Μάγκνα Κάρτα - Magna Carta: Ο Ιωάννης της Αγγλίας ή Ιωάννης ο Ακτήμων (Οξφόρδη, 1166 - 19 Οκτωβρίου 1216) ήταν βασιλιάς της Αγγλίας, και δούκας της Ακουιτανίας (1199-1216), από τη δυναστεία των Πλανταγενετών και πέμπτος γιος του βασιλιά της Αγγλίας Ερρίκου Β΄ και της Ελεονώρας της Ακουιτανίας. Διαδέχτηκε στο θρόνο της Αγγλίας τον αδελφό του, Ριχάρδο Α΄.
Oνομάστηκε «Ακτήμων» γιατί έχασε την κληρονομιά των γαλλικών κτήσεων από τον πατέρα του, λόγω της συμμαχίας του με τον εχθρό.
Η Μάγκνα Κάρτα (Μέγας Χάρτης) είναι ένας χάρτης δικαιωμάτων που αναγκάστηκε να παραχωρήσει ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιωάννης ο Ακτήμονας στους ευγενείς, στον κλήρο και στην εμπορική και αγροτική τάξη. Είναι γραμμένος στα λατινικά, και γι’ αυτό έχει γίνει γνωστός με τη λατινική ονομασία του. Ο βασιλιάς δεν σεβάστηκε τις υποσχέσεις που είχε δώσει το 1213, οπότε το Πάσχα του 1215 μια ομάδα βαρόνων συμμάχησε για να τον υποχρεώσει να αποκηρύξει τις αυθαιρεσίες του.
Το κείμενο αποτελεί αποτέλεσμα πολλών διαπραγματεύσεων. Οι περισσότεροι όροι του αφορούν μάλλον συγκεκριμένα και μακροχρόνια παράπονα παρά γενικές νομικές αρχές. Μερικά από αυτά τα παράπονα είναι προφανή, αλλά μπορούμε να τα κατανοήσουμε μόνο μέσα στο πλαίσιο της φεουδαρχικής κοινωνίας στην οποία προέκυψαν…
Στο πρώτο εδάφιο της συμφωνίας, αναφέρεται χαρακτηριστικά:
“Κατά πρώτο αποδεχθήκαμε απέναντι στον Θεό, και μέσα από αυτό τον χάρτη επικυρώσαμε για μας και τους κληρονόμους μας για πάντα, ότι η Αγγλική Εκκλησία θα είναι ελεύθερη, και θα έχει τα δικαιώματα της πλήρη και τις ελευθερίες της απαραβίαστες. Το γεγονός ότι επιθυμούμε να τηρείται αυτό είναι προφανές ότι με καθαρή και αβίαστη θέληση, και πριν προκύψει η διαφωνία μεταξύ ημών και των βαρόνων μας, παραχωρήσαμε και επικυρώσαμε με καταστατικό χάρτη την ελευθερία των εκλογών της Εκκλησίας, η οποία θεωρείται σημαντικότατη και πολύ ουσιαστική, και εξασφαλίσαμε την επικύρωσή της από τον Πάπα Ινοκέντιο Γ’. Αυτή την ελευθερία θα την τηρούμε οι ίδιοι, και επιθυμούμε να τηρείται με καλή πίστη από τους κληρονόμους μας για πάντα.
ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ ΥΠΗΚΟΟΥΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΑΣ εκχωρήσαμε επίσης, για μας και τους κληρονόμους μας για πάντα, όλες τις παρακάτω ελευθερίες, που θα τις έχουν και θα τις διατηρούν αυτοί και οι κληρονόμοι τους, από εμάς και τους κληρονόμους μας για πάντα”.
Στο εδάφιο 13 αναφέρεται: “Η πόλη του Λονδίνου θα απολαμβάνει όλες τις αρχαίες ελευθερίες της και τις απαλλαγές της από δασμούς, τόσο στη στεριά όσο και στο νερό. Επίσης επιθυμούμε και παραχωρούμε ότι και όλες οι άλλες πόλεις, δήμοι, κωμοπόλεις και λιμάνια θα απολαμβάνουν όλες τις ελευθερίες τους και τις απαλλαγές τους από δασμούς”.
Στο εδάφιο 27 αντίστοιχα προβλέπεται: “Αν ένας ελεύθερος άνθρωπος πεθάνει χωρίς διαθήκη, η κινητή περιουσία του θα μοιραστεί ανάμεσα στους συγγενείς και τους φίλους του, υπό την επίβλεψη της Εκκλησίας. Τα δικαιώματα των οφειλετών του θα διατηρηθούν”.
Αντίστοιχα, στο εδάφιο 63 αναφέρεται: “ΕΙΝΑΙ ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΟΛΗ ΜΑΣ ότι η Αγγλική Εκκλησία θα είναι ελεύθερη, και ότι οι υπήκοοι του βασιλείου μας θα έχουν και τα διατηρήσουν όλες αυτές τις ελευθερίες, τα δικαιώματα και τις παραχωρήσεις, καλά και ειρηνικά, στην πληρότητα τους και την ολότητα τους για αυτούς και τους κληρονόμους τους, από εμάς και τους κληρονόμους μας, σε όλα τα πράγματα και όλα τα μέρη για πάντα.
Τόσο εμείς όσο και οι βαρόνοι έχουμε ορκιστεί ότι όλα αυτά θα τηρηθούν με καλή πίστη και χωρίς δόλο. Μάρτυρες είναι τα προαναφερθέντα άτομα και πολλοί άλλοι.
Δόθηκε από το χέρι μας στο λιβάδι που ονομάζεται Ρουνιμέντε, ανάμεσα στο Ουίνδσορ και το Στέινς, τη δέκατη πέμπτη μέρα του Ιουνίου κατά το δέκατο έβδομο έτος της βασιλείας μας”.
