Άγνωστο παραμένει το πού βρίσκεται η Κινέζα δημοσιογράφος Zhang Zhan που φυλακίστηκε επειδή κάλυψε τις πρώτες ημέρες της πανδημίας του κορονοϊού, μία ημέρα αφότου αναμενόταν να έχει αφεθεί ελεύθερη, έχοντας εκτίσει την τετραετή ποινή της.
Ελεύθερη αναμενόταν να αφεθεί από χθες Δευτέρα 13.05.2024 η Κινέζα δημοσιογράφος Zhang Zhan η οποία εξέτισε την ποινή των τεσσάρων ετών που της είχε επιβληθεί, επειδή έκανε αποκαλυπτικά ρεπορτάζ, το πρώτο διάστημα που είχε ξεσπάσει ο κορονοϊός στην κινεζική πόλη Γουχάν.
Οι υποστηρικτές λένε ότι δεν είναι σαφές αν η Zhang Zhan έχει πράγματι αφεθεί ελεύθερη – αν και οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχαν πει ότι οι αρχές ήταν πιθανό να κρατήσουν χαμηλό προφίλ για την κατάστασή της.
Η 40χρονη πρώην δικηγόρος είναι μία από τις πολλές ακτιβίστριες που είχαν αντιμετωπίσει προβλήματα με τις κινεζικές αρχές για τις αναφορές τους στην COVID-19. Ορισμένοι έχουν τεθεί υπό κράτηση, ενώ άλλοι έχουν εξαφανιστεί.
Κρίθηκε ένοχη για «πρόκληση προβλημάτων και εντάσεων», μια κατηγορία που χρησιμοποιείται συχνά από την κινεζική κυβέρνηση προκειμένου να στοχοποιήσει αντιφρονούντες και ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Παρατηρητές των μέσων ενημέρωσης και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχαν δηλώσει ότι η Zhang διώχθηκε άδικα ζητώντας την απελευθέρωσή της λόγω της επιδείνωσης της υγείας της.
Υπάρχει «τεράστια ανησυχία» για την ασφάλεια της Zhang Zhan μετά την απελευθέρωσή της, δήλωσε η υπεύθυνη υπεράσπισης των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα Αλεξάντρα Μπιελακόφσκα.
«Ειλικρινά πιστεύω ότι δεν θα έχουμε σύντομα καμία ενημέρωση. Πιθανότατα θα προσπαθήσουν να την κρατήσουν σε μυστική τοποθεσία ή να την κρατήσουν μακριά από τα βλέμματα για κάποιο χρονικό διάστημα».
Πηγή φωτογραφίας Reuters
Ένας από τους δικηγόρους της Zhang δήλωσε στο BBC Chinese ότι «η προσωπική της ελευθερία θα εξακολουθήσει να περιορίζεται», προσθέτοντας ότι θα ζει πλέον με τους γονείς της στη Σαγκάη.
Τα επίμαχα ρεπορτάζ και η τελευταία συνέντευξη πριν τη σύλληψη
Στις αρχές Φεβρουαρίου του 2020 η Zhang Zhan (Τζανγκ Τζαν) είχε ταξιδέψει 650 χιλιόμετρα από την Σαγκάη στην πόλη της κεντρικής Κίνας για να κάνει ρεπορτάζ για τον ταχύτατα μεταδιδόμενο ιό, που είχε πρωτοεμφανιστεί στη Γουχάν.
Η δημοσιογράφος κατέγραφε αποσπάσματα από τη ζωή των πολιτών σε κατάσταση αυστηρού lockdown και αναρτούσε τα βίντεο στα social media παρά τις απειλές των Αρχών στην Κίνα.
Σε ένα από τα livestreamed αποσπάσματά της έδειξε πώς συνέχισε να τραβάει την κάμερά της ενώ ένας αξιωματούχος την προειδοποίησε να «σταματήσει να τραβάει, αλλιώς [θα] θυμώσει».
«Ίσως έχω μια επαναστατική ψυχή… Απλά καταγράφω την αλήθεια. Γιατί δεν μπορώ να δείξω την αλήθεια;», είπε σε συνέντευξή της, απόσπασμα της οποίας περιήλθε στην κατοχή του BBC.
«Δεν θα σταματήσω αυτό που κάνω, γιατί αυτή η χώρα δεν μπορεί να πάει πίσω».
Αυτή θεωρήθηκε ότι ήταν η τελευταία της συνέντευξη πριν από την κράτησή της.
Η Zhang είχε δημοσιεύσει περισσότερα από 100 βίντεο στο κανάλι της στο YouTube, στο WeChat και στο Twitter, πριν δηλωθεί η εξαφάνισή της στις 14 Μαΐου 2020.
Την επόμενη ημέρα, οι αρχές ανακοίνωσαν ότι συνελήφθη από την αστυνομία στη Σαγκάη.
Της απαγγέλθηκαν κατηγορίες τον Νοέμβριο του ίδιου έτους και καταδικάστηκε τον επόμενο μήνα.
Η κινέζα δημοσιογράφος έκανε απεργία πείνας τους πρώτους μήνες της κράτησής της και ο δικηγόρος της είχε δηλώσει τότε ότι την τάιζαν με το ζόρι μέσω ενός σωλήνα.
Συνέχισε την απεργία πείνας μέχρι τον Ιούλιο του 2023, όταν φέρεται να ζύγιζε μόλις 37 κιλά – το μισό από αυτό που ήταν πριν από την κράτησή της.
Έπασχε από σοβαρό υποσιτισμό, γαστρεντερική νόσο και χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, ανέφερε η RSF (Οι Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα)
«Η δημοσιογράφος Zhang Zhan, η οποία με θάρρος διακινδύνευσε τη ζωή της ενημερώνοντας το κοινό για την επιδημία της COVID-19 στην Ουχάν, κινδυνεύει να πεθάνει αν δεν λάβει εκτεταμένη ιατρική περίθαλψη», ανέφεραν «Οι Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα» σε ανακοίνωσή τους τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Η σημασία της υπόθεσης της δημοσιογράφου θα εξαρτηθεί από το τι θα συμβεί μετά την απελευθέρωσή της, δήλωσε ο Τζερόμ Κοέν, ειδικός στο κινεζικό δίκαιο.
Ένας δικηγόρος της δημοσιογράφου δήλωσε ότι η αστυνομία είχε προσεγγίσει την οικογένειά της «συχνά» από την αστυνομία κατά τη διάρκεια της κράτησής της και ότι τους δόθηκε εντολή να μην συζητήσουν την υπόθεση με άλλους.
«Οι πολίτες – δημοσιογράφοι ήταν η μόνη πηγή μη λογοκριμένων πληροφοριών από πρώτο χέρι για την επιδημία του Covid-19 στην Κίνα.
Επειδή εργάζονται ανεξάρτητα από τα ελεγχόμενα από το κράτος μέσα ενημέρωσης, οι πολίτες – δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συνεχή παρενόχληση για την αποκάλυψη πληροφοριών που η κυβέρνηση θα προτιμούσε να αποσιωπήσει», ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία σε ανακοίνωσή της.
Όταν η πανδημία χτύπησε για πρώτη φορά στις αρχές του 2020, το κινεζικό διαδίκτυο – παρά τη μεγάλη λογοκρισία – κατακλύστηκε από μηνύματα που περιέγραφαν κυβερνητική συγκάλυψη και αποτυχία στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Όμως η κρατική μηχανή λογοκρισίας διπλασίασε τις δυνάμεις της για να καταστείλει την πρωτοφανή διαδικτυακή οργή.
Αρκετά κανάλια σιώπησαν, οι αναρτήσεις διαγράφηκαν γρήγορα και ορισμένοι ακτιβιστές όπως η Zhang έλαβαν ρητές προειδοποιήσεις από τις αρχές.
Ο κινέζος γιατρός Li Wenliang που σήμανε συναγερμό για τον κορονοϊό
Μεταξύ των πιο γνωστών διεθνώς ήταν η περίπτωση του γιατρού Li Wenliang, ο οποίος είχε προσπαθήσει να προειδοποιήσει τους συναδέλφους του σχετικά με ένα πιθανό ξέσπασμα ασθένειας, παρόμοιας με το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, ασθένεια η οποία έγινε τελικά γνωστή ως COVID-19.
Στις 3 Ιανουαρίου 2020, ανακρίθηκε από την αστυνομία της Γουχάν, η οποία του έδωσε ένα προειδοποιητικό έγγραφο για «διάδοση ψευδών σχολίων στο διαδίκτυο», για τα οποία υποχρεώθηκε να υποσχεθεί ότι δεν θα τα επαναλάμβανε. Ο Li Wenliang επέστρεψε στην εργασία του. Αργότερα, κόλλησε τον ιό από έναν ασθενή και πέθανε από την ασθένεια στις 7 Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 33 ετών.
Ο θάνατός του προκάλεσε ένα κύμα υποστήριξης στα social media ενώ οι αναρτήσεις του διαγράφηκαν με τον καιρό.