Δύο Ελληνίδες που ζουν σε Κωνσταντινούπολη και Ίμβρο, σε μεικτούς γάμους με Τούρκους πολίτες, καθώς και ο σύζυγος μιας εκ των δύο, μιλούν στο newsit.gr για την σκληρή καθημερινότητα στην Τουρκία με τον πληθωρισμό να καλπάζει και τη λίρα σε ελεύθερη πτώση.
Μέσα στη δίνη μιας νέας δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης και με ισχυρές ενδείξεις, πως ίσως η χώρα προσφύγει στο ΔΝΤ ύστερα από 20 χρόνια, (παρότι αυτή η επιλογή δεν είναι κάτι που λέγεται για την ώρα ανοιχτά, φωτογραφίζεται) η καθημερινότητα για τους πολίτες της Τουρκίας γίνεται ολοένα και πιο σκληρή.
Είναι ενδεικτικό ότι υπουργείο Οικονομικών της χώρας ανακοίνωσε ότι το συνολικό χρέος της Τουρκίας (δημόσιο και κυρίως ιδιωτικό) ήταν 1.85 τρισ. λίρες στο τέλος του Φεβρουαρίου, -32% υψηλότερο σε σχέση με πέρυσι.
H καθημερινότητα στην Κωνσταντινούπολη
H Περσεφόνη Μύρτσου, εικαστική καλλιτέχνης και υποψήφια διδάκτωρ κοινωνικής ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου Humboldt του Βερολίνο και o Νεντίμ, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, μένουν με το μικρό τους γιο στην Πόλη. Η τροπή που έχει αρχίσει να παίρνει η καθημερινότητά τους τον τελευταίο χρόνο τους στρεσάρει ολοένα και περισσότερο.
«H αλλαγή είναι πια ξεκάθαρη. Προχθές έδωσα στο μανάβη 100 λίρες (περίπου €10) για 4 πορτοκάλια, λίγα μούρα και 2 λεμόνια, όταν τα €10 στην τσέπη σου θεωρούνται αυτή τη στιγμή σημαντικό ποσό για αγορές.
Ο μανάβης μου είπε ότι για να αγοράσει ο ίδιος ένα καφάσι φασόλια χρειάζεται 90 λίρες. Τους τελευταίους μήνες, ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε από το 14% στο 19%. Την ίδια ώρα, οι «παγωμένοι» μισθοί κυμαίνονται από € 300 το μήνα ο κατώτατος, μέχρι τα € 950 για έναν καθηγητή πανεπιστημίου».
«Το τυρί έχει γίνει προϊόν πολυτελείας»
Η Περσεφόνη συνεχίζει να μας περιγράφει την αγχωτική καθημερινή ζωή. «Πριν από ένα χρόνο τρώγαμε κρέας τρεις φορές την εβδομάδα. Τώρα το έχουμε περιορίσει στη μία φορά. Κάνουμε περικοπές και σε προϊόντα που δεν είναι καν πολυτελείας, όπως το τυρί. Συνηθίζαμε να βγαίνουμε με τους φίλους μας δύο φορές την εβδομάδα σε εστιατόρια. Τώρα, καθόλου. Mειώσαμε στο ελάχιστο τα έξοδα για ρουχισμό, κι ό,τι αγοράζουμε είναι μόνο από Τούρκους παραγωγούς, στο παζάρι, για να είναι πιο οικονομικά.
Μέχρι πρότινος, σκεφτόμασταν να αγοράσουμε ένα αυτοκίνητο. Δεν θα το κάνουμε ούτε αυτό. Εκεί που ένα αμάξι κόστιζε 200.000 λίρες, τώρα κοστίζει 900.000 λίρες. Το ευρώ και το δολάριο ανεβαίνουν ιλιγγιωδώς. Τα εισαγόμενα προϊόντα έχουν γίνει απαγορευτικά. Αρχίσαμε να κάνουμε υπολογισμούς με το κομπιουτεράκι για να δούμε τι θα καλύψουμε μέσα στο μήνα. Κι εμείς, δεν είμαστε φτωχοί, σκεφτείτε πώς είναι η κατάσταση για αυτούς που ήταν ήδη δύσκολα».
Η ματιά του ντόπιου που έχει ψηφίσει στο παρελθόν τον Ερντογάν
«Η Τουρκία τα αγοράζει όλα από έξω- αέριο, βενζίνη, ενέργεια» λέει ο Νεντίμ και συμπληρώνει: «Όσο ακριβαίνει το δολάριο, τόσο αυξάνεται και η τιμή στα παραπάνω. Το μόνο που έκανε το ΑΚP, όλα αυτά τα χρόνια που είναι αγκυροβολημένο στην εξουσία, ήταν οι επενδύσεις σε κατασκευές. Και παρότι η Τουρκία έχει τεράστιο αγροκτηνοτροφικό τομέα, η κυβέρνηση υποστήριζε μόνο το real estate. Κάπως έτσι, καταλήξαμε να έχουμε άδεια κουφάρια κτιρίων παντού μέσα στην Πόλη. Κανείς δεν αγοράζει».
