Ο καταστατικός χάρτης δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, τον οποίο παραχώρησε στους Άγγλους υπηκόους του ο βασιλιάς Ιωάννης ο Ακτήμων στις 15 Ιουνίου 1215, μπροστά στην απειλή εμφυλίου πολέμου. Ο πρωτότυπος τίτλος του εγγράφου στα λατινικά είναι Magna Carta Libertatum (Μεγάλος Χάρτης των Ελευθεριών) και ως «Μάγκνα Κάρτα» έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη εμβρυακή μορφή διακήρυξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Ιωάννης του οίκου των Πλανταναγετών, ο επονομασθείς Ακτήμων γιατί έχασε την κληρονομιά των γαλλικών κτήσεων από τον πατέρα του λόγω της συμμαχίας του με τον εχθρό, βασίλεψε από το 1199 έως τον θάνατό του το 1216 και προσπάθησε να κυβερνήσει απολυταρχικά τη χώρα του, όπως και οι προκάτοχοί του. Επέβαλε μεγάλους φόρους στους ευγενείς, στον κλήρο και στις πόλεις και παραβίαζε τα φεουδαλικά δικαιώματα των ευγενών. Όλα αυτά δημιούργησαν γενική δυσαρέσκεια και ένωσαν εναντίον του τους Άγγλους ευγενείς, τον ανώτερο κλήρο και τους αστούς σε ανοιχτή εξέγερση.
Η Μάγκνα Κάρτα (Magna Carta, «Μεγάλη Χάρτα»), που αποκαλείται και Magna Carta Libertatum («Μεγάλος Χάρτης των Ελευθεριών») είναι ένας βρετανικός καταστατικός χάρτης του 1215. και θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά έγγραφα στην ιστορία της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Η Μάγκνα Κάρτα (λατινική φράση που σημαίνει «ο μεγάλος χάρτης») στην αρχή ονομαζόταν «Τα Άρθρα των Βαρόνων». Ο Βασιλιάς Ιωάννης σφράγισε αυτό το έγγραφο που περιείχε 49 άρθρα. Έπειτα από λίγες μέρες, η συμφωνία διευρύνθηκε περιλαμβάνοντας 63 άρθρα, και ο βασιλιάς επικύρωσε και πάλι το έγγραφο. Η επανέκδοση το 1217 συνοδευόταν από έναν δεύτερο, μικρότερο χάρτη που αφορούσε τη δασική νομοθεσία. Έτσι λοιπόν, τα άρθρα πήραν την ονομασία Μάγκνα Κάρτα.
Τα 63 άρθρα της Μάγκνα Κάρτα εμπίπτουν σε εννιά κατηγορίες, μεταξύ των οποίων είναι και εκείνες που αναφέρονται στις διαμαρτυρίες των βαρόνων, σε νομικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις και στην ελευθερία της εκκλησίας. Το άρθρο 39, που αποτελεί την ιστορική βάση για τα δικαιώματα του πολίτη στην Αγγλία, αναφέρει: «Κανένας ελεύθερος άνθρωπος δεν θα συλλαμβάνεται ή θα φυλακίζεται, δεν θα στερείται τα δικαιώματα ή τα αγαθά του, δεν θα κηρύσσεται παράνομος, δεν θα εξορίζεται και δεν θα χάνει την υπόστασή του με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, ούτε θα προβαίνουμε εμείς, ή άλλοι απεσταλμένοι μας, σε διώξεις εναντίον του, παρεκτός αν αυτό γίνεται με τη νόμιμη κρίση των ομοίων του ή σύμφωνα με το νόμο της χώρας».
Στόχος ήταν η διευθέτηση μιας διαμάχης ανάμεσα σε εξεγερμένους βαρόνους και τον βασιλιά τους. Αρχικά γράφτηκε λόγω διαφωνιών μεταξύ του Πάπα Ιννοκεντίου του Γ’, του Βασιλιά Ιωάννη της Αγγλίας και των Άγγλων βαρώνων σχετικά με τα δικαιώματα του βασιλιά και ζητούσε από τον Βασιλιά να αποκηρύξει κάποια δικαιώματά του, να σεβαστεί τις νομικές διαδικασίες και να αποδεχτεί ότι θα δεσμεύεται από τους νόμους και προστάτευε δικαιώματα των υπηκόων του Βασιλιά, ιδιαίτερα από την παράνομη φυλάκιση.
Ο βασιλιάς απομονώθηκε και αναγκάστηκε στις 15 Ιουνίου 1215 να υπογράψει ένα έγγραφο με μεγάλη σημασία, τη «Μάγκνα Κάρτα», όπου για πρώτη φορά ορίζονταν δικαιώματα των πολιτών και έμπαιναν περιορισμοί στη βασιλική εξουσία. Τα σημαντικότερα σημεία – διατάξεις του εγγράφου αυτού ήταν τα ακόλουθα:
Κάθε εισφορά ή νέος φόρος έπρεπε, προτού επιβληθεί, να εγκριθεί από το Συμβούλιο του Βασιλείου, που το συγκροτούσαν ανώτεροι κληρικοί και ευγενείς.
Αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα και οι ελευθερίες της Εκκλησίας.
Καθορίστηκαν τα φεουδαλικά δικαιώματα τού βασιλιά, καθώς και των άλλων αρχόντων, πάνω στους υποτελείς τους, σ’ όλη την ιεραρχία.
Το 1948, η Αμερικανίδα πολιτικός Έλινορ Ρούζβελτ βοήθησε στη σύνταξη της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ελπίζοντας ότι αυτή θα αποτελούσε «τη διεθνή Μάγκνα Κάρτα όλων των ανθρώπων ανά τον κόσμο». Πράγματι, η ιστορία της Μάγκνα Κάρτα δείχνει πόσο βαθιά ποθεί η ανθρώπινη οικογένεια την ελευθερία. Παρ’ όλες τις ευγενείς φιλοδοξίες, τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα εξακολουθούν σήμερα να απειλούνται σε πολλές χώρες. Οι ανθρώπινες κυβερνήσεις έχουν επανειλημμένα αποδειχτεί ανίκανες να εγγυηθούν ελευθερία για όλους. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο εκατομμύρια Μάρτυρες του Ιεχωβά τώρα θεωρούν πολύτιμη μια ακόμη υψηλότερη μορφή ελευθερίας υπό το νόμο μιας διαφορετικής κυβέρνησης, της Βασιλείας του Θεού.
Μπορείτε να κάνετε κι εσείς το ενδιαφέρον τεστ των New York Times για το… πόσα γνωρίζετε σχετικά με το μεσαιωνικό ευρωπαικό δίκαιο, με ένα κλικ εδώ
