Σε αδιέξοδο ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας παρά τα «ανοίγματα» του Αμερικανού προέδρου - Ανάλυση BBC
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται ο εμπορικός πόλεμος ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, ΗΠΑ και Κίνα. Οι κινεζικές εξαγωγές στις ΗΠΑ να αντιμετωπίζουν δασμούς έως και 245% και το Πεκίνο απαντά με δασμούς 125% στα αμερικανικά προϊόντα. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον δυσκολεύεται να στριμώξει πραγματικά την Κίνα – κι αυτό οφείλεται στο ευρύ εμπορικό της δίκτυο και τον έλεγχο που ασκεί στις σπάνιες γαίες, κρίσιμες για την παγκόσμια βιομηχανία.
Η κυβέρνηση του Σι Τζινπίνγκ της Κίνας έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι είναι ανοικτή στο διάλογο, αλλά εκφράζοντας μία δυσπιστία για τις προθέσεις του αμερικανού προέδρου τόνισε ότι αν χρειαστεί, θα «πολεμήσει μέχρι τέλους» ενώ ο Τραμπ σε μία αλλαγή τόνου του – αποτέλεσμα εσωτερικής πίεσης και προσπαθειών καθησυχασμού των αγορών – αναφέρθηκε σε ενδεχόμενη «ουσιαστική» μείωση των δασμών που έχουν επιβληθεί σε προϊόντα της Κίνας.
Για την πιρουέτα του αυτή έγινε viral στα κινεζικά social media με το hashtag «Ο Τραμπ δείλιασε» (Trump chickened out) να έχει πάνω από 150 εκατ. προβολές στο Weibo, σήμερα Πέμπτη (24.04.2025).
Σύμφωνα με το BBC, το Πεκίνο έχει κάποια δυνατά χαρτιά στα χέρια του στον εμπορικό πόλεμο με τον Τραμπ τα οποία και δεν σκέφτεται να κάψει.
Νο 1: Η Κίνα μπορεί να αντέξει το κόστος (μέχρι ενός σημείου)
Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να απορροφήσει τις επιπτώσεις των δασμών καλύτερα σε σχέση με άλλες μικρότερες χώρες. Με περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο κατοίκους, διαθέτει μια τεράστια εσωτερική αγορά που θα μπορούσε να ελαφρύνει την πίεση από τους εξαγωγείς που υποφέρουν από τους δασμούς.
Την ίδια στιγμή, το Πεκίνο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει ζητήματα, επειδή οι Κινέζοι δεν ξοδεύουν αρκετά. Ωστόσο, με μια σειρά από κίνητρα, από επιδοτήσεις για οικιακές συσκευές μέχρι «ασημένια τρένα» για τους συνταξιούχους που ταξιδεύουν, αυτό θα μπορούσε να αλλάξει.
Οι δασμοί του Τραμπ έδωσαν στο κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα ακόμη μεγαλύτερη ώθηση για να ξεκλειδώσει την καταναλωτική δυναμική της χώρας, σημειώνει το βρετανικό μέσο.
Παρόλα αυτά, η αναταραχή είναι ανησυχητική, ιδίως επειδή υπάρχει οικονομική αβεβαιότητα και δυσαρέσκεια για τη συνεχιζόμενη κρίση ακινήτων και τις απώλειες θέσεων εργασίας.
H κινέζικη ηγεσία επικαλείται τα εθνικά συμφέροντα για να δικαιολογήσει τα αντίποινα για τους δασμούς, με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης να καλούν τους πολίτες να «αντιμετωπίσουν τις καταιγίδες μαζί».
Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ μπορεί να ανησυχεί, αλλά, μέχρι στιγμής, το Πεκίνο έχει κρατήσει έναν ανυπότακτο και γεμάτο αυτοπεποίθηση τόνο.
Νο 2: Το Πεκίνο επενδύει στο μέλλον
Η Κίνα ανέκαθεν είχε τη φήμη του εργοστάσιο του κόσμου, αλλά έχει επενδύσει δισεκατομμύρια για να γίνει ένα πολύ πιο προηγμένο εργοστάσιο. Υπό τον Σι Τζινπίνγκ, βρίσκεται σε έναν αγώνα δρόμου με τις ΗΠΑ για την τεχνολογική κυριαρχία.
Έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στην εγχώρια τεχνολογία, από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως τα τσιπ και την τεχνητή νοημοσύνη.
Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν το chatbot DeepSeek, το οποίο χαρακτηρίστηκε ως μεγάλος αντίπαλος του ChatGPT, και την BYD, η οποία κέρδισε την Tesla πέρσι για να γίνει ο μεγαλύτερος κατασκευαστής ηλεκτρικών οχημάτων στον κόσμο. Η Apple έχει χάσει το πολύτιμο μερίδιο αγοράς της από τοπικούς ανταγωνιστές όπως η Huawei και η Vivo.
Πρόσφατα το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να δαπανήσει πάνω από 1 δισ. δολάρια την επόμενη δεκαετία στην τεχνητή νοημοσύνη.
Οι αμερικανικές εταιρείες προσπάθησαν να μετακινήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους από την Κίνα, αλλά δυσκολεύτηκαν να βρουν αλλού την ίδια ποιότητα υποδομών και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Οι Κινέζοι κατασκευαστές σε κάθε στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού έχουν δώσει στη χώρα ένα πλεονέκτημα δεκαετιών που θα χρειαστεί χρόνος για να το φτάσουν οι ΗΠΑ.
Αυτή η απαράμιλλη τεχνογνωσία στην αλυσίδα εφοδιασμού και η κυβερνητική υποστήριξη έχουν καταστήσει την Κίνα έναν τρομερό αντίπαλο σε αυτόν τον εμπορικό πόλεμο – κατά κάποιον τρόπο, το Πεκίνο προετοιμαζόταν γι’ αυτόν από την προηγούμενη θητεία του Τραμπ.
Νο 3: Τα μαθήματα από το Τραμπ 1.0
Από τότε που οι δασμοί του Τραμπ έπληξαν τα κινέζικα φωτοβολταϊκά το 2018, το Πεκίνο επιτάχυνε τα σχέδιά του για ένα μέλλον πέρα από μια παγκόσμια τάξη υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, σημειώνει το BBC.
Έχει διοχετεύσει δισεκατομμύρια σε ένα αμφιλεγόμενο πρόγραμμα εμπορίου και υποδομών για να ενισχύσει τους δεσμούς με τον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο.
Η επέκταση του εμπορίου με τη Νοτιοανατολική Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική έρχεται καθώς η Κίνα προσπαθεί να απεξαρτηθεί από τις ΗΠΑ.
Οι Αμερικανοί αγρότες προμήθευαν κάποτε το 40% των εισαγωγών σόγιας της Κίνας – το ποσοστό αυτό κυμαίνεται τώρα στο 20%.
Μετά τον τελευταίο εμπορικό πόλεμο, το Πεκίνο αύξησε την καλλιέργεια σόγιας στο εσωτερικό του και αγόρασε ποσότητες ρεκόρ από τη Βραζιλία, η οποία είναι πλέον ο μεγαλύτερος προμηθευτής σόγιας για την Κίνα.
Η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος για 60 χώρες το 2023 – σχεδόν διπλάσιες από τις ΗΠΑ. Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας στον κόσμο, σημείωσε πλεόνασμα ρεκόρ ύψους 1 δισ. δολαρίων στο τέλος του 2024.
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ, η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, δεν είναι ένας κρίσιμος εμπορικός εταίρος για την Κίνα. Σημαίνει όμως ότι δεν θα είναι εύκολο για την Ουάσινγκτον να στριμώξει την Κίνα στη γωνία.
Μετά τις αναφορές ότι ο Λευκός Οίκος θα χρησιμοποιήσει τις διμερείς εμπορικές διαπραγματεύσεις για να απομονώσει την Κίνα, το Πεκίνο προειδοποίησε τις χώρες κατά της «επίτευξης συμφωνίας εις βάρος των συμφερόντων της Κίνας». Αυτή θα ήταν μια αδύνατη επιλογή για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου.
Νο 4: Η Κίνα ξέρει πότε ο Τραμπ θα υποχωρήσει
Ο Τραμπ παρέμεινε αμετακίνητος καθώς οι μετοχές έπεφταν κατακόρυφα μετά την ανακοίνωση των σαρωτικών δασμών του στις αρχές Απριλίου, παρομοιάζοντας τις κλιμακούμενες επιβαρύνσεις του με «φάρμακο».
Ωστόσο, προχώρησε σε κωλοτούμπα, αναστέλλοντας τους περισσότερους από αυτούς τους δασμούς για 90 ημέρες μετά από ένα απότομο ξεπούλημα των αμερικανικών κρατικών ομολόγων.
Αυτά είναι γνωστά και ως Treasuries, τα οποία θεωρούνται εδώ και καιρό ως ασφαλής επένδυση. Όμως, ο εμπορικός πόλεμος έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη. Από τότε ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι θα υπάρξει αποκλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων με την Κίνα, λέγοντας ότι οι δασμοί στα κινεζικά προϊόντα «θα μειωθούν σημαντικά, αλλά δεν θα είναι μηδενικοί».
Έτσι, επισημαίνουν οι ειδικοί, το Πεκίνο γνωρίζει πλέον ότι η αγορά ομολόγων μπορεί να ταρακουνήσει τον Τραμπ.
Η Κίνα κατέχει επίσης 700 δισ. δολάρια σε κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. Η Ιαπωνία, ένας σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ, είναι ο μόνος μη Αμερικανός κάτοχος που έχει στη διάθεσή του περισσότερα από αυτά.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτό δίνει στο Πεκίνο πλεονέκτημα: Τα κινεζικά μέσα μαζικής ενημέρωσης προβάλλουν τακτικά την ιδέα της πώλησης ή της παρακράτησης αγορών αμερικανικών ομολόγων ως «όπλο».
Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι η Κίνα δεν θα βγει αλώβητη από μια τέτοια κατάσταση.
Νο 5: Το όπλο των σπάνιων γαιών
Αυτό που μπορεί να εκμεταλλευτεί η Κίνα, ωστόσο, είναι το σχεδόν μονοπώλιο της στην εξόρυξη και τον εξευγενισμό σπάνιων γαιών, μια σειρά στοιχείων που είναι σημαντικά για την κατασκευή προηγμένων τεχνολογιών.
Η Κίνα διαθέτει τεράστια κοιτάσματα, όπως το δυσπρόσιο, το οποίο χρησιμοποιείται σε μαγνήτες σε ηλεκτρικά οχήματα και ανεμογεννήτριες, και το ύτριο, το οποίο παρέχει θερμοανθεκτική επίστρωση για κινητήρες αεριωθούμενων αεροσκαφών.
Το Πεκίνο έχει ήδη απαντήσει στους τελευταίους δασμούς του Τραμπ περιορίζοντας τις εξαγωγές επτά σπάνιων γαιών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που είναι απαραίτητες για την κατασκευή τσιπ τεχνητής νοημοσύνης.
Η Κίνα αντιπροσωπεύει περίπου το 61% της παραγωγής σπάνιων γαιών και το 92% της διύλισής τους, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Παρόλο που η Αυστραλία, η Ιαπωνία και το Βιετνάμ έχουν αρχίσει την εξόρυξη σπάνιων γαιών, θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να αποκοπεί η Κίνα από την αλυσίδα εφοδιασμού, τονίζει το BBC.
Το 2024, η Κίνα απαγόρευσε την εξαγωγή ενός άλλου κρίσιμου ορυκτού, του αντιμονίου, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για διάφορες κατασκευαστικές διαδικασίες. Η τιμή του υπερδιπλασιάστηκε εν μέσω ενός κύματος πανικόβλητων αγορών και αναζήτησης εναλλακτικών προμηθευτών.
Ο φόβος είναι ότι το ίδιο μπορεί να συμβεί και στην αγορά σπάνιων γαιών, γεγονός που θα διαταράξει σοβαρά διάφορες βιομηχανίες, από τα ηλεκτρικά οχήματα μέχρι την άμυνα.
