H κλιματολόγος και πρώην δήμαρχος στο Μεξικό Κλαούδια Σέινμπαουμ έγινε η πρώτη γυναίκα που εκλέγεται πρόεδρος της χώρας, σε μια ιστορική ψηφοφορία που στιγματίστηκε ωστόσο από σωρεία δολοφονιών.
Η Κλαούδια Σέινμπαουμ σύμφωνα με τα exit polls θα είναι η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που θα ορκιστεί πρόεδρος του Μεξικού.
«Δεν θα σας απογοητεύσω», υποσχέθηκε η Κλαούδια Σέινμπαουμ στις πρώτες δηλώσεις της σε τηλεοπτικό δίκτυο μετά την ανακοίνωση των πρώτων μερικών αποτελεσμάτων από το Εθνικό Εκλογικό Ινστιτούτο (INE).
«Θα γίνω η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μεξικού», πρόσθεσε στη συνέχεια απευθυνόμενη σε οπαδούς της και ανακοινώνοντας ότι το κόμμα της, το Κίνημα για την Εθνική Αναγέννηση (MORENA) κέρδισε «ενισχυμένη πλειοψηφία» στο Κογκρέσο.
Εγγονή εβραίων που έφυγαν από την Ευρώπη για να σωθούν από τον ναζισμό και τη μιζέρια, η Σέινμπαουμ αξιοποίησε την ώθηση του εξαιρετικά δημοφιλούς απερχόμενου προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, που οδεύει να ολοκληρώσει τη θητεία του φέτος με τις θετικές γνώμες για το έργο του στο 66%.
Η επιστήμη και η πολιτική
Ο κατάλογος των διακρίσεων της Claudia Sheinbaum είναι μακρύς: Η Σέινμπαουμ, η οποία προέρχεται από οικογένεια εβραίων επιστημόνων, σπούδασε Φυσική στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού (UNAM), πήρε το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό της στη Μηχανική Ενέργεια και ξεκίνησε να εργάζεται ως σύμβουλος στα Ηνωμένα Έθνη.
Έγινε ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μηχανικής του UNAM, ενώ ανήκε στην Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Υπήρξε δραστήριο μέλος του φοιτητικού κινήματος, το οποίο εναντιώθηκε σε μια σειρά από αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις στον πανεπιστημιακό χώρο το 1986.
Η Σέινμπαουμ είναι μια από τις πολλές βετεράνους του κινήματος που εντάχθηκε στην πολιτική.
Την Κυριακή (02.06.2024), πρόσθεσε άλλο ένα επίτευγμα στο βιογραφικό της: έγινε η πρώτη γυναίκα που εκλέγεται πρόεδρος του Μεξικού.
«Για πρώτη φορά στα 200 χρόνια της Δημοκρατίας, θα γίνω η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μεξικού», δήλωσε η ίδια. «Και όπως έχω πει και σε άλλες περιπτώσεις, δεν φτάνω μόνη μου. Φτάσαμε όλοι, μαζί με τις ηρωίδες μας που μας έδωσαν την πατρίδα μας, με τις προγόνους μας, τις μητέρες μας, τις κόρες και τις εγγονές μας».
Το επόμενο εμπόδιο της 61χρονης Σέινμπαουμ θα είναι να βγει από τη σκιά του προκατόχου της και μακροχρόνιου μέντορά της, του Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, του απερχόμενου προέδρου.
Η ίδια και ο κ. Λόπες Ομπραδόρ είναι «διαφορετικοί άνθρωποι», δήλωσε σε συνέντευξή της.
Αυτός είναι ένας πετρελαιάς που επένδυσε σε περιβαλλοντικά αμφισβητήσιμα έργα- εκείνη είναι κλιματολόγος.
Ωστόσο, η Σέινμπαουμ έχει προσελκύσει τους ψηφοφόρους κυρίως με την υπόσχεση ότι θα εδραιώσει την κληρονομιά του, υποστηρίζοντας κινήσεις όπως το μεγάλο στοίχημα στην εθνική εταιρεία πετρελαίου και τις προτεινόμενες συνταγματικές αλλαγές που οι επικριτές αποκαλούν αντιδημοκρατικές.
Η συμμαχία τους έχει επίσης αφήσει πολλούς Μεξικανούς να αναρωτιούνται αν η Σέινμπαουμ μπορεί να είναι ηγέτης του εαυτού της ή θα είναι πιόνι του.
«Υπάρχει αυτή η ιδέα, επειδή πολλοί αρθρογράφοι το λένε, ότι δεν έχω προσωπικότητα», παραπονέθηκε η κ. Sheinbaum σε δημοσιογράφους νωρίτερα φέτος. «Ότι ο πρόεδρος Andrés Manuel López Obrador μου λέει τι να κάνω».