Φοβάται ο Νεντίμ την επιβολή capital controls; «Το βρίσκω απίθανο. Θα είναι αυτοκτονία. Τα capital controls θα διώξουν το χρήμα που έρχεται απ’ έξω και θα προκαλέσουν χάος. Εμείς δεν έχουμε το βραχίονα υποστήριξης που έχει μια χώρα της Ε.Ε. Τα ράφια στα super market θα αδειάσουν εν μια νυκτί».
Σε δύσκολη θέση το AKP, θετικός ο κόσμος στην είσοδο του ΔΝΤ
«Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το AKP χάνει διαρκώς έδαφος, φαίνεται πολύ δύσκολο να ξανακερδίσει τις εκλογές του 2023» λέει ο Νεντίμ και μιλάει για τις «τοξικές» συμμαχίες του Ερντογάν.
«Ψάχνει διαρκώς να βρει νέους συμμάχους. Πριν από 10 χρόνια έλεγε ότι ο εθνικισμός έχει πεθάνει και τώρα είναι σε σύμπραξη με το πιο ακραίο εθνικιστικό κόμμα. Πριν από 10 χρόνια είχε μαζί του τις γυναίκες κι η κόρη του μίλαγε ανοιχτά για τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τα δικαιώματα των γυναικών, και την περασμένη εβδομάδα o Ερντογάν, παρανόμως, την απέσυρε, μόνο και μόνο για να ικανοποιήσει τους ισλαμιστές συμμάχους του. Έχασε τους αγρότες, έχασε τη μεσαία τάξη, δεν του έχει απομείνει πια κανείς. Από το 2013 και μετά, η κυβέρνηση έγινε αυταρχική. Στην αρχή τον υποστήριζαν οι πλατιές μάζες, τον ψήφισα και εγώ».
Και γιατί δεν αντιδρά ο κόσμος απέναντι σε αυτό το εκρηκτικό σκηνικό;
Σε αυτό το σημείο παρεμβαίνει η Περσεφόνη. «Οι Τούρκοι είναι πολύ στωικοί. Βάζουν το κεφάλι κάτω, δουλεύουν ατελείωτα και προσπαθούν να επιβιώσουν».
Ο Νεντίμ πάντως, βάζει στο κάδρο και τον ισχυρό φόβο. «Αν δεν είσαι ισλαμιστής ή εθνικιστής και θες να διαδηλώσεις, μπορεί να χάσεις το μάτι σου. Είναι απολυταρχικό το καθεστώς. Χάνεις τη δουλειά σου αν αντιταχθείς, φυλακίζεσαι. Είναι δύσκολο να είσαι ήρωας».
Όσο για την είσοδο του ΔΝΤ στη χώρα, ο Νεντίμ λέει ότι ο απλός κόσμος, είναι θετικός στο να μπει το διεθνές ταμείο στο παιχνίδι. «Ακόμα και αριστεροί άνθρωποι λένε πως το ΔΝΤ μπορεί να βάλει ένα φρένο σε αυτή την κατρακύλα».
Το μόνο θετικό που βρίσκει ο ίδιος μέσα σε αυτή την οριακή κατάσταση είναι πως το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Τουρκίας βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση. «Ίσως και για αυτό ο Ερντογάν να διατηρεί ακόμα μερίδα ψηφοφόρων του. Η πανδημία είναι το μόνο που ελέγχεται ικανοποιητικά», καταλήγει ο Νεντίμ.
Γράμμα από την Ίμβρο
Η Βιολέτα Πατινιώτη, μένει σήμερα στην Ίμβρο και δραστηριοποιείται σε θέματα της μειονότητας. Είναι μητέρα δύο παιδιών σε μεικτό γάμο, με Τούρκο σύζυγο. H ίδια μας μίλησε με τη σειρά της για τo σερί των εξελίξεων τα τελευταία χρόνια που οδήγησαν στη σημερινή δυστοπική κατάσταση.
«Όταν έφτασα στην Κωνσταντινούπολη το 2009 ακόμα η κρίση δεν είχε πάρει τα φόρτε της στην Ελλάδα. Λείπω από τη χώρα κοντά 16 χρόνια και δεν είχα αντιληφθεί τι σημαίνει κρίση. Μέχρι που το κατάλαβα για τα καλά το 2018! Ένα καλοκαιρινό πρωινό ήμουν στο γραφείο, τότε δούλευα σε μια εταιρία που εκπροσωπεί ευρωπαϊκές βιομηχανίες στην Τουρκία, όταν όλοι ταραχτήκαμε από την απότομη αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ – λίρας.
Είδαμε τους μισθούς μας να χάνουν την αξία τους, είδαμε παραγγελίες να ακυρώνονται η μία πίσω από την άλλη και τα τελώνια να βάζουν δασμούς σε πολλά εισαγόμενα. Για να καταλάβετε την κατάσταση: κοιμηθήκαμε Παρασκευή με το ευρώ να αντιστοιχεί σε 6.9 λίρες και ξυπνήσαμε Δευτέρα με μια αντιστοιχία 1/7.8 το οποίο ισορρόπησε περίπου στο 1/7 μέχρι τα Χριστούγεννα του 2019, που από τότε ανεβαίνει και ανεβαίνει, φτάνοντας το 1/10 το Νοέμβρη του 2020.
Σήμερα οι τιμές είναι 1/8- 1/9 και αρκετοί μιλάνε ότι θα δούμε το 1/12 σύντομα.
Μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια είδαμε το γάλα από 3.50 λίρες να φτάνει σήμερα σχεδόν τις 9 και το κρέας από 30 λίρες το κιλό να φτάνει σήμερα τις 60. Αν τις τιμές τις γυρίσεις σε ευρώ, δεν έχουν και μεγάλη διαφορά, η αύξηση όμως των βασικών προϊόντων σε ένα ποσοστό της τάξεως του 50%, όταν ο μισθός σου έχει αυξηθεί 20% άντε 30% αυτά τα δύο χρόνια, τότε αρχίζεις και το νιώθεις λίγο πιο έντονα.
Τα προϊόντα που χάνουν την ποιότητα τους και η πολυτέλεια της δορυφορικής τηλεόρασης
«Στην προσπάθεια τους να μην χάσουν πελάτες και τζίρο, εταιρείες που δραστηριοποιούνται βιομηχανικά στη χώρα μείωσαν την ποιότητα των προϊόντων τους» περιγράφει η Βιολέττα και συνεχίζει: «Η απόδειξη του σούπερ μάρκετ άλλαξε αριθμό ψηφίων. Θα μπορούσε να παραμείνει η ίδια, αν άλλαζα την ποιότητα των προϊόντων μου επέλεγα. Το γάλα αμυγδάλου που είναι βασικό συστατικό της ζωής μας λόγω της διατροφής που έχουμε επιλέξει, έχει αυξηθεί 100% από τον Μάρτιο του 2020. Το αστείο είναι ότι αρκετές ντόπιες εταιρίες ανεβάζουν τις τιμές τους κοντά στις τιμές των εισαγόμενων για να μην υπάρξει αθέμιτος ανταγωνισμός, και για να μην θεωρούν τα προϊόντα τους χαμηλής ποιότητας.
Δε θα ξεχάσω τις τιμές στα αυγά που κάθε βδομάδα ανέβαιναν 10-15 γρόσια της λίρας ανά αυγό, με αποτέλεσμα σήμερα το αυγό που δεν είναι ελευθέρας βοσκής, ή βιολογικό να έχει την ίδια τιμή με το βιολογικό αυγό του Μαρτίου του 2019 (η μέση τουρικική οικογένεια καταναλώνει 20 αυγά την εβδομάδα). Η κατάσταση της λίρας συνέπεσε με την πανδημία με αποτέλεσμα οι επιχειρηματίες να μην καταλάβουν αν η πτώση του τζίρου οφείλεται στα μέτρα κατά του κορονοϊού ή στην οικονομική κρίση.
«Δε μπορούμε να έχουμε σταθερό προϊόν», μου είπε τις προάλλες ο Δημήτρης, φίλος επιχειρηματίας στο χώρο του φαγητού. «Το τυρί κάθε βδομάδα έχει άλλη γεύση, μορφή, αντίδραση, μολονότι είναι η ίδια μάρκα’. Το ίδιο ισχύει για το τσάι, τη ζάχαρη…το ψωμί. Αυτό που με φοβίζει είναι η πτώση της ποιότητας που δεν την αντιλαμβανόμαστε εύκολα. Στην Τουρκία η κρίση είναι κοινωνική και όχι πολιτική ή οικονομική Είναι μια κρίση που θα πάρει σβάρνα και την πολιτική και την κοινωνική ισορροπία της χώρας. Όταν ρώτησα τον άνδρα μου αν νομίζει ότι θα μπουν capital controls μου απάντησε ‘αν θα μείνει Capital (κεφάλαιο) για να το κοντρολάρει κάποιος!»
Πολυτέλειες….
Το ποδοσφαιρόφιλο πακέτο της δορυφορικής τηλεόρασης είναι πλέον πολυτέλεια. Το αλκοόλ στο σπίτι είναι πολυτέλεια. Το σινεμά ήταν που ήταν πολυτέλεια, τώρα φτάνει στην ίδια κατηγορία πολυτέλειας με ένα καλό εστιατόριο. Το ταξίδι είναι πολυτέλεια. Το ταξίδι στο εξωτερικό είναι υπερβολή σκέψης. Το ωραίο συνολάκι της βιτρίνας είναι πολυτέλεια. O ιδιωτικός παιδίατρος είναι επίσης υπερβολή σκέψης. Υπάρχουν άνθρωποι που αυτοκτόνησαν, γιατί δεν μπόρεσαν να αγοράσουν στα παιδιά τους τη στολή του σχολείου. Υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται να κάνουν οικογένεια για οικονομικούς λόγους. Υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν ανασφάλιστοι για να έχουν τα ένσημα μετρητά στο χέρι τους».
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163