Μόλις λίγες ώρες κράτησε η απόπειρα πραξικοπήματος του προέδρου της Νότιας Κορέας Γιουν Σουκ Γέολ που αιφνιδίως αποφάσισε να επιβάλλει στρατιωτικό νόμο κατηγορώντας την αντιπολίτευση πως ελέγχει το κοινοβούλιο και «παραλύει» την κυβέρνηση με αντικρατικές δραστηριότητες.
Πέντε ώρες αργότερα – εν τω μεταξύ μεσολάβησε η παρέμβαση χιλιάδων διαδηλωτών και η ομόφωνη καταψήφιση της Βουλής – ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας Γιουν Σουκ Γέολ επανεμφανίστηκε στις τηλεοράσεις για να ενημερώσει πως… πραξικόπημα τέλος.
Το πραξικόπημα εξπρές στη Νότια Κορέα φαίνεται πως ήταν η απέλπιδα προσπάθεια του προέδρου, Γιουν Σουκ Γέολ να σώσει τον εαυτό του. Βρίσκεται στη δίνη του κυκλώνα για σκάνδαλα στα οποία εμπλέκεται η σύζυγός του και ταυτόχρονα δεν μπορεί να εφαρμόσει τις πολιτικές που θέλει με την δημοτικότητά του να έχει κατακρημνιστεί.
Με την πλάτη στον τοίχο, ο Γιουν κατέφυγε στην πλέον ακραία επιλογή του πραξικοπήματος αλλά δεν του βγήκε.
Η είδηση του στρατωτικού πραξικοπήματος στην Νότια Κόρεα προκαλέσε παγκόσμιο σοκ – φέρεται να αιφνιδίασε μέχρι και το ίδιο το κόμμα του προέδρου Γιουν Σουκ Γέολ.
Η Νότια Κορέα βρέθηκε αντιμέτωπη με την πιο σοβαρή πρόκληση για τη δημοκρατία στη χώρα από τη δεκαετία του ’80, σημειώνει το Reuters, μετά την κήρυξη στρατιωτικού νόμου.
Οι στρατιωτικές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωής της χώρας παραμένουν έκτοτε ένα ευαίσθητο θέμα.
Η ανακοίνωση στρατιωτικού νόμου από τον πρόεδρο της χώρας, Γιουν Σουκ Γέολ, έφερε στη μνήμη πολλών τις ιστορικές στιγμές που συνδέονται με ανάλογες πολιτικές αποφάσεις στη χώρα.
Οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80 οδήγησαν σε ελεύθερες εκλογές το 1987, και η Νότια Κορέα είναι τώρα μια πολυκομματική δημοκρατία.
Η νοτιοκορεατική οικονομία έχει αναπτυχθεί γρήγορα από τη δεκαετία του ’50 και είναι πλέον η 10η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Η Νότια Κορέα είναι, επίσης, μια από της πιο τεχνολογικά προηγμένες χώρες.
Έχει το δεύτερο υψηλότερο αριθμό ευρυζωνικών συνδέσεων με το διαδίκτυο κατά κεφαλή στον κόσμο και είναι στην πρώτη θέση παγκοσμίως στις εξαγωγές παιχνιδιών υπολογιστών, ψηφιακών οθονών και κινητών τηλεφώνων. Τέλος, αποτελεί ένα βαρύ όνομα στον χώρο της μηχανοκίνησης και ιδιαίτερα στην κατηγορία του αυτοκινήτου.
Η μεγάλη πληγή των στρατιωτικών νόμων στη Νότια Κορέα
Από καταβολής του κράτους, το 1948, και καθώς η χώρα αναδυόταν από τον όλεθρο του πολέμου της Κορέας το 1950-53, οι ηγέτες της κατά καιρούς κήρυτταν στρατιωτικό νόμο που τους επέτρεπε να διατηρούν στρατιώτες, τανκς και τεθωρακισμένα οχήματα στους δρόμους ή σε δημόσιους χώρους προς αποτροπή αντικυβερνητικών κινημάτων.
Παρότι σήμερα η κήρυξη στρατιωτικού νόμου θεωρείται αδιανόητη ενέργεια σε μία δημοκρατία, αρκετοί πρόεδροι στο παρελθόν κατέφυγαν σε στρατιωτικές ακρότητες.
