Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στο Ισραήλ ένα αρχαίο κρανίο ανθρώπου που έζησε πριν 3.500 χρόνια και είχε μια μυστήρια τετράγωνη τρύπα πάνω του, κάτι και έδωσε τροφή σε σενάρια που μιλάνε για βάσιμη ένδειξη χειρουργικής εγκεφάλου πριν από 3,5 χιλιετίες.
Κάποιοι λένε ότι η τετράγωνη τρύπα που βρέθηκε πάνω στο αρχαίο κρανίο που ανακαλύφθηκε στο Ισραήλ, είναι μια πιθανή ένδειξη τρυπανισμού στο κεφάλι και ίσως δείχνει ότι γίνονταν χειρουργικές επεμβάσεις στον εγκέφαλο πριν 3.500 χρόνια.
Άλλοι επιστήμονες όμως, αντέτειναν ότι η ασυνήθιστη τρύπα στο αρχαίο κρανίο μπορεί να ανοίχτηκε όχι για ιατρικούς λόγους αλλά μετά θάνατον στο πλαίσιο κάποιου τελετουργικού.
Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αυστρία, με επικεφαλής τη Ρέιτσελ Κάλισερ του αρχαιολογικού Ινστιτούτου Joukowsky του αμερικανικού Πανεπιστημίου Μπράουν και τον καθηγητή Ίσραελ Φινκελστάιν, διευθυντή της Σχολής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Χάιφα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “PloS One”, ανέλυσαν δύο σκελετούς που είχαν βρεθεί το 2016 σε έναν τάφο της ύστερης εποχής του χαλκού στην πόλη Τελ Μεγκίντο.
Πρόκειται για μια από τις πλουσιότερες και πιο κοσμοπολίτικες πόλεις στην περιοχή ήδη από τον 19ο αιώνα π.Χ. Ανάμεσα σε αυτά τα ευρήματα ήταν και το περίφημο κρανίο. Η ανάλυση του DNA έδειξε ότι οι σκελετοί ανήκουν σε αδέλφια.
Η περαιτέρω εξέταση του σκελετού τους αποκάλυψε ότι και οι δύο έπασχαν – πιθανώς λόγω γενετικής προδιάθεσης – από σοβαρές χρόνιες λοιμώδεις ασθένειες (ίσως από λέπρα ή φυματίωση) που είχαν καταστρέψει μερικά οστά τους.
Ο νεότερος αδελφός πέθανε λίγο μετά τα 20 του μεταξύ 1550-1450 π.Χ., ενώ ο μεγαλύτερος μεταξύ 21-46 ετών λίγα χρόνια μετά. Στον τάφο τους στην αρχαία πόλη του Ισραήλ βρέθηκαν εκλεπτυσμένα κυπριακά κεραμικά αγγεία και άλλα υψηλής ποιότητας αντικείμενα, που μαρτυρούν ότι οι νεκροί είχαν ανώτερη κοινωνική θέση, ενώ δεν αποκλείεται να ήταν μέλη της βασιλικής οικογένειας.
Το τετραγωνισμένο κομμάτι που είχε αφαιρεθεί
Από τον μεγαλύτερο αδελφό είχε αφαιρεθεί ένα τετραγωνισμένο κομμάτι, μήκους περίπου τριών εκατοστών, από το μπροστινό μέρος του κρανίου του, κάτι που εκτιμάται ότι έγινε λίγες μέρες ή και ώρες πριν τον θάνατο του.
Η υπόθεση των ερευνητών είναι ότι επρόκειτο για ιατρική επέμβαση τρυπανισμού με κάποιο αιχμηρό όργανο και με στόχο τη θεραπεία του ασθενούς από τα σοβαρά προβλήματα από τα οποία έπασχε.
«Το σύνολο των στοιχείων παραπέμπουν στο ότι επρόκειτο για ένα άτομο που ήταν άρρωστο για μια μακρά χρονική περίοδο, συνεπώς ίσως του έκαναν κάποιου είδους επέμβαση ή μια απόπειρα σωτήριας για τη ζωή του», ανέφερε η Κάλισερ.
«Έχουμε ενδείξεις ότι ο τρυπανισμός ήταν μια εξαπλωμένη μορφή χειρουργικής εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αλλά στην Εγγύς Ανατολή δεν τη βλέπουμε τόσο συχνά, έχουν βρεθεί μονάχα καμιά δεκαριά περιπτώσεις τρυπανισμού σε όλη την περιοχή», πρόσθεσε.
Έχουν ξαναβρεθεί κρανία με ενδείξεις τρυπανισμού
Ενδείξεις τρυπανισμού κρανίου έχουν βρεθεί αρκετές άλλες, ακόμη και αρχαιότερες, στη Νότια Αμερική, στην Αφρική και αλλού, αν και η συγκεκριμένη είναι η παλαιότερη που έχει βρεθεί στην Εγγύς Ανατολή. Πιστεύεται ότι γενικά αποτελούσαν απόπειρες διαφόρων αρχαίων πολιτισμών για θεραπεία διαφόρων παθήσεων.
Η Κάλισερ επεσήμανε ότι είναι πολλά πράγματα ακόμη που οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν για τους αρχαίους τρυπανισμούς, όπως γιατί άλλοι έχουν στρογγυλές οπές, ενώ άλλοι τετράγωνες ή τριγωνικές. Ούτε είναι σαφές πόσο συχνή ήταν η διαδικασία σε κάθε περιοχή ή τι κυρίως προσπαθούσαν να θεραπεύσουν οι αρχαίοι χειρουργοί.
Πάντως, όπως είπε η ίδια, «θα πρέπει να βρισκόσουν σε πολύ άσχημη θέση για να φτάσεις να σου ανοίξουν μια τρύπα στο κεφάλι».
Πρόσθεσε ότι «στην αρχαιότητα υπήρχε πολύ μεγαλύτερη ανεκτικότητα και φροντίδα από ό,τι νομίζουν πολλοί. Έχουμε ενδείξεις ότι ουσιαστικά ήδη από την εποχή των Νεάντερταλ οι άνθρωποι παρείχαν φροντίδα ο ένας στον άλλο, ακόμη και σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Στο παρελθόν οι άνθρωποι δεν έπαυαν να είναι άνθρωποι».
Ο σύνδεσμος που δημοσιεύτηκε η επιστημονική μελέτη: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0281020