Επιμένει ότι θα κυβερνήσει ανεξάρτητα από τον κ. Λόπες Ομπραδόρ και έχει κάποιες διαφορετικές προτεραιότητες. Αλλά το να απομακρυνθεί πολύ από την ατζέντα του θα μπορούσε να είναι πολύ επικίνδυνο.
Εμμονική και πειθαρχημένη μποστά σε βουνό προβλημάτων
Πρώην χορεύτρια μπαλέτου, η κ. Sheinbaum αποκαλεί τον εαυτό της «εμμονική» και «πειθαρχημένη». Αλλά η πειθαρχία μπορεί να μην είναι αρκετή, λένε οι αναλυτές.
Ως πρόεδρος, πρόκειται ήδη να κληρονομήσει έναν μακρύ κατάλογο προβλημάτων. Η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία λυγίζει κάτω από το χρέος, η μετανάστευση στη χώρα έχει φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και η βία των καρτέλ συνεχίζει να βασανίζει τη χώρα.
Έχει δηλώσει ότι θα συνεχίσει την πολιτική του κ. Λόπες Ομπραδόρ για την αντιμετώπιση τη βία και τις αιτίες της αντί να διεξάγει πόλεμο κατά των εγκληματικών ομάδων, αλλά θα εργαστεί επίσης για τη μείωση των ποσοστών ατιμωρησίας και την ενίσχυση της εθνικής φρουράς.
Με τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές να απέχουν μόλις λίγους μήνες, δήλωσε στους New York Times ότι είναι έτοιμη να συνεργαστεί με όποιον υποψήφιο κερδίσει. Δημόσια, έχει επαναλάβει την έμφαση του κ. Λόπες Ομπραδόρ στην αντιμετώπιση της μετανάστευσης μέσω της αντιμετώπισης των βαθύτερων αιτιών της.
Επιφυλακτική, ίσως και απόμακρη
Οι Times μίλησαν με δύο πολλούς ανθρώπους που έχουν συνεργαστεί ή γνωρίζουν την κ. Σέινμπαουμ και επίσης επισκέφθηκαν προεκλογικές εκδηλώσεις, εξέτασαν τα γραπτά της και τις εμφανίσεις της στα μέσα ενημέρωσης και της πήραν συνέντευξη, μία φορά το 2020 και ξανά το 2024.
Η ίδια αποφεύγει να «πουλάει» τον εαυτό της και τα κατορθώματά της.
Η εγγονή Εβραίων μεταναστών που διέφυγαν από την Ευρώπη, σπάνια συζητάει για το ότι είναι Εβραία ή σχεδόν για οτιδήποτε αφορά την προσωπική της ζωή, λένε οι συνάδελφοί της.
Όταν οι συνεντευξιαζόμενοι τη ρωτούν για το βραβείο Νόμπελ που μοιράστηκε με μια ομάδα ερευνητών του κλίματος, σημειώνει πόσοι άλλοι συμμετείχαν στο έργο.
Έχει τη φήμη του «σκληρού αφεντικού» που να εμπνεύσει στο προσωπικό της, φόβο και θαυμασμό ταυτόχρονα. Δημόσια, όμως, η συμπεριφορά της είναι τόσο ελεγχόμενη που αγγίζει τα όρια της αποστασιοποίησης.
Κάποιοι λένε ότι η καθηγητική της συμπεριφορά θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση σε ένα πολιτικό τοπίο που καθορίζεται από τον κ. Λόπες Ομπραδόρ, ο οποίος έχτισε το κόμμα του βασιζόμενος στη δύναμη της προσωπικότητάς του.
«Τον χρειάζεται», δήλωσε ο Carlos Heredia, ένας Μεξικανός πολιτικός αναλυτής. «Δεν έχει το χάρισμα, δεν έχει τη δημοτικότητα, δεν έχει τη δική της πολιτική αντοχή, οπότε πρέπει να το δανειστεί από τον Λόπες Ομπραδόρ».
Για ορισμένους Μεξικανούς, ωστόσο, μια γυναίκα χωρίς συγκινήσεις μπορεί να είναι το ιδανικό αντίδοτο σε έναν διασκεδαστικό άνδρα που βύθισε τη χώρα σε κομματική αναταραχή.