Η πιο πρόσφατη – και ίσως πιο διαβόητη – πραγματοποιήθηκε το 1979, μετά τη δολοφονία του προέδρου Παρκ Τσουνκ-χε, ενός απόστρατου στρατηγού που και ο ίδιος κατά καιρούς έκανε χρήση του στρατιωτικού νόμου για να καταστείλει τις διαδηλώσεις και να φυλακίσει τους επικριτές του.
Ο δικτάτορας Παρκ Τσουνγκ Χε, ο οποίος κυβέρνησε τη Νότια Κορέα για σχεδόν 20 χρόνια πριν δολοφονηθεί το 1979, οδήγησε αρκετές χιλιάδες στρατιώτες στη Σεούλ τις πρώτες πρωινές ώρες της 16ης Μαΐου 1961, στο πρώτο επιτυχημένο πραξικόπημα της χώρας.
Σε λιγότερο από δύο μήνες μετά τον θάνατο του Παρκ Τσουνγκ Χε, ο υποστράτηγος Τσουν Ντου Χουάν οδήγησε τανκς και στρατεύματα στη Σεούλ τον Δεκέμβριο του 1979, στο δεύτερο επιτυχημένο πραξικόπημα της χώρας. Τον Μάιο του 1980 επέβαλε στρατιωτικό νόμο απαγορεύοντας κάθε πολιτική δραστηριότητα, κλείνοντας τα σχολεία και συλλαμβάνοντας τους αντιφρονούντες.
Τις βίαιες διαδηλώσεις που ξέσπασαν στην πόλη Γκουανγκτζού (Gwangju) στον νοτιοκορεατικό Νότο, ο Τσουν τις κατέστειλε άγρια στέλνοντας τεθωρακισμένα και στρατό.
Τουλάχιστον 200 άτομα σκοτώθηκαν σύμφωνα με τις επίσημες πηγές, απολογισμό που οι οικογένειες των θυμάτων θεωρούν πολύ μεγαλύτερο.
Το καλοκαίρι του 1987, μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους ανάγκασαν την κυβέρνηση του Τσουν να δεχτεί άμεσες προεδρικές εκλογές.
Ο Τσουν, που παρέμεινε στην εξουσία έως το 1988, χαρακτήρισε τις διαδηλώσεις της Γκουανγκτζού ως εξέγερση υποκινούμενη από Βορειοκορεάτες πράκτορες, κινούμενος δηλαδή κοντά στη ρητορική που υιοθέτησε χθες ο Γιουν Σουκ Γέολ.
Ωστόσο οι κινητοποιήσεις αυτές αποτέλεσαν ορόσημο στη δημοκρατική μετάβαση της Νότιας Κορέας, και πολλοί πολίτες έχουν ταχθεί υπέρ μιας αναθεώρησης του Συντάγματος που θα τιμά τη σημασία τους για τη χώρα.
Το 1996, ο Τσουν και ακόμη ένας πρώην στρατηγός, ο παιδικός του φίλος Ροχ Τάε-γου, που στήριξε το πραξικόπημα και με συνοπτικές διαδικασίες ανέλαβε την εξουσία το 1988, διώχθηκαν ποινικά για το πραξικόπημα του 1979 και την αιματηρή καταστολή που το διαδέχτηκε.
Μετά από 40 χρόνια υπό διάφορες μορφές στρατιωτικής-αυταρχικής διακυβέρνησης, και με την ψήφιση του πέμπτου Συντάγματός της στο διάστημα αυτό, η Νότια Κορέα έγινε η σημερινή δημοκρατική Έκτη Δημοκρατία.
Ο Κιμ Γιουνγκ-σαμ, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος από το 1993 έως το 1998, είχε δηλώσει πως οι δικαστικές αυτές υποθέσεις σηματοδοτούν μια νέα εποχή συνταγματικής τάξης για την Κορέα. Ωστόσο ήταν ο ίδιος που χορήγησε χάρη και στους δύο άνδρες τον επόμενο χρόνο, μια κίνηση που, όπως υποστήριξε, αποσκοπούσε στην εθνική συμφιλίωση.
