Γεμάτη βία, ένταση και παιχνίδια εξουσίας είναι η κατάσταση που επικρατεί στη Λιβύη μετά την πτώση του Μουάμαρ Καντάφι το 2011.
Η Διάσκεψη του Βερολίνου που θα διεξαχθεί σήμερα έχει σκοπό να κηρυχθεί μια συνεχής και πλήρης κατάπαυση του πυρός στη Λιβύη και να αρχίσουν και πάλι οι προσπάθειες να τερματιστεί το χάος και η βία στη χώρα.
Η δολοφονία Καντάφι
Τον Φεβρουάριο του 2011 και ενώ εξελίσσεται η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη, ο Καντάφι προσπαθεί να καταστείλει το κίνημα προτού εξαπλωθεί. Όμως το Μάρτιο, στρατιωτική συμμαχία που συγκροτούν η Ουάσινγκτον, το Παρίσι και το Λονδίνο εξαπολύει επιθέσεις από αέρος με το πράσινο φως του ΟΗΕ. Στις 20 Οκτωβρίου ο Καντάφι δολοφονείται στην τελική έφοδο εναντίον της γενέτειράς του, της Σύρτης.
Τρεις ημέρες αργότερα, το Εθνικό Συμβούλιο Μετάβασης, πολιτικό όργανο των εξεγερμένων, ανακηρύσσει την «πλήρη απελευθέρωση» της χώρας. Τον Αύγουστο του 2012, το ΕΣΜ παραχωρεί τις εξουσίες του στο Εθνικό Γενικό Κογκρέσο (ΕΓΚ, κοινοβούλιο) το οποίο εξελέγη έναν μήνα νωρίτερα.
Το μακελειό στη Βεγγάζη
Στις 11 Σεπτεμβρίου 2012 τέσσερις Αμερικανοί, ανάμεσά τους ο πρεσβευτής Κρίστοφερ Στίβενς, δολοφονούνται σε επίθεση εναντίον του προξενείου των ΗΠΑ στη Βεγγάζη. Η ευθύνη επιρρίπτεται σε τζιχαντιστική οργάνωση που συνδέεται με την Αλ Κάιντα, ενώ μια δεύτερη επίθεση γίνεται στις 23 Απριλίου του 2013 κατά της πρεσβείας της Γαλλίας στην Τρίπολη, τραυματίζοντας δυο γάλλους φρουρούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να κλείσουν οι περισσότερες πρεσβείες.
Δυο κυβερνήσεις διεκδικούν την εξουσία
Δύο αντίπαλα κυβερνητικά σχήματα διεκδικούν την εξουσία στο σύνολο της χώρας, η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (ΚΕΣ), που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και έχει την έδρα της στην πρωτεύουσα Τρίπολη και άλλη μία στο Τομπρούκ, στην ανατολική Λιβύη, η οποία συνδέεται με τον Χαλίφα Χάφταρ, άλλοτε στρατηγό του Καντάφι που μετατράπηκε σε ορκισμένο εχθρό του.
Τη 16η Μαΐου 2014, ο Χάφταρ εξαπολύει επιχείρηση εναντίον τζιχαντιστών στη Βεγγάζη. Πολλοί εντάσσονται μαζικά στις δυνάμεις του στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Τον Ιούνιο, έπειτα από νέες εκλογές, το ΕΓΚ αντικαθίσταται από ένα κοινοβούλιο στο οποίο κυριαρχούν πολιτικές δυνάμεις οι οποίες εναντιώνονται στους ισλαμιστές.
Αλλά στα τέλη Αυγούστου, έπειτα από εβδομάδες μαχών, μια συμμαχία παραστρατιωτικών ομάδων καταλαμβάνει την Τρίπολη και αποκαθιστά το ΕΓΚ, το προηγούμενο κοινοβούλιο, δημιουργώντας νέο κυβερνητικό σχήμα. Η ανατραπείσα κυβέρνηση εξορίζεται στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Η Λιβύη έχει πλέον δύο κυβερνήσεις και δύο κοινοβούλια.
Τον Δεκέμβριο του 2015, έπειτα από μήνες διαπραγματεύσεων, αντιπρόσωποι διαφόρων οργανώσεων και κοινοβουλευτικοί υπογράφουν στην Σχιράτ (Μαρόκο) μια συμφωνία που καταρτίστηκε από τον ΟΗΕ. Ιδρύεται η ΚΕΣ.
Τον Μάρτιο του 2016, ο επικεφαλής της Φάγεζ ας Σάρατζ καταφέρνει να εγκατασταθεί στην Τρίπολη. Αλλά στο ανατολικό τμήμα της χώρας η παράλληλη κυβέρνηση, που υποστηρίζει ο Χάφταρ, και το κοινοβούλιο συνεχίζουν να εναντιώνονται στην ΚΕΣ.
Προσπαθούν να πάρουν και πάλι τον έλεγχο οι τζιχαντιστές
Τον Δεκέμβριο του 2016, ο Φάγεζ ας Σάρατζ ανακηρύσσει την απελευθέρωση της Σύρτης, που είχε μετατραπεί σε προπύργιο του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ), έπειτα από πολύμηνη επιχείρηση με αεροπορική υποστήριξη των ΗΠΑ.
Την 5η Ιουλίου 2017, ο Χάφταρ, ο οποίος αυτοανακηρύσσεται στρατάρχης έναν χρόνο νωρίτερα, αναγγέλλει την «πλήρη απελευθέρωση» της Βεγγάζης από τους τζιχαντιστές, που όμως παραμένουν απειλή και διαπράττουν αιματηρές επιθέσεις στη Λιβύη.
Υποσχέσεις για εκλογές
Στις 25 Ιουλίου 2017 ο Φάγεζ ας Σάρατζ και ο Χαλίφα Χάφταρ συναντιούνται σε προάστιο του Παρισιού και δεσμεύονται να εργαστούν προκειμένου να τερματιστεί το χάος στη χώρα. Στις 29 Μαίου της ίδιας χρονιάς συναντούνται στο Παρίσι και υπόσχονται να οργανώσεις εκλογές όμως η σύνοδος του Παλέρμο φέρνει και πάλι αντιμέτωπες τις δυο πλευρές με τον Χάφταρ να την μποϊκοτάρει.
Ξεκινά η επέλαση του Χάφταρ
Τον Ιανουάριο του 2019 ο στρατάρχης Χάφτας ξεκινά τις επιχειρήσεις στη νότια Λιβύη ενώ κάνει συμμαχίες με τοπικές φυλές και καταλαμβάνει αναίμακτα τη Σάμπχα και την αλ Σαράρα, όπου βρίσκεται μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπηγές της χώρας.
Στις 4 Απριλίου δίνει εντολή να ξεκινήσει η προέλαση προς την Τρίπολη όμως εκεί βρίσκει σθεναρή αντίσταση από παραστρατιωτικές ομάδες που δηλώνουν πίστη στην ΚΕΣ.
Η ξαφνική εμπλοκή της Τουρκίας
Στις 5 Ιανουαρίου του 2020 η Άγκυρα ανακοινώνει πως αρχίζει να στέλνει στρατιωτικούς της στη Λιβύη, ενώ σύμφωνα με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, έχει αναπτύξει ήδη περίπου 40 Τούρκους στρατιωτικούς και έχει επίσης στείλει περίπου 2.000 μισθοφόρους του λεγόμενου Ελεύθερου Συριακού Στρατού (ΕΣΣ).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταγγέλλει την «στρατιωτική εμπλοκή» της Άγκυρας και της Μόσχας στη Λιβύη, ενώ τη Ρωσία βαρύνουν υποψίες, παρά τις διαψεύσεις της, ότι υποστηρίζει τις δυνάμεις του Χάφταρ κυρίως με ρώσους μισθοφόρους του λεγόμενου Ομίλου Βάγκνερ.
Και στη μέση το πετρέλαιο
Στις 18 Ιανουαρίου μέλη φυλών και στρατιωτικών τμημάτων πιστών στον Χάφταρ κλείνουν τα σημαντικότερα λιμάνια από τα οποία εξάγεται πετρέλαιο στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Η Εθνική Επιχείρηση Πετρελαίου (ΕΕΠ), δημόσιος θεσμός που πασχίζει να παραμένει ανεξάρτητος, υπολογίζει πως ο αποκλεισμός μειώνει την παραγωγή αργού, που αποτελεί τη βασική πηγή προσόδων στη Λιβύη, από το 1,3 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα στις 500.000 βαρέλια την ημέρα.