Η πολιτική καριέρα της υποψήφιας ξεκίνησε όταν ο κ. López Obrador εξελέγη δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού το 2000 και την προσκάλεσε σε μια συνάντηση σε ένα εστιατόριο. «Αυτό που θέλω είναι να μειώσω τη ρύπανση», θυμάται ότι της είπε ο κ. López Obrador. «Ξέρετε πώς να το κάνετε αυτό;»
Η κ. Sheinbaum, η οποία μέχρι τότε είχε γράψει περισσότερες από 12 εκθέσεις σχετικά με τη χρήση ενέργειας και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, είπε ναι. Έγινε υπουργός Περιβάλλοντος.
Στις συναντήσεις, φαινόταν πρόθυμη να κάνει σχεδόν τα πάντα για να κάνει το αφεντικό της ευτυχισμένο, σύμφωνα με αρκετούς ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί της.
«Η φράση που χρησιμοποιούσε ξανά και ξανά ήταν “Ο δήμαρχος είπε να γίνει και θα γίνει”», είπε ο κ. Heredia, ο οποίος εργάστηκε μαζί της στην κυβέρνηση της πόλης υπό τον κ. López Obrador. Τι σήμαινε αυτό, σύμφωνα με τον κ. Heredia: «Δεν είμαστε υπουργικό συμβούλιο για να δίνουμε ιδέες», είπε. «Είμαστε μια ομάδα ανθρώπων εδώ για να εκτελέσουμε ό,τι αποφασίσει».
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η κ. Sheinbaum ακροβατούσε μεταξύ ακαδημαϊκής κοινότητας και πολιτικής, αλλά παρέμενε πάντα κοντά στον Λόπες Ομπραδόρ.
Όταν ίδρυσε το κόμμα του Morena το 2014, της ζήτησε να κατέβει στο ψηφοδέλτιο του κόμματος για να γίνει δήμαρχος της Tlalpan, μιας συνοικίας της Πόλης του Μεξικού. Με την υποστήριξή του, κέρδισε.
Το 2018, ο Λόπες Ομπραδόρ κατέλαβε την προεδρία με σαρωτική νίκη και η Σεϊνμπάουμ έγινε δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού. Γρήγορα απέκτησε τη φήμη ενός απαιτητικού αφεντικού.
Όταν έμπαινε σε ένα δωμάτιο, όλοι σηκώνονταν όρθιοι, θυμάται ένα πρώην μέλος του συμβουλίου της.
Ως δήμαρχος, μπορούσε να θυμάται συγκεκριμένους αριθμούς που αναφέρθηκαν σε μια συνεδρίαση εβδομάδες μετά την πραγματοποίησή της, ανέφερε ακόμα χαρακτηριζόντάς της «λαμπρό μυαλό» και «απαιτητική».
Πέντε αξιωματούχοι που έχουν συνεργαστεί με την κ. Sheinbaum, οι οποίοι δεν ήταν εξουσιοδοτημένοι να μιλήσουν δημοσίως, δήλωσαν ότι κατά καιρούς ήταν οξύθυμη και φώναζε στους υφισταμένους της μπροστά σε μεγάλες ομάδες. Μέσω εκπροσώπου της, η κ. Sheinbaum αρνήθηκε να σχολιάσει την κατηγορία.
Οι υπερασπιστές της λένε ότι ορισμένοι άνθρωποι απλώς αντέδρασαν άσχημα σε μια γυναίκα επικεφαλής.
«Ξέρω ότι στην κυβέρνησή της, μερικές φορές οι άνθρωποι προσβάλλονταν ή ένιωθαν άσχημα επειδή τους φώναζε», δήλωσε η Marta Lamas, μια μακροχρόνια φεμινίστρια ακτιβίστρια που ήταν κοντά στην κα Sheinbaum και την ομάδα της. «Αλλά αν ένας άντρας φωνάζει, δεν θα ήταν θέμα, επειδή πολιτισμικά, είναι διαφορετικό».
Για χρόνια, η κ. Sheinbaum προσπαθεί να εξηγήσει πώς μπορεί να συμβαδίζει τόσο πολύ με τον López Obrador και ταυτόχρονα να είναι ο εαυτός της. Η απάντηση, λέει, είναι απλή:
«Πιστεύει πραγματικά σε αυτόν».
Όταν το 2022 ένας ραδιοφωνικός παρουσιαστής της μετέφερε μια αιχμηρή ερώτηση από μια ακροάτρια ως προς το γιατί δεν επιλέγει να κυβερνά με τις δικές της ιδέες εκείνη απάντησε:
«Αν σκέφτεσαι το ίδιο με κάποιον άλλον, δεν είναι ότι τον αντιγράφεις- απλώς συμφωνείς με τις ιδέες του», είπε. «Δεν μπορείς να αρνηθείς αυτό που πιστεύεις».
Πληροφορίες από New York Times
Πηγή φωτογραφιών: Reuters