Ποιος είναι ο Γιουν Σουκ Γέολ που επέβαλε στρατιωτικό νόμο
Στη Νότια Κορέα, όπου το πολίτευμα είναι προεδρική δημοκρατία, ο πρόεδρος είναι ο αρχηγός του κράτους και επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων.
Ο Γιουν Σουκ Γέολ, πρόεδρος από το 2022, υποσχέθηκε όταν ανέλαβε ότι θα «ανοικοδομήσει αυτή τη σπουδαία χώρα» σε μία «που να ανήκει πραγματικά στον λαό».
Αντίθετα, η θητεία του προέδρου της Νότιας Κορέας του χαρακτηρίστηκε από αυξανόμενη αντιδημοφιλία και πολιτική δυσλειτουργία.
Ο Γιουν αντιμετώπισε σοβαρές προκλήσεις από την αρχή της θητείας του, μπαίνοντας στην εξουσία με χαμηλό ποσοστό αποδοχής και ένα κοινοβούλιο που κυριαρχείται από την αντιπολίτευση.
Ο 63χρονος πρώην εισαγγελέας, ο οποίος έπαιξε σημαντικό ρόλο στις επιτυχείς διώξεις των πρώην προέδρων Παρκ Γκέουν-χιε και Λι Μιούνγκ-μπακ, δεν είχε ποτέ πολιτικό ρόλο πριν ανακοινώσει την προεδρική του υποψηφιότητα το 2021.
Το 2019, διορίστηκε γενικός εισαγγελέας από τον προκάτοχό του ως πρόεδρος, τον φιλελεύθερο Μουν Τζε-ιν, αλλά η σχέση τους επιδεινώθηκε όταν ο Γιουν ξεκίνησε έρευνα για τον υπουργό Δικαιοσύνης του Μουν, αυξάνοντας σημαντικά τη δημόσια προβολή του Γιουν.
Μετά την παραίτησή του τον Μάρτιο του 2021, ο Γιουν εξασφάλισε την προεδρική υποψηφιότητα του συντηρητικού κόμματος People Power.
Ο ίδιος εξελέγη με διαφορά μόλις 0,7 ποσοστιαίας μονάδας από τον αντίπαλό του, Λι Τζέι-Μγιάνγκ, στην πιο οριακή εκλογική αναμέτρηση από τότε που η Νότια Κορέα ξεκίνησε την άμεση εκλογή προέδρου από τον λαό το 1987.
Επίσης, εγκαλείται διαρκώς για σκάνδαλα, με βασικότερο αυτό της συζύγου του, η οποία κατηγορείται για διαφθορά και χειραγώγηση μετοχών, αλλά και για αποδοχή πολύ ακριβών δώρων, όπως μια πολυτελής τσάντα του οίκου Dior. Η αντιπολίτευση ζητά να ξεκινήσει ειδική έρευνα για τη σύζυγο του Γιουν.
Επίσης, κινήθηκε για να παραπέμψει στη δικαιοσύνη μέλη της κυβέρνησης και κυρίως τον επικεφαλής του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι δεν προχώρησε σε έρευνα για την πρώτη κυρία της χώρας.
Επίσης, η αντιπολίτευση απέρριψε το σχέδιο προϋπολογισμού που είχε προτείνει η κυβέρνηση και το κυβερνών κόμμα, νομοσχέδιο στο οποίο ο πρόεδρος δεν μπορεί να ασκήσει βέτο.
Στις αρχές της θητείας του, σκέφτηκε να λαμβάνει ανεπίσημα ερωτήσεις από δημοσιογράφους καθώς έφτασε στη δουλειά. Αλλά η σχέση του με τα μέσα ενημέρωσης επιδεινώθηκε καθώς στόχευε επικριτικά ρεπορτάζ, με την αστυνομία και τους εισαγγελείς να αναπτύσσονται επανειλημμένα εναντίον υποτιθέμενων εκδοτών «fake news».
Άλλες μάχες έχουν έρθει για κρίσιμους τομείς πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης – όπου ο Γιουν αναγκάστηκε να εγκαταλείψει ένα σχέδιο για να ξεκινήσουν τα παιδιά το σχολείο ένα χρόνο νωρίτερα – και την υγεία, με τους γιατρούς να αναλαμβάνουν μια μακροχρόνια απεργία για τους μισθούς και τους όρους.
