Περίπου 325.000 προσφυγόπουλα θα πάνε στο σχολείο μέχρι το τέλος του έτους, σύμφωνα με τη φετινή έκθεση του γερμανικού υπουργείου Παιδείας που τιτλοφορείται «Η Εκπαίδευση στη Γερμανία».
Ο αριθμός φαίνεται μεγάλος, αλλά αποτελεί μόλις το 3% του συνόλου των μαθητών. Αν διαιρεθεί μάλιστα με τον αριθμό των 16 κρατιδίων, αντιστοιχούν 20.000 μαθητές κατά μέσο όρο ανά κρατίδιο, σε μια χώρα με πληθυσμό ογδόντα περίπου εκατομμυρίων κατοίκων. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η οποία συντάχθηκε από το Γερμανικό Ινστιτούτου Διεθνούς Παιδαγωγικής Έρευνας (DIPF), το 30% περίπου των προσφυγόπουλων είναι κάτω των 18 ετών, επομένως πρέπει να πάνε υποχρεωτικά στο σχολείο. Το 25% είναι μεταξύ 18 και 24 ετών και θα πρέπει τουλάχιστον να παρακολουθήσουν μαθήματα γερμανικών για να εκπαιδευτούν επαγγελματικά.
Επειδή όμως η ένταξη των μικρών προσφυγόπουλων δεν μπορεί να γίνει σε βάρος της διδασκαλίας των άλλων μαθητών, απαιτείται να διοριστούν χιλιάδες παιδοψυχολόγοι, μεταφραστές, δάσκαλοι και καθηγητές με ειδικές γνώσεις, διότι οι υπάρχοντες, είτε δεν επαρκούν, είτε δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι να διδάξουν σε αυτά τα παιδιά. Μόνο για το 2015 χρειάστηκε να διοριστούν 33.000-44.000. Το συνολικό ποσό που απαιτείται για να καλυφθούν συνολικά οι ανάγκες, υπολογίζεται σε 2,2-3 δισ. ευρώ το χρόνο.
Η Γερμανία έχει πείρα δεκαετιών στο θέμα της ενσωμάτωσης αλλοδαπών παιδιών, εν τούτοις το να ενταχθούν στα σχολεία παιδιά από εμπόλεμες περιοχές με τα ανάλογα ψυχικά τραύματα, είναι μια νέα πρόκληση για τη γερμανική κοινωνία. Συχνά οι αρμόδιοι φορείς και οι διδάσκοντες αυτοσχεδιάζουν ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες και τις συνθήκες, οι οποίες επικρατούν σε κάθε σχολείο. Ευτυχώς όμως τα μικρά παιδιά προσαρμόζονται εύκολα και μαθαίνουν γρήγορα την ξένη γλώσσα και είναι πολύ δεκτικά στη μάθηση, όπως προκύπτει από την μέχρι τώρα εμπειρία. Τα παιδιά αυτά όμως χρειάζονται την κατάλληλη προετοιμασία για να ενταχθούν σε ένα νέο σχολικό σύστημα. Οι Γερμανοί συμφωνούν στο ότι η ενσωμάτωση στην κοινωνία περνάει μέσα από την εκπαίδευση, οι απόψεις όμως των ειδικών διίστανται:
-Η μία πλευρά υποστηρίζει ότι οι ειδικές τάξεις υποδοχής δεν αποτελούν καλή λύση, διότι τα παιδιά είναι συνεχώς μεταξύ τους και δεν μαθαίνουν γρήγορα τη γερμανική γλώσσα, ούτε ενσωματώνονται στο σχολείο. Πρέπει, επομένως, να εντάσσονται αμέσως σε κανονικές τάξεις, ώστε να συναναστρέφονται τους συνομηλίκους τους και να μαθαίνουν τη γλώσσα ταχύτερα, κάνοντας βέβαια παράλληλα εντατικά μαθήματα γερμανικών.
-Η άλλη άποψη λαμβάνει υπόψη την πολιτιστική, θρησκευτική και γεωγραφική ετερογένεια των παιδιών και υποστηρίζει ότι είναι αναγκαία η προετοιμασία τους για ένα έως δύο χρόνια σε ειδικές τάξεις προετοιμασίας, “τάξεις γέφυρες”, όπως ονομάζονται. Τα μεγαλύτερα παιδιά είναι μάλιστα προτιμότερο να επισκέπτονται επαγγελματικές τάξεις προετοιμασίας. Στο Βερολίνο μάλιστα παρατηρήθηκε ότι σε τάξεις ομοεθνών η εκμάθηση γερμανικών δεν είναι τόσο ταχεία, όσο σε τάξεις με διάφορες εθνικότητες, αφού στις δεύτερες αναγκάζονται να επικοινωνούν με τα άλλα παιδιά μόνο στα γερμανικά. Επομένως πρέπει να είναι ανάλογη και η σύνθεσή τους. Η δεύτερη αυτή άποψη υποστηρίζει ότι η άμεση ένταξη σε κανονικές τάξεις είναι δυνατή μόνο στο δημοτικό σχολείο, με παράλληλη όμως εντατική διδασκαλία της γερμανικής γλώσσας και εκεί.
Δεδομένου ότι στην Γερμανία κάθε κρατίδιο (μαζί με την τοπική αυτοδιοίκηση και τα ίδια τα σχολεία) έχουν λόγο στην εκπαίδευση, αποφασίζουν και για το σύστημα που θα ακολουθήσουν.
Μερικά παραδείγματα:
Στο Αμβούργο, τα προσφυγόπουλα επισκέπτονται αρχικά την λεγόμενη βασική τάξη ή μια διεθνή τάξη προετοιμασίας για την εκμάθηση της γλώσσας. Μαθήματα μουσικής, τεχνικών και αθλητισμός γίνονται από κοινού με τους άλλους μαθητές, ώστε να προετοιμάζεται η ένταξή τους. Όταν οι γνώσεις γερμανικών είναι επαρκείς εντάσσονται σε κανονικές τάξεις.
Στη Βαυαρία υπάρχουν μεταβατικές τάξεις προετοιμασίας ήδη από το δημοτικό, όπου γίνεται η εκμάθηση της γλώσσας, των αξιών της δυτικής κοινωνίας και διαφόρων άλλων μαθημάτων. Ακολούθως τα παιδιά εντάσσονται σε κανονικές τάξεις, όπου συνεχίζουν να παρακολουθούν ενισχυτικά μαθήματα γερμανικών, τα οποία προορίζονται όμως και για όλους τους υπόλοιπους “κανονικούς” μαθητές.
Στο Βερολίνο, όπου το ένα στα τρία σχολεία έχει πρόσφυγες, υπάρχουν τάξεις γλωσσικής προετοιμασίας διάρκειας ενός ή δύο ετών. Στο διάστημα αυτό συμμετέχουν σε κανονικές τάξεις στα μαθήματα της μουσικής και του αθλητισμού. Εν συνεχεία εντάσσονται πλήρως σε κανονικές τάξεις. Από φέτος καθιερώνονται σε ορισμένα σχολεία και οι λεγόμενες “τάξεις γέφυρες”, ώστε να γίνεται κατά περίπτωση και σε διαφορετικό χρόνο η ένταξη στις κανονικές τάξεις.
Στη Βάδη-Βυρτεμβέργη, αφού επισκεφθούν τις τάξεις γλωσσικής προετοιμασίας εντάσσονται σε κανονικές. Από φέτος δοκιμάζεται ένα πρωτοποριακό σύστημα, το οποίο προβλέπει τεστ δεξιοτήτων και ικανοτήτων πριν ενταχθούν οι μαθητές στο ανάλογο είδος σχολείου.Στα κρατίδια Ζάαρλαντ και Μεκλεμβούργο-Πομερανία τα παιδιά εντάσσονται από την πρώτη μέρα σε κανονικές τάξεις και παράλληλα κάνουν εντατικά μαθήματα γερμανικών.
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Ifo oι περισσότεροι Γερμανοί πολίτες τάσσονται υπέρ της άμεσης ένταξης σε κανονικές τάξεις με πολύ μικρή όμως διάφορα από τους υποστηρικτές της δεύτερης άποψης. Είναι δηλαδή σχεδόν μοιρασμένοι. Η επιλογή επαφίεται μέχρι τώρα στα κρατίδια, υποστηρίζεται όμως και η άποψη από ειδικούς, ότι πρέπει να εισαχθεί μια εθνική εκπαιδευτική πολιτική για τα παιδιών των προσφύγων.
Το πανεπιστήμιο του Αμβούργου, εισηγείται υποχρεωτικό νηπιαγωγείο για τα παιδιά των προσφύγων, ενώ η πρόσφατη έκθεση του υπουργείου Παιδείας αποδεικνύει ότι δεν είναι απαραίτητο, αφού το 90% των παιδιών μεταναστών και προσφύγων πηγαίνουν μέχρι τώρα αυτοβούλως.
Άλλη έρευνα του πανεπιστημίου του Μονάχου προτείνει και ένα είδος ‘light’ επαγγελματικού σχολείου, όπου οι απαιτήσεις της γλώσσας να μην είναι τόσο υψηλές, ώστε να διευκολύνεται η κατάρτισή τους. Επίσης, προτείνεται και η λεγόμενη διττή εκπαίδευση, η παράλληλη δηλαδή θεωρητική και πρακτική επαγγελματική εκπαίδευση. Την υποχρεωτική επαγγελματική εκπαίδευση μέχρι το 21ο έτος της ηλικίας προτείνουν άλλοι ερευνητές προκειμένου να καθίσταται δυνατή η ενσωμάτωση και των μεγαλύτερων νέων.
Οι πολιτικοί ασχολούνται βέβαια κυρίως με την γεωγραφική κατανομή των προσφύγων και έτσι τα σχολεία βρίσκονται ξαφνικά μπροστά σε πολύ σύνθετα προβλήματα. Σε ορισμένα κρατίδια λ.χ. τα παιδιά μπορούν να πάνε στο σχολείο μετά την αίτηση για χορήγηση ασύλου, και αφού προηγουμένως έχουν κατανεμηθεί στους δήμους. Επομένως, δημιουργείται πρόβλημα και στο μεσοδιάστημα αλλά και με την ένταξή τους στη συνέχεια, αφού έχει ήδη ξεκινήσει η τάξη προετοιμασίας ή η κανονική. Μεγάλο θέμα είναι και το πότε θα μεταπηδήσουν τα παιδιά αυτά από τις τάξεις προετοιμασίας σε κανονικές ή πώς θα διδαχθούν τα γερμανικά ως ξένη γλώσσα, αφού υπάρχει μεγάλη έλλειψη εξειδικευμένων διδασκόντων.
Μέχρι την άνοιξη δεν είχαν παρουσιαστεί πάντως ανυπέρβλητα προβλήματα και αντιμετωπίστηκαν όσα προέκυψαν. Τα μέχρι τώρα μηνύματα είναι σε γενικές γραμμές θετικά, ιδίως από ανατολικά κρατίδια, ενώ το κρατίδιο της Έσσης ανέφερε σε έκθεσή του ότι τα προσφυγόπουλα έχουν μεγάλη διάθεση να μάθουν και συχνά έχουν μεγάλη πρόοδο στην εκμάθηση της γλώσσας. Αλλά και τα “κανονικά σχολεία” έχουν εν τω μεταξύ αποκτήσει την εμπειρία υποδοχής προετοιμασμένων γλωσσικά μαθητών, ώστε να μπορέσουν σταδιακά να τα εντάξουν στα κανονικά μαθήματα.
Η Γερμανία μπορεί να τα καταφέρει να ενσωματώσει τα παιδιά των προσφύγων, όπως διαπιστώνει η προαναφερθείσα έκθεση του γερμανικού υπουργείου Παιδείας, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Ιούνιο. Η κατάσταση όμως δεν είναι ρόδινη. Προκύπτουν διάφορα προβλήματα, τα οποία υπήρχαν όμως και πριν την προσφυγική κρίση, -και υπάρχουν βέβαια ακόμα- για την ομαλή ένταξη των προσφυγόπουλων στα σχολεία:
Τα παιδιά καθυστερούν τρεις με έξι μήνες να πάνε στο σχολείο μέχρι να κατανεμηθούν σε δήμους και κοινότητες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στο Βερολίνο, όπου είναι ιδιαίτερα οξυμένο το πρόβλημα, δεν τα παίρνουν όμως αμέσως, διότι δεν υπάρχουν θέσεις στις τάξεις υποδοχής. Επίσης, όταν τα προσφυγόπουλα αποτελούν το 30% της τάξης παρατηρείται μείωση του επιπέδου απόδοσης ενώ από 50% και πάνω η κατάσταση αρχίζει να γίνεται δραματική.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