Fazlur Rahman Khan, ο ανθρωπιστής που τιμάει σήμερα η Google με Doodle. O Fazlur Rahman Khan, διάσημος αρχιτέκτονας και δομοστατικός μηχανικός, άφησε το στίγμα του στην αρχιτεκτονική.
Τον ανθρωπιστή και εμβληματικό αρχιτέκτονα Fazlur Rahman Khan τιμάει σήμερα η Google με ένα Doodle. Ο Fazlur Rahman Khan είναι ένας διάσημος μηχανικός. Το 1969, η εταιρεία Sears, Roebuck & Co ήταν ο μεγαλύτερος λιανέμπορος του κόσμου με 350.000 εργαζομένους. Η διοίκηση αποφάσισε να συγκεντρώσει τους υπαλλήλους της που ήταν διασπαρμένοι σε διάφορα γραφεία του Σικάγο σε ένα κτήριο, κοντά στη δυτική πλευρά του κέντρου της πόλης. Το έργο παραχωρήθηκε στην εταιρεία Skidmore, Owings and Merrill με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Bruce Graham και τον μηχανικό Fazlur Rahman Khan με σκοπό να κατασκευάσουν ένα από τα μεγαλύτερα κτήρια του κόσμου με χωρητικότητα 279.000 τ.μ.
Δεδομένου ότι η Sears ανέμενε γρήγορη επέκταση των κτηριακών αναγκών της, αρχικά νοίκιασε τα περισσεύοντα πατώματα με την προοπτική να χρησιμοποιήσει ολόκληρη την κατασκευή στο μέλλον. Ωστόσο, το αρχικό πλάνο δεν προέβλεπε 108 πατώματα, αλλά αρκετά λιγότερα. Στην κορυφή του ουρανοξύστη τοποθετήθηκαν κεραίες τηλεοπτικής και ραδιοφωνικής μετάδοσης.
Το έργο χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από την Sears και κόστισε περίπου 150 εκ. δολάρια εκείνης της εποχής, δηλαδή περίπου 1 δις. δολάρια του 2005. Τα πρώτα θεμέλια έπεσαν τον Απρίλη του 1971 και το έργο ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1973.
Σήμερα, το Doodle της Google είναι αφιερωμένο στον άνθρωπο που καινοτόμησε, κατασκευάζοντας ουρανοξύστες στις ΗΠΑ, όπως το Κέντρο John Hancock στο Σικάγο με τους 100 ορόφους, αλλά και τον Πύργο Sears. Η κόρη του αρχιτέκτονα, Yasmin Sabina Khan, λέει για τον πατέρα της: «Ως νέος, ο πατέρας μου ποτέ δεν είχε φανταστεί πως μια μέρα θα έχτιζε ουρανοξύστες.
Tο 1972, σε ηλικία 42 ετών, o Fazlur Rahman Khan χαρακτηρίστηκε ως ο Κατασκευαστής της Χρονιάς στις ΗΠΑ. Ο καινοτόμος τρόπος με τον οποίο έχτιζε ουρανοξύστες άλλαξε άρδην τον τρόπο κατασκευής τέτοιων κτηρίων, δημιουργώντας μια ισορροπία ανάμεσα στη δομική αποτελεσματικότητα και την οικονομία.
Ο Fazlur Rahman Khan υπήρξε ανθρωπιστής τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική του ζωή. Εμπνεόταν από την πεποίθηση ότι η εργασία του είχε θετικό αντίκτυπο και ενθάρρυνε άλλους μηχανικούς, ώστε να μη χάνουν το στόχο τους σε ό,τι αφορά την εργασία τους.
Ο ίδιος το είχε πει, άλλωστε, και κατά τη βράβευσή του το 1972: «Ο άνθρωπος τεχνίτης δεν πρέπει να χάνεται στην ίδια του την τεχνολογία. Πρέπει να μπορεί να εκτιμά τη ζωή και η ζωή είναι τέχνη, δράμα, μουσική και κυρίως, άνθρωποι».
Fazlur Rahman Khan: Ο άνιθρωπος που άλλαξε την αρχιτεκτονική
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο ανταγωνισμός για τον τίτλο του ψηλότερου κτιρίου στον κόσμο φούντωσε ξανά. Για οικονομικούς λόγους τα περισσότερα ψηλά κτίρια αυτής της περιόδου παρέμεναν μεταξύ 200 – 250 μέτρων. Το Σικάγο ξεκίνησε μια νέα γενιά κτιρίων με στόχο την κατάκτηση του μεγαλύτερου ύψους με το John Hancock center, το οποίο ήταν, με ύψος 344 μέτρων, μόλις 37 μέτρα κοντύτερο από το Empire State Building στη Νέα Υόρκη.
Η βάση για αυτή την καινούρια ώθηση ήταν οι νέες κατασκευαστικές αρχές. Η επανάσταση πάντως στην ανάπτυξη των ψηλών κτιρίων δε δημιουργήθηκε από τους αρχιτέκτονες αλλά από τους μηχανικούς. Ο αρχικός νεωτερισμός ήταν στην πρόσοψη, εκεί που κανείς δεν το περίμενε.
Ο Fazlur Rahman Khan, ένας μηχανικός ο οποίος δούλευε για τους SOM, απλά εξαφάνισε το σύστημα της μη φέρουσας πρόσοψης που είχε γίνει σχεδόν σύμβολο πίστης από την αρχή του μοντερνισμού. Για το John Hancock Center o Fazlur Rahman Khan ανέπτυξε ένα σύστημα στο οποίο ένας χαλύβδινο σωληνωτό, φέρων πλαίσιο σχηματίζει μια πολύ σταθερή και συνάμα ορατή μέγα-κατασκευή. Συγκρινόμενος με τις παραδοσιακές κατασκευαστικές μεθόδους, αυτός ο σχεδιασμός επιτρέπει στα κτίρια να φτάσουν σε μεγαλύτερο ύψος με μικρότερη ποσότητα μετάλλου στο φορέα τους.
Έτσι, ένα κτίριο των εκατό ορόφων μπορούσε πλέον να πραγματοποιηθεί με ένα κόστος ανάλογο με εκείνο ενός 45-όροφου προηγούμενου κτιρίου. Με αυτό τον τρόπο, η κόντρα για την κατοχή του ψηλότερου ουρανοξύστη έγινε για μια ακόμη φορά ενδιαφέρουσα και με οικονομικούς όρους.
Την ίδια στιγμή το Hancock center έθεσε ένα νέο ορόσημο στην αρχιτεκτονική δραματοποίηση του ύψους. Το κτίριο, ένας λεπτός γραμμικός, σταδιακά ελαττωμένος καθ’ ύψος, οβελίσκος έχει την επίδραση ενός υπερμεγέθους μινιμαλιστικού μνημείου.
Η κατασκευή τελειώνει πάνω από τον 100ο όροφο, αλλά το συγκλινόμενο σχήμα συναντάται σε μια ιδεατή συνέχεια προς μια κορυφή πολύ μακριά από την οροφή του κτιρίου. Η πρόσοψη του κτιρίου είναι για μια ακόμα φορά τόσο συνθετικό κομμάτι όσο και έκφραση του φέροντος οργανισμού της κατασκευής. Τοποθετώντας τα παράθυρα στο χωρικό κέντρο της μεταλλικής φέρουσας κατασκευής, η πρόσοψη μετασχηματίζεται σε ένα εκφραστικό, δυναμικό ανάγλυφο.
Από το Ντάκα του Μπανγκλαντές όπου γεννήθηκε, μέχρι την Τζέντα της Σαουδικής Αραβία, όπου απεβίωσε, ο Fazlur Rahman Khan διέγραψε μί ακαριέρα που θα ζήλευαν πολλοί. Ανάμεσα στις κατασκευές που φέρουν την υπογραφή του, είναι και οι εξής: DeWitt-Chestnut Apartments, Brunswick Building, John Hancock Center, One Shell Square, 140 William Street (formerly BHP House), Sears Tower, U.S. Bank Center, Hajj Terminal, King Abdulaziz International Airport, King Abdulaziz University, Hubert H. Humphrey Metrodome, One Magnificent Mile, Onterie Center, United States Air Force Academy.