Φάκελος Σκοπιανό: Αυτοί είναι οι ιστορικοί σταθμοί από το 1991 μέχρι σήμερα

Σκοπιανό ώρα μηδέν. Αλέξης Τσίπρας και Ζόραν Ζάεφ συνομίλησαν τηλεφωνικά νωρίς το απόγευμα της Τρίτης, 12.06.2018 και σύμφωνα με τις πληροφορίες συμφώνησαν στο όνομα “Βόρεια Μακεδονία”.

Κάπως έτσι, ένα πολύπαθο διπλωματικό κεφάλαιο για την Ελλάδα μοιάζει να κλείνει, αφού άνοιξε πριν από 26 χρόνια στα βόρεια σύνορά της.

Ολα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 1991, με το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» από τη Γιουγκοσλαβία.

Θέλει να αποσχιστεί από τη γιουγκοσλαβική χώρα και στο δημοψήφισμα αυτό υπέρ τάσσεται το 65% του λαού, που ζητά ανεξαρτησία.

Η αρχή της περιπέτειας

Το 1991, έξι μήνες μετά, υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή γίνεται σύσκεψη πολιτικών αρχηγών στην Αθήνα όπου αυτό που συμφωνείται αφορά μια ονομασία χωρίς τη λέξη «Μακεδονία» ή τα παράγωγά της.

Δυο μήνες, 1/12/92,  μετά η πρώτη ουσιαστική λύση έρχεται με την πρόταση Πινέιρο με το περίφημο Νοβαματσεντόνια (Νέα Μακεδονία) όπου ούτε αυτή πρόταση «περπατά». Μάλιστα είναι  αυτή που φέρνει τη ρήξη στις σχέσεις μεταξύ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με τον Αντώνη Σαμαρά.

Ακολουθεί το σχέδιο των διαμεσολαβητών το 1993 με τους Βανς και Οουεν να προτείνουν την ονομασία «Νέα Μακεδονία». Ούτε όμως αυτή η λύση βρίσκει ευήκοα ώτα αφού την απορρίπτει η πρώην γιουγκοσλαβική δημοκτρατία της Μακεδονίας

Τα χρόνια περνούν και ενώ στο παρασκήνιο γίνονται κάποιες προσπάθειες ωστόσο δεν έχουν τύχη και παραμένει το αδιέξοδο.

Το 2005 με  διαμεσολαβητή τον Μάθιου Νίμιτς πέφτει  νέα πρόταση στο τραπέζι και αυτή είναι η ονομασία «Republika Makedonija-Skopje». Απορρίπτεται και αυτή από την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας

Με το όλο ζήτημα σε τέλμα η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό  τον Κώστα Καραμανλή πηγαίνει το 2008 στο Βουκουρέστι και ασκεί βέτο στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ.

Από εκεί και πέρα όλα παγώνουν όσον αφορά τις προσπάθειες να βρεθεί λύση, ωστόσο φουντώνουν οι τακτικισμοί και η προκλητικότητα των γειτόνων.

Τα γεγονότα για το Σκοπιανό – Το 1991

24/1: H Βουλή της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στα Σκόπια, που προήλθε από τις εκλογές της 11ης Νοεμβρίου 1990, ψηφίζει τη διακήρυξη ανεξαρτησίας από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.
7/6: Η Βουλή της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας με συνταγματική τροποποίηση απαλείφει το Σοσιαλιστική από την ονομασία του γειτονικού κράτους, που θα ονομάζεται εφεξής «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
8/9: Με δημοψήφισμα, το 65% του λαού της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» εγκρίνει την ανεξαρτησία της χώρας από τη Γιουγκοσλαβία.
18/9: Ο ηγέτης των Σκοπίων, Κίρο Γκλιγκόροφ, αναλαμβάνει πρώτος Πρόεδρος της νεοσύστατης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας».
4/11: Συνάντηση του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά με τον Πρόεδρο της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στο Βελιγράδι. Αργότερα θα γίνει γνωστό ότι ο Μιλόσεβιτς πρότεινε κοινά σύνορα Σερβίας – Ελλάδας (ουσιαστικά διχοτόμηση της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας»), πρόταση που απέρριψε ο Σαμαράς.
17/11: Η Βουλή της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» ψηφίζει το νέο Σύνταγμα της χώρας. Σε μήνυμά του ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης καλεί την ηγεσία της να σταματήσει την οικειοποίηση του μακεδονικού ονόματος και τις εδαφικές βλέψεις κατά ελληνικών περιοχών.
3/12: Τη διεθνή αναγνώριση της χώρας του ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ζητά με επιστολή του προς τους ηγέτες όλων των κρατών του κόσμου ο πρόεδρος Κίρο Γκλιγκόροφ.
4/12: Το Υπουργικό Συμβούλιο υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ασχολείται με το Μακεδονικό και καταλήγει σε τρεις όρους για την αναγνώριση της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας»: α) Να αλλάξει η ονομασία «Μακεδονία», β) Να αναγνωρίσει ότι δεν έχει εδαφικές βλέψεις κατά της Ελλάδας και γ) Να αναγνωρίσει ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει «μακεδονική μειονότητα».
16/12: Με πρωτοβουλία της Γερμανίας, το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδέχεται τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά την κρατική οντότητα της Κροατίας, της Σλοβενίας και της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας». Τα Σκόπια καλούνται να προσφέρουν συνταγματικές και πολιτικές εγγυήσεις στους γείτονές τους ότι: α) Δεν έχουν εδαφικές διεκδικήσεις, β) Δεν ασκούν εχθρική προπαγάνδα, γ) Δεν χρησιμοποιούν ονομασία που υπονοεί εδαφικές διεκδικήσεις.

