Ακριβώς 418 χρόνια πριν, στις 5 Νοεμβρίου 1605, έγινε μία απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά Ιάκωβου Α’ της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας.
Στις 31 Ιανουαρίου του 1606, εκτελέστηκε ο Γκάι Φοκς, ο πιο διάσημος από τους άνδρες που έλαβαν μέρος στην λεγόμενη «Συνωμοσία της Πυρίτιδας» με στόχο τη δολοφονία του Ιακώβου του Α’, της οικογένειας του και των μελών του Κοινοβουλίου της Αγγλίας και οργανώθηκε σαν αντίδραση στα σκληρά μέτρα του προτεστάντη βασιλιά απέναντι στους Καθολικούς.
Η «νύχτα του Γκάι Φοκς» ή «Νύχτα των Πυροτεχνημάτων» αναφέρεται στην 5η Νοεμβρίου του 1605, όταν o Γκάι Φοκς συνελήφθη με πολλά κιλά πυρίτιδας που είχε αποθηκεύσει κάτω από το κτίριο της Βουλής των Λόρδων.
Τρεις καθολικοί Βρετανοί οργάνωσαν τη συνωμοσία κατά του μονάρχη και σύντομα θα βρεθεί μαζί τους ο λαμπρός βρετανός μισθοφόρος που είχε διακριθεί στον ισπανικό στρατό, ο Γκάι Φοκς.
Οι οργανωτικές αρετές του αλλά και η τόλμη του τον μετατρέπουν σε εγκέφαλο της σπείρας.
Ένα λάθος όμως θα έφερνε το ξεσκέπασμα αυτής της εκρηκτικής συνωμοσίας…
Μία επιστολή που συμβούλευε έναν μεταρρυθμιστή καθολικό λόρδο να απέχει τη συγκεκριμένη μέρα από τις πανηγυρικές εκδηλώσεις της νέας βουλής.
Το Παλάτι του Γουέστμινστερ ψάχθηκε εξονυχιστικά και ο Γκάι Φοκς ανακαλύφθηκε μόνος στο κελάρι του κτιρίου, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, περιβαλλόμενος από 36 βαρέλια πυρίτιδας.
Ο συνωμότης βασανίστηκε και ομολόγησε τελικά την συνωμοσία. Ακολούθησε ένα τεράστιο ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη της σπείρας των καθολικών. Οι υπεύθυνοι κρεμάστηκαν και διαμελίστηκαν.
Σε ανάμνηση της αποτυχημένης απόπειρας του Γκάι Φοκς να ανατινάξει το κοινοβούλιο, στη Μεγάλη Βρετανία αλλά και σε άλλες αγγλόφωνες χώρες, η 5η Νοεμβρίου, εορτάζεται σαν Νύχτα του Γκάι Φοκς, όπου οι πολίτες ρίχνουν πυροτεχνήματα, καίνε στην πυρά ένα ομοίωμα του Φοκς ανάμεσα σε χορούς και πανηγύρια.
H ιστορία του Φοκς ενέπνευσε τον σχεδιαστή Αλαν Μουρ να δημιουργήσει το κόμικ «V for Vendetta».
Χαλαρή διασκευή του κόμικ αυτού είναι και η ομώνυμη ταινία τον Μάρτιο του 2006.
Ο Γκάι Φοκς και το χρονικό της «Συνωμοσίας της Πυρίτιδας»
Ο Γκάι Φοκς γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1570 στο Γιορκ της Αγγλίας και πέθανε στις 31 Ιανουαρίου 1606.
Μέλος επιφανούς οικογένειας του Γιορκσάιρ, προσηλυτισμένος στον Ρωμαιοκαθολικισμό με έντονο θρησκευτικό ζήλο αποφάσισε να εγκαταλείψει την προτεσταντική Αγγλία το 1593 και να καταταγεί στον ισπανικό στρατό.
Εκεί γρήγορα ξεχώρισε για το μεγάλο θάρρος και την ψυχρή αποφασιστικότητά του. Τότε υιοθετεί το φιλικότερο, στους Ισπανούς, όνομα «Γκουίντο».
Περίπου στο 1604 και ενώ πολεμούσε στη Φλάνδρα για λογαριασμό του ισπανικού στρατού, ο Φοκς συνάντησε τον Τόμας Ουίντορ, ο οποίος και τον μύησε στο σχέδιο ν’ ανατινάξουν το κτίριο της Βουλής που στεγαζόταν στ’ ανάκτορα του Γουέστμινστερ και να δολοφονήσουν τον βασιλιά.
Μάιος του 1604. Ο Γκάι Φοκς και ο Τόμας Πέρσι συναντήθηκαν σε πανδοχείο του Λονδίνου με τους τρεις εγκεφάλους της συνωμοσίας Ρόμπερτ Κάτεσμπι, Τζακ Ράιτ και Τόμας Ουίντορ για να συντάξουν τις δυνάμεις τους και να οργανώσουν την ανατροπή του προτεστάντη μονάρχη.
Ο Κάτεσμπι νοίκιασε ένα μικρό διαμέρισμα κοντά στο Παλάτι του Γουέστμινστερ και ο Φοκς, με κωδικό όνομα Τζον Τζόνσον, τέθηκε επικεφαλής της ομάδας που ήταν υπεύθυνη για τη διάνοιξη της σήραγγας κάτω από το βρετανικό κοινοβούλιο.
Στη συνωμοσία εντάθηκαν αργότερα 11 μέλη.
Τον Μάρτιο του 1605, οι συνωμότες κατάφεραν να εξασφαλίσουν, μέσω υψηλόβαθμων διασυνδέσεων, ένα κελάρι στο υπόγειο της Βουλής των Λόρδων και ο Φοκς ανέλαβε τη μεταφορά της πυρίτιδας στο κελάρι.
Στις 26 Οκτωβρίου οι Φοκς, Κάτεσμπι και Ουίντορ συναντήθηκαν για να συζητήσουν το πώς θα γλιτώσουν οι καθολικοί λόρδοι από την ανατίναξη της βουλής.
Την ίδια μέρα στάλθηκε μία επιστολή, με ανώνυμο συντάκτη, που θα σήμανε την αρχή του τέλους. Ο Φοκς δεν είχε την παραμικρή ιδέα ούτε για την επιστολή ούτε για το περιεχόμενό της.
Η επιστολή ενημέρωνε τον καθολικό λόρδο Μόντιγκλ να απέχει την 5η Νοεμβρίου από την εναρκτήρια συνεδρίαση του κοινοβουλίου.
Ο λόρδος Μοντίγκλ θορυβήθηκε και πήγε το επίμαχο γράμμα στον υπουργό της κυβέρνηση Ρόμπερτ Σέσιλ, ο οποίος έδωσε εντολή να ερευνηθούν οι στοές κάτω από το Κοινοβούλιο.
Ο Φοκς μην γνωρίζοντας τίποτα από όλα αυτά, τις επόμενες μέρες θα κατέβει να επιθεωρήσει την πυρίτιδα στα έγκατα του κοινοβουλίου.
Να σημειωθεί ότι ο συγγραφέας της επιστολής ουδέποτε ταυτοποιήθηκε, ωστόσο, ο Λόρδος Μόντιγκλ ήταν γαμπρός του Φράνσις Τρέσμαν, μέλους της ομάδας της «Πυρίτιδας».
Ξεκίνησαν έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή και ως τις πρώτες πρωινές ώρες, οι αρχές ανακάλυψαν το κελάρι, τα βαρέλια με την πυρίτιδα και συνέλαβαν αμέσως τον Γκάι Φοκς, καθώς πάνω του βρέθηκαν σπίρτα και πυρσοί.
Αν και παραδέχτηκε από την πρώτη στιγμή την πρόθεσή του να ανατινάξει το Κοινοβούλιο, ο Φοκς βασανίστηκε σκληρά για να μαρτυρήσει τα ονόματα και των υπολοίπων συνωμοτών.
Νωρίς το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου, ο Φοκς σύρθηκε αλυσοδεμένος στα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Ιακώβου Α’.
Μετά την ανάκριση και τους φρικτούς βασανισμούς που υπέστη τις επόμενες μέρες, αναγκάστηκε τελικά να αποκαλύψει τη συνωμοσία.
Την 9η Νοεμβρίου δεν άντεξε και αποκάλυψε τις ταυτότητες των βασικών πέντε συνωμοτών, ξέροντας πια ότι πολλοί είχαν διαφύγει και άλλοι τόσοι είχαν συλληφθεί.
Όπως φαίνεται όλοι εκτός του Φοκς, είχαν ήδη ετοιμάσει πλάνο επείγουσας φυγής από το Λονδίνο, όταν έμαθαν για την επιστολή κι ενώ εκείνος είχε επιφορτιστεί με την ανατίναξη του κοινοβουλίου.
Η εκτέλεση
Την 27η Ιανουαρίου 1606 άρχισε η δίκη των οχτώ συνωμοτών που είχαν επιβιώσει από τις εκτεταμένες διώξεις. Ήταν μία δίκη-παρωδία, καθώς η ετυμηγορία είχε ήδη βγει από τη στιγμή που αποκαλύφθηκε η συνωμοσία.
Στις 31 Ιανουαρίου 1606, ο Γκάι Φοκς, ο Τόμας Ουίντορ και δύο ακόμα συνωμότες μεταφέρθηκαν στον προαύλιο χώρο του Γουέστμινστερ και απαγχονίστηκαν. Οι Κάτεσμπι, Πέρσι και Ράιτ σκοτώθηκαν προσπαθώντας να διαφύγουν.
Κατόπιν οι σοροί τους βουτήχτηκαν στο νερό και τελικά τα πτώματα διαμελίστηκαν.
Μία άλλη εκδοχή λέει ότι ο Φοκς, κατά τη μεταφορά του στην εξέδρα για να εκτελεστεί, μην έχοντας τον έλεγχο των άκρων του από τα βασανιστήρια, γλίστρησε και έπεσε με το κεφάλι και ο θάνατος ήταν ακαριαίος.
«Remember, remember, the 5th of November» τραγουδούν κάθε χρόνο στη βρετανική επικράτεια τη Νύχτα του Γκάι Φοκς, πριν βάλουν φωτιά στο ομοίωμά του.