο από τη Δύση και ότι ο στόχος δεν είναι ο ίδιος αλλά ο λαός της», μου εξηγεί Έλληνας πανεπιστημιακός που ζει και εργάζεται χρόνια στην Πόλη.
Μπορεί ο Τούρκος Πρόεδρος να κυβερνά με έναν αυταρχικό τρόπο, μπορεί να καταπατείται κάθε έννοια κράτους δικαίου, μπορεί πολιτικοί του αντίπαλοι να φυλακίζονται, μπορεί να φέρει την ευθύνη για τον υψηλό πληθωρισμό και τη συνεχή υποτίμηση της τουρκικής λίρας, όμως πολλοί εκτιμούν ότι απέδειξε περίτρανα ότι έχει την ικανότητα να αγγίζει τη ψυχή και το συναίσθημα της πλειοψηφίας των πολιτών, και να πείθει ότι «μόνο αυτός μπορεί να τα βάλει με τους εχθρούς του έθνους».
Ο β΄ γύρος των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία θα διεξαχθεί στις 28 Μαΐου, μία ημέρα πριν από την Επέτειο της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης.
