Επιπλέοντα πλαστικά απορρίμματα έχουν “πλημμυρίσει” ένα απομακρυσμένο νησί του Ειρηνικού, που κάποτε θεωρούνταν ένα περιβαλλοντικό διαμάντι και οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ελάχιστα πράγματα μπορούν να γίνουν ώστε να σωθεί όσο οι άνθρωποι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το φυσικό περιβάλλον ως “χωματερή”.
Η Νήσος Χέντερσον είναι μια ακατοίκητη κοραλλιογενής ατόλη που βρίσκεται στον νότιο Ειρηνικό στο μέσο της απόστασης μεταξύ της Νέας Ζηλανδίας και του Περού. Παρότι είναι υπερβολικά απομονωμένο, εξαιτίας της γεωγραφικής του θέσης και των ρευμάτων του ωκεανού το νησί έχει μια από τις υψηλότερες συγκεντρώσεις μόλυνσης από πλαστικά σε όλον τον πλανήτη.
Ανήκει στο σύμπλεγμα των Νήσων Πίτκερν και οι κοντινότερες σε απόσταση πόλεις από εκεί είναι σχεδόν 5.000 χιλιόμετρα μακριά.
“Βρήκαμε απορρίμματα σχεδόν κάθε προέλευσης”, λέει η Τζένιφερ Λέιβερς, μια ερευνήτρια με έδρα την Αυστραλία η οποία ηγήθηκε μιας αποστολής στο νησί τον περασμένο μήνα.
“Βρήκαμε μπουκάλια και δοχεία, όλα τα είδη προϊόντων ψαρέματος και όλα τους είχαν προέλθει από παντού: Γερμανία, Καναδά, ΗΠΑ, Χιλή, Αργεντινή, Ισημερινό. Ήταν ένα πραγματικό μήνυμα ότι κάθε χώρα έχει ευθύνη να προστατεύει το περιβάλλον, ακόμη και σε αυτές τις απομακρυσμένες περιοχές”.
Το νησί είναι τελείως απόμερο και οι επισκέψεις σε αυτό γίνονται περίπου κάθε πέντε με δέκα χρόνια για επιστημονικούς σκοπούς. Η τοποθεσία του, ωστόσο, κοντά στο κέντρο του ωκεανού που επηρεάζεται από το ωκεάνιο περιστροφικό ρεύμα του Νότιου Ειρηνικού, το καθιστά κομβικό σημείο για απορρίμματα που μεταφέρονται εκεί από τη Νότιο Αμερική ή από ψαρόβαρκες που πετάνε σκουπίδια στη θάλασσα.
Το οικοσύστημα αυτής της ατόλης είναι τόσο πλούσιο ώστε το Χέντερσον να έχει ενταχθεί το 1988 στη λίστα της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco. Μάλιστα η Ουνέσκο το έχει χαρακτηρίσει “άθικτο παράδεισο”.
Διαθέτει αξιοσημείωτη βιολογική ποικιλότητα, που περιλαμβάνει δέκα ενδημικά είδη φυτών και τέσσερα είδη πουλιών.
Χωματερή στον Νότιο Ειρηνικό
Ωστόσο τρεις δεκαετίες αργότερα το περιστροφικό ρεύμα του Νότιου Ειρηνικού έγινε ένα είδος θαλάσσιου μεταφορικού ιμάντα μεταφέροντας ατέλειωτα κύματα από πλαστικά σκουπίδια στις ακτές του Χέντερσον μετατρέποντας έτσι το νησί σε κόμβο αυτού του έχει καθιερωθεί να λέγεται “Χωματερή του Νότιου Ωκεανού”.
Η Λέιβερς ηγήθηκε της πρώτης αποστολής της στο νησί το 2015 και στην ανατολική ακτή του βρήκε ότι υπήρχαν περίπου 700 πλαστικά αντικείμενα ανά τετραγωνικό μέτρο, μια από τις υψηλότερες συγκεντρώσεις πλαστικού στον κόσμο.
Επιδεινώνοντας το πρόβλημα τα μεγάλα κύματα του ωκεανού μετέτρεψαν στη συνέχεια περισσότερα από τα μισά απορρίμματα σε μικροσκοπικά σωματίδια σχεδόν αόρατα για το ανθρώπινο μάτι. Σε αυτό το μέγεθος είναι αδύνατο να απομακρυνθούν τα σκουπίδια και αντίθετα πολύ εύκολα να καταποθούν από είδη άγριας ζωής στο νησί όπως πουλιά και χελώνες.
Η Λέιβερς οργάνωσε μια επιχείρηση καθαρισμού του νησιού τον περασμένο μήνα και η ομάδα της συνέλεξε έξι τόνους πλαστικών σκουπιδιών από την παραλία στη διάρκεια δύο κοπιαστικών εβδομάδων.
Η ομάδα ωστόσο δεν κατάφερε να απομακρύνει τα απορρίμματα επειδή το πλοίο της δεν έβρισκε ασφαλές σημείο για να δέσει στην τραχιά ακτογραμμή. Έτσι αναγκάστηκε να τα αποθηκεύσει για μελλοντική απομάκρυνση σε σημείο όπου δεν φθάνουν τα κύματα.
Η Λέιβερς παραδέχτηκε ότι ήταν “θλιβερό” να βλέπεις να ξεβράζονται στις ακτές και άλλα σκουπίδια έπειτα από μια γιγαντιαία επιχείρηση καθαρισμού.
“Την ώρα που γευματίζαμε βλέπαμε σε πραγματικό χρόνο αντικείμενα όπως σημαδούρες ή μικρά κομμάτια σχοινιού να ξεβράζονται στην παραλία”, λέει.
Η θαλάσσια βιολόγος, η οποία σχεδιάζει και άλλες επισκέψεις στο Χέντερσον στο διάστημα 2020-2021, δήλωσε ότι η εμπειρία της την δίδαξε ότι οι επιχειρήσεις καθαρισμού δεν αποτελούν μακροπρόθεσμη λύση στο πρόβλημα μόλυνσης των ωκεανών και απευθύνει έκκληση για αυστηρότερους περιορισμούς στα πλαστικά μιας χρήσης.