Το 1992

9/1: Η ΠΓΔΜ υποβάλλει αίτημα ένταξης στον ΟΗΕ με την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
15/1: Η Βουλγαρία είναι η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα («Δημοκρατία της Μακεδονίας»).
15/1: Σύμφωνα με τη γνωμάτευση της επιτροπής Μπαντεντέρ (επιτροπή νομομαθών της ΕΟΚ), η «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ικανοποιεί τις προϋποθέσεις για την αναγνώρισή της από την ΕΟΚ.
17/2: Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε αναθέτει στον προεδρεύοντα πορτογάλο Υπουργό Εξωτερικών Ζοάο Πινέιρο την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης για το όνομα.
17/2: Τα Σκόπια κάνουν έκκληση στους 12 Υπουργούς Εξωτερικών της ΕΟΚ να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της, με το ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
18/2: Συγκαλείται σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή για το θέμα των Σκοπίων. Μητσοτάκης, Παπανδρέου, Παπαρρήγα και Δαμανάκη, παρουσία του Υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, συμφωνούν για κοινή γραμμή πλεύσης, σε μια ονομασία που δεν θα περιέχει τη λέξη «Μακεδονία» ή παράγωγά της.
1/4: Η πορτογαλική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δια του υπουργού Εξωτερικών Ζοζέ Πινέιρο, προτείνει συμβιβασμό με αποδοχή από την πλευρά της Ελλάδος μιας σύνθετης ονομασίας για το κράτος των Σκοπίων, με επικρατέστερη ονομασία «Νοβοματσεντόνια» («Νέα Μακεδονία»). Πρόκειται για το λεγόμενο «Πακέτο Πινέιρο», που προκαλεί διάσταση στις σχέσεις του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά.
13/4: Συγκαλείται για δεύτερη φορά το Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών για το Μακεδονικό υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή και χωρίς την παρουσία της γ.γ. του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα. Αποφασίζεται να απορριφθεί το «πακέτο Πινέιρο» και η Ελλάδα να αναγνωρίσει το ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων μόνο αν τηρηθούν οι όροι της ΕΟΚ που συμφωνήθηκαν στις 16 Δεκεμβρίου 1991 και αν η ονομασία δεν περιλαμβάνει τη λέξη Μακεδονία ή παράγωγά της. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης απομακρύνει από το Υπουργείο Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά και το αναλαμβάνει ο ίδιος.
18/5: Ο Γάλλος Υπουργός Εξωτερικών Ρολάν Ντιμά αναφέρει ότι ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης του πρότεινε οι «12» να αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως «Δημοκρατία του Βαρδάρη».
26/6: Η Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ στη Λισαβόνα αποφασίζει να μην αναγνωρίσει τα Σκόπια με το όνομα Μακεδονία, αποδεχόμενη τις ελληνικές θέσεις – προτάσεις.
28/6: Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας των Σκοπίων απορρίπτει τον όρο που ζήτησε η Ελλάδα και έθεσε η ΕΟΚ, να αλλάξει το όνομά της, ώστε να αναγνωριστεί από την Κοινότητα.
17/8: Ο σοσιαλδημοκράτης Μπράνκο Τσερβένκοφσκι αναλαμβάνει πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ.
24/8: Η ΠΓΔΜ επιλέγει το δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας σε κόκκινο φόντο ως σημαία της.
21/10: Την παραίτησή του από βουλευτής της ΝΔ ανακοινώνει ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς, μετά τη διαφωνία του με την κυβέρνηση στο Μακεδονικό. Αιτία, η διαφαινόμενη στροφή του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη σε λύση διπλής ονομασίας.
21/10: Οι 11 εταίροι της Ελλάδας στην ΕΟΚ επικυρώνουν στο Μπέρμιγχαμ την απόφαση που έδινε στις αρχές της ΠΔΓΜ τη δυνατότητα να σφραγίζουν όλα τα εμπορικά έγγραφα με την ένδειξη «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
13/11: Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ανδρέας Παπανδρέου δηλώνει ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αναγνωρίσει χώρα με τον όρο «Μακεδονία.
16/11: Εκδοτικός οίκος των Σκοπίων προβαίνει στην έκδοση μεγάλου μεγέθους χάρτη της λεγόμενης «Μεγάλης Μακεδονίας», στον οποίο περιλαμβάνονται ακόμη και νησιά του Αιγαίου.
11/12: Την αλλαγή της ονομασίας της ΠΓΔΜ σε «Δημοκρατία της Μακεδονίας – Σκόπια», αποφασίζει, κατ’ αρχήν, η Βουλή των Σκοπίων.
12/12: Η Σύνοδος Κορυφής του Εδιμβούργου καλεί το Συμβούλιο Υπουργών να συνεχίσει να ασχολείται με το θέμα της αναγνώρισης των Σκοπίων στο πλαίσιο της απόφασης της Λισαβόνα.

Το 1993

26/1: Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία και Ισπανία προτείνουν συμβιβαστική επίλυση του θέματος για την ονομασία της ΠΓΔΜ, με μέτρα «οικοδόμησης εμπιστοσύνης πλην ονόματος» (Πακέτο Πινέιρο).
7/2: «Ως ακατάλληλη και αστεία» απορρίπτει ο Πρόεδρος της ΠΓΔΜ Κίρο Γκλιγκόροφ την πρόταση τριών ευρωπαϊκών χωρών, για ένταξη της δημοκρατίας του στον ΟΗΕ με το όνομα FYROM (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας).
11/2: Το Ευρωκοινοβούλιο με ψήφισμά του τάσσεται υπέρ της εξεύρεσης λύσης στο ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, μέσω διαλόγου των δύο πλευρών, στο πλαίσιο της διαδικασίας διαιτησίας.
12/2: Διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το ζήτημα της ΠΓΔΜ ζητά ο πρόεδρος της ΠΟΛ.ΑΝ. Αντώνης Σαμαράς.
13/2: Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δηλώνει ότι το όνομα που θα λάβει η ΠΓΔΜ δεν έχει μεγάλη σημασία, γιατί κανείς δεν θα το θυμάται σε 10 χρόνια.
19/2: Τα Σκόπια ζητούν από την Ελλάδα την άδεια να ανοίξουν προξενείο στην Αθήνα.
21/2: Ο Τούρκος Πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ κατηγορεί τους Έλληνες για «σοβινισμό», σχετικά με το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων.
25/3: Η ελληνική κυβέρνηση δηλώνει ότι η ΠΓΔΜ αποδέχθηκε σχέδιο απόφασης του ΟΗΕ, που προβλέπει διαδικασία επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας του γειτονικού κράτους, υπό τους Όουεν και Βανς (πρώην υπουργοί Εξωτερικών Μεγάλης Βρετανίας και ΗΠΑ, αντίστοιχα). Περιλαμβάνει την υιοθέτηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, τη διαιτησία για το οριστικό όνομα και την ένταξη της δημοκρατίας αυτής στον ΟΗΕ υπό το προσωρινό όνομα ΠΓΔΜ.
29/3: Παραιτείται από το βουλευτικό αξίωμα ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης, αποδοκιμάζοντας τους χειρισμούς της κυβέρνησης Μητσοτάκης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το Μακεδονικό.
7/4: Με την απόφαση 817 του Συμβουλίου Ασφαλείας, το κράτος των Σκοπίων γίνεται δεκτό στον ΟΗΕ χωρίς σημαία και με το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ , FYROM στα Αγγλικά).
14/5: Κατατίθεται το σχέδιο των διαμεσολαβητών Βανς και Όουεν, που προτείνουν την ονομασία «Νέα Μακεδονία».
28/5: Την άρνηση της Ελλάδας στο σχέδιο Βανς – Όουεν για το ζήτημα της ΠΓΔΜ, επειδή δεν επιτεύχθηκε συμφωνία στο θέμα της ονομασίας, γνωστοποιεί στον Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπούτρος Γκάλι ο ειδικός απεσταλμένος της κυβέρνησης, πρέσβης Γιώργος Παπούλιας.
30/5: Τα Σκόπια δεν αποδέχονται το νέο συμβιβαστικό σχέδιο των διεθνών μεσολαβητών Βανς – Όουεν, το οποίο πρότεινε το όνομα «Νέα Μακεδονία».
4/6: Ο πρόεδρος Κίρο Γκλιγκόροφ απορρίπτει πρόταση του προέδρου της Σερβίας Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς να επιλυθεί η διαφορά μεταξύ Σκοπίων και Αθήνας με την επονομασία της Δημοκρατίας «Σλαβομακεδονία».
25/7: Την απογοήτευσή της για την αναγνώριση των Σκοπίων από την Ουκρανία εκφράζει η ελληνική κυβέρνηση.
13/10: Η Κίνα είναι η πρώτη μεγάλη δύναμη που αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα («Δημοκρατία της Μακεδονίας»).
16/12: Τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία και Δανία αναγνωρίζουν διπλωματικά τα Σκόπια με το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM).
21/12: Η Ιαπωνία αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με το συνταγματικό της όνομα.

Και… 2018 – Κινητικότητα και αισιοδοξία για επίλυση

Και ερχόμαστε στο σήμερα όπου βρισκόμαστε μπροστά σε εξελίξεις και αναζωπύρωση των προσπαθειών για λύση. Σε διπλωματικό επίπεδο αρχίζει νέος γύρος επαφών ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΠΓΔΜ.

Νέος γύρος συνομιλιών θα τρέξει στη Ν. Υόρκη υπό την αιγίδα του ειδικού διαμεσολαβητή του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς, ενώ εντός του μήνα δρομολογούνται επαφές σε κορυφαίο επίπεδο τόσο στην Αθήνα, όσο και σε ουδέτερο έδαφος.

Ειδικότερα, Δευτέρα ή Τρίτη 8 ή 9 Ιανουαρίου θα βρεθεί στην Αθήνα ο αντιπρόεδρος της ΠΓΔΜ, Μπούγιαρ Οσμάνι ο οποίος θα έχει συναντήσεις με τον Νίκο Κοτζιά και τον Γιώργο Κατρούγκαλο. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με πληροφορίες, που δεν επιβεβαιώνονται προς το παρόν, εφόσον ο πρωθυπουργός βρεθεί στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, στις 23 Ιανουαρίου, θεωρείται πιθανή μια συνάντηση του Αλέξη Τσίπρα με τον ομόλογό του των Σκοπίων Ζόραν Ζάεφ.

Ραντεβού στην Νέα Υόρκη

Συγκεκριμένες ενέργειες αναμένονται στη συνάντηση στη Νέα Υόρκη στιςς 19/1 του προσωπικού απεσταλμένου του ΓΓ του ΟΗΕ για το θέμα του ονόματος, Μάθιου Νίμιτς με τους διαπραγματευτές της Ελλάδας και της πΓΔΜ, Πρέσβεις Αδαμάντιο Βασιλάκη και Βάσκο Ναούμοφσκι.

Ο γγ του ΟΗΕ μετά την πρόσφατη  συνάντησή του στις 12 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες με τους διαπραγματευτές των δύο χωρών είχε εμφανιστεί ιδιαίτερα αισιόδοξος για λύση εντός του 2018.

Ο διαμεσολαβητής του ΟΗΕ είχε μάλιστα τονίσει ότι υπάρχει βούληση να πραγματοποιηθούν κι άλλες συναντήσεις στη Νέα Υόρκη και στην Ευρώπη, ενδεχομένως τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, χωρίς ωστόσο να έχουν καθοριστεί συγκεκριμένες ημερομηνίες

Η επίσκεψη Στόλενμπεργκ

Δυο ημέρες νωρίτερα μεταβαίνει στα Σκόπια ο γγ του ΝΑΤΟ, Γιανς Στόλενμπεργκ.

Ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, θα βρεθεί στα Σκόπια στις 17 και 18 Ιανουαρίου, όπου θα έχει επαφές με την κυβέρνηση Ζάεφ.

Mε πληροφορίες από: «Σαν Σήμερα»
Φωτογραφίες αρχείου: Eurokinissi