Ο Γιουν μερικές φορές βρήκε θερμότερη υποδοχή στο εξωτερικό – ιδίως κατά τη διάρκεια μιας κρατικής επίσκεψης στην Ουάσιγκτον τον Απρίλιο του περασμένου έτους, όταν ενθουσίασε τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν με μια διασκευή του τραγουδιού American Pie της δεκαετίας του 1970.
Ο Γιουν έγινε επίσης ο πρώτος πρόεδρος της Νότιας Κορέας που παρευρέθηκε σε μια συνάντηση του ΝΑΤΟ και παρείχε σημαντική βοήθεια στην Ουκρανία, καθώς εμβάθυνε τη στρατιωτική συνεργασία και τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Αυτό προκάλεσε κριτική από την αντιπολίτευση, η οποία τον κατηγόρησε ότι ανταγωνίζεται την Κίνα, τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της χώρας.
Ο Γιουν Σουκ-Γέολ είναι γνωστός για τις γκάφες του.
Για παράδειγμα σε ταξίδι του στη Νέα Υόρκη, έπειτα από σύντομη συνομιλία που είχε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο Γιουν αγνοώντας ότι το μικρόφωνο ήταν ανοιχτό ακούστηκε να λέει στον υπουργό Εξωτερικών του Παρκ Τζιν: «Τι ντροπή…αν αυτά τα καθίκια αρνηθούν να το ψηφίσουν στη βουλή».
Ακολούθησαν εξηγήσεις ότι ο πρόεδρος Γιουν αναφερόταν στο νοτιοκορεατικό κοινοβούλιο και όχι στον Μπάιντεν.
Τον κατηγόρησαν επίσης ότι «υπονομεύει το εθνικό γόητρο» επειδή δεν απέτισε ύστατο φόρο τιμής στην βασίλισσα Ελισάβετ κατά την πρώτη ημέρα της επίσκεψής του στο Λονδίνο, κάτι το οποίο το γραφείο του απέδωσε στην κίνηση στους δρόμους.
Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Μουν, ο οποίος τάχθηκε υπέρ του διαλόγου με τη Βόρεια Κορέα, ο Γιουν υιοθέτησε σκληρότερη στάση απέναντι στην Πιονγκγιάνγκ, η οποία απάντησε με περισσότερες δοκιμές πυραύλων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του.
Καθώς η κοινοβουλευτική αντίσταση συνεχίζεται, ο Γιουν απογοητεύεται ολοένα και περισσότερο – ιδιαίτερα για τις προσπάθειες της αντιπολίτευσης να κατηγορήσει εξέχοντα μέλη της κυβέρνησής του και την άρνησή της να εγκρίνει τον προτεινόμενο ετήσιο προϋπολογισμό του.
Η αντιπολίτευση αντέδρασε με ένα μικρότερο πακέτο, το οποίο είπε ο Γιουν θα σήμαινε απαράδεκτες περικοπές σε τομείς όπως η ετοιμότητα για καταστροφές και η υποστήριξη της παιδικής φροντίδας.
Δεν είναι σαφές τι σκοπεύει να κάνει ο Γιουν εφεξής. Δεν έχει κάνει ακόμη δημόσια εμφάνιση μετά το φιάσκο.
«Ήταν όλο και πιο αντιδημοφιλής για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε τα προβλήματα που προέκυψαν με τη δική του συμπεριφορά και τη συμπεριφορά της πρώτης κυρίας», δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Νότιας Κορέας Kang Kyung-wha στην εκπομπή Newsday του BBC. «Το μπαλάκι είναι στο γήπεδο του προέδρου».
Αλλά ανεξάρτητα από το πώς θα επιλέξει να δράσει ο Γιουν, η αποτυχημένη κήρυξη του στρατιωτικού νόμου μπορεί ήδη να διαμορφωθεί ως η τελευταία σταγόνα που θα σπάσει την ήδη κλονισμένη προεδρία του.
Πληροφορίες από Guardian, BBC, New